Bài 1. Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh

Bài 1 - Tiết 4 :
Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh
I. Tìm hiểu việc sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh
1. Ôn tập văn bản thuyết minh
Văn bản thuyết minh l� ki?u van b?n thụng d?ng trong m?i linh v?c d?i soogs, nh?m cung c?p tri th?c( ki?n th?c) v? d?c di?m, tớnh ch?t, nguyờn nhõn. c?a cỏc hi?n tu?ng v� s? v?t trong t? nhiờn, xó h?i b?ng phuong th?c trỡnh b�y, gi?i thieuj, gi?i thớch.
Tri th?c trong van b?n thuy?t minh dũi h?i ph?i khỏch quan, xỏc th?c, cú ớch cho con ngu?i
- VBTM c?n du?c trỡnh b�y chớnh xỏc, rừ r�ng, ch?t ch? v� h?p d?n
Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích
Phương pháp liệt kê
Phương pháp nêu ví dụ
Phương pháp dùng số liệu
Phương pháp so sánh
Phương pháp phân loại, phân tích
Bài 1 - Tiết 4 :
Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh
Tìm hiểu việc sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh
1. Ôn tập văn bản thuyết minh
2. Viết văn bản thuyết minh có sử dụng một số biện pháp nghệ thuật
a. Văn bản Hạ Long - đá và nưu?c
Bài 1 - Tiết 4 :
Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh
Tìm hiểu việc sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh
1. Ôn tập văn bản thuyết minh
2. Viết văn bản thuyết minh có sử dụng một số biện pháp nghệ thuật
a. Hạ Long - đá và nước
- Phương pháp thuyết minh: liệt kê, phân tích.
Câu hỏi thảo luận:
Đồng thời với các phuương pháp thuyết minh trên để cho sinh động tác giả còn vận dụng biện pháp nghệ thuật nào?
Đó là biện pháp liên tưu?ng, tưu?ng tu?ng và kết hợp với biện pháp nhân hóa, so sánh, miêu tả.

2. Hãy d?c câu văn nêu khái quát sự kì lạ của Hạ Long.

Chính Nưu?c làm cho đá sống dậy, làm cho Đá vốn bất động và vô tri bỗng trở nên linh hoạt, có thể động đến vô tận, và có tri giác, có tâm hồn.
? Tác giả đã sử dụng các biện pháp liên tưởng, tưởng tượng như thế nào để giới thiệu sự kì lạ của Hạ Long.
Tưu?ng tu?ng những cuộc dạo chơi đúng hơn là các khả năng dạo chơi: thả cho thuyền nổi trôi hoặc buông theo dòng, hoặc chèo nhẹ, hoặc lướt nhanh hoặc tùy hứng lúc nhanh lúc dừng khơi gợi những cảm giác có thể có: bỗng nhiên nhí nhảnh tinh nghịch hơn, buồn hơn hay vui hơn ... hóa thân không ngừng.
Dùng phép nhân hóa để tả các đảo đá: gọi chúng là thập loại chúng sinh, phải là thế giới ngưu?i, là bọn ngu?i bằng đá hối hả trở về.
Việc sử dụng các biện pháp nghệ thuật ấy có tác dụng gì trong việc giới thiệu vẻ đẹp của vịnh Hạ Long?
Làm nổi bật sự kì lạ của Hạ Long và gây hấp dẫn, thú vị cho ngưuời đọc.
Qua văn bản trên, em rút ra kết luận gì về việc sử dụng các biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh và tác dụng của nó?
Bài 1 - Tiết 4 :
Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật
trong văn bản thuyết minh
Tìm hiểu việc sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh
1. Ôn tập văn bản thuyết minh
2. Viết văn bản thuyết minh có sử dụng một số biện pháp nghệ thuật
a. Văn bản Hạ Long - đá và nước
- Phưuong pháp thuyết minh: liệt kê, phân tích.
- Biện pháp nghệ thuật: liên tu?ng, tu?ng tu?ng kết hợp với nhân hóa so sánh, miêu tả.
b. Ghi nhớ:
- Muốn cho văn bản thuyết minh du?c sinh động, hấp dẫn ngưu?i ta vận dụng thêm một số biện pháp nghệ thuật nhuư kể chuyện, tự thuật, đối thoại theo lối ấn dụ, nhân hóa hoặc các hình thức vè, diễn ca...
- Các biện pháp nghệ thuật cần đưu?c sử dụng thích hợp góp phần làm nổi bật đặc điểm của đối tu?ng thuyết minh và gây hứng thú cho nguười đọc.
b. Ghi nhớ: SGK
II. Luyện tập:
Bài 1 - Tiết 4 :
Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật
trong văn bản thuyết minh
Tìm hiểu việc sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh
1. Ôn tập văn bản thuyết minh
2. Viết văn bản thuyết minh có sử dụng một số biện pháp nghệ thuật
a. Văn bản Hạ Long - đá và nước
- Phưuơng pháp thuyết minh: liệt kê, phân tích.
- Biện pháp nghệ thuật: liên tưuởng, tưuởng tuượng kết hợp với nhân hóa so sánh, miêu tả.
Bài tập 1: Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi:
Văn bản có tính chất thuyết minh không? Tính chất ấy thể hiện ở những điểm nào? Những phưuơng pháp thuyết minh nào đuược sử dụng?
Bài thuyết minh này có những nét gì đặc biệt? Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật nào? Tác dụng?
Cỏc bi?n phỏp ngh? thu?t ? dõy cú tỏc d?ng gỡ? Chỳng cú gõy h?ng thỳ v� l�m n?i b?t n?i dung c?n thuy?t minh hay khụng?
Đáp án:
a. Văn bản trên có tính chất thuyết minh vì giới thiệu loài ruồi rất có hệ thống:
- Những tính chất chung về họ giống loài, về các tập tính sinh sống, sinh đẻ, đặc điểm cơ thể.
b. Nét đặc biệt: yếu tố thuyết minh và yếu tố nghệ thuật kết hợp rất chặt chẽ.
- Các biện pháp nghệ thuật: nhân hóa, hình thức kể chuyện có nội dung cốt truyện và tình tiết.
c. Tác dụng gây hứng thú cho bạn đọc nhỏ tuổi, vừa là chuyện vui, vừa học thêm tri thức, có tính giáo dục.
Bài tập 2: Đọc đoạn văn sau và nhận xét về biện pháp nghệ thuật đưuợc sử dụng để thuyết minh:
Bà tôi thưuờng kể cho tôi nghe rằng chim cú kêu là có ma tới. Tôi hỏi vì sao thì bà giải thích: thế cháu không nghe tiếng cú kêu thưuờng vọng từ bãi tha ma đến hay sao?". Sau này học môn sinh học tôi mới biết là không phải nhuư vậy. Chim cú là loài chim ăn thịt, thưuờng ăn thịt lũ chuột đồng, kẻ phá hoại mùa màng. Chim cú là giống vật có lợi, là bạn của nhà nông. Sở dĩ chim cú thưuờng lui tới bãi tha ma là vì ở đó có lũ chuột đồng đào hang. Bây giờ mỗi lần nghe tiếng chim cú, tôi ch?ng những không sợ mà còn vui vì biết rằng ngưuời bạn của nhà nông đang hoạt động.
Thuyết minh nhằm nói về tập tính của chim cú dưuới dạng một ngộ nhận thời thơ ấu, sau lớn lên đi học mới có dịp nhận thức lại sự nhầm lẫn cũ
- Biện pháp nghệ thuật: lấy ngộ nhận hồi nhỏ làm đầu mối câu chuyện.
Bài tập trắc nghiệm:
Điều cần tránh khi thuyết minh kết hợp với sử dụng một số biện pháp nghệ thuật là gì?
Sử dụng đúng lúc, đúng chỗ.
Kết hợp với các phưuơng pháp thuyết minh
Làm lu mờ đối tưuợng đưuợc thuyết minh.
Làm đối tuượng thuyết minh đưuợc nổi bật, gây ấn tuượng.
Bài tập 3: Văn bản sau có tính chất thuyết minh không? Tính chất thuyết minh ấy thể hiện ở điểm nào? Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật nào? Tác dụng?
" Con gà cục tác lá chanh.
Con lợn ủn ỉn mua hành cho tôi
Con chó khóc đứng khóc ngồi
Bà ơi đi chợ mua tôi đồng giềng."
Văn bản trên có tính chất thuyết minh vì nó cung cấp tri thức về những gia vị khi chế biến món ăn đối với các loại thực phẩm: lá chanh với thịt gà, hành với thịt lợn, giềng với thịt chó.
Biện pháp nghệ thuật: nhân hóa
Tác dụng: nội dung thuyết minh trở nên rất sinh động và hấp dẫn. Hình thức thơ lục bát dễ thuộc dễ nhớ.
Bài tập 4: Viết đoạn văn ngắn thuyết minh về loài kiến có sử dụng biện pháp nghệ thuật nhân hóa ( có thể đóng vai nhân vật là con kiến)
Hướng dẫn về nhà:
- Học thuộc phần ghi nhớ.
- Hoàn thành bài tập viết đoạn.
- Chuẩn bị bài mới.