Bài 1. Nhận biết ánh sáng - Nguồn sáng và vật sáng

Tiết 1- Bài 1:
NHẬN BIẾT ÁNH SÁNG-NGUỒN SÁNG,VẬT SÁNG
Chương I:
QUANG HỌC
ĐẶT VẤN ĐỀ
- Thanh đố Hải: Đặt một cái đèn pin nằm ngang trước mắt sao cho không nhìn thấy bóng đèn.Bấm công tắc bật đèn pin, mắt ta có nhìn thấy ánh sáng trực tiếp từ đèn phát ra không ? Vì sao ? Hình 1.1
- Hải: Tất nhiên là nhìn thấy vì đèn pin đã bật sáng
- Thanh cãi lại: Đèn không chiếu thẳng vào mắt làm sao mà nhìn thấy được!
Bạn nào đúng ?
I. NHẬN BIẾT ĐƯỢC ÁNH SÁNG, NGUỒN SÁNG
* Quan sát và thí nghiệm
Từ những thí nghiệm hoặc quan sát hàng ngày sau đây, trường hợp nào mắt ta nhận biết ánh sáng?
Ban đêm đứng trong phòng có cửa gỗ đóng kín, không bật đèn, mở mắt.
Ban đêm đứng trong phòng đóng kín cửa, bật đèn, mở mắt.
Ban ngày, đứng ngoài trời, mở mắt.
Ban ngày, đứng ngoài trời, mở mắt, lấy tay che kín mắt.


Mắt ta nhận biết được ánh sáng trong trường hợp:
2. Ban đêm đứng trong phòng đóng kín cửa, bật đèn, mở mắt.
3. Ban ngày, đứng ngoài trời, mở mắt.
C1: Trong những trường hợp mắt ta nhận biết được ánh sáng có điều kiện gì giống nhau ?
Mắt đều mở, ánh sáng truyền vào mắt.
Kết luận
Mắt ta nhận biết được ánh sáng khi có truyền vào mắt ta
ánh sáng
II. NHÌN THẤY MỘT VẬT:
* Thí nghiệm
C2: Hãy nhìn hình 1.2a. mảnh giấy trắng dán trên thành màu đen bên trong hộp kín. Trường hợp nào dưới đây ta nhìn thấy mảnh giấy trắng:
a) Đèn sáng b) Đèn tắt
C2: Ta nhìn thấy mảnh giấy trắng khi đèn sáng vì ánh sáng từ đèn hắt qua tờ giấy truyền tới mắt ta.
* Kết luận
Ta nhìn thấy mọi vật khi có từ vật đó truyền vào mắt ta.
ánh sáng
III. NGUỒN SÁNG - VẬT SÁNG
C3: Trong các thí nghiệm ở hìn 1.2a và 1.3 ta nhìn thấy mảnh giấy trắng và dây tóc bóng đèn đang phát sáng vì từ hai vật đó đều có ánh sáng truyền đến mắt ta. Vật nào tự nó phát sáng, vật nào hắt lại ánh sáng do vật khác chiếu tới?
C3: - Dây tóc bóng đèn tự phát ra ánh sáng.
- Mảnh giấy trắng hắt lại ánh sáng do đèn chiếu tới.
C3: - Dây tóc bóng đèn tự phát ra ánh sáng.
- Mảnh giấy trắng hắt lại ánh sáng do đèn chiếu tới.
* Kết luận
Dây tóc bóng đèn tự nó ánh sáng khi có dòng điện chạy qua nguồn sáng.
phát ra
Dây tóc bóng đèn phát ra ánh sáng và mảnh giấy trắng ánh sáng từ vật khác chiếu vào nó gọi chung là vật sáng.
gọi là
hắt lại
* Khái niệm
- Nguồn sáng là vật tự nó phát ra ánh sáng.
- Vật sáng gồm nguồn sáng và những vật hắt lại ánh sáng chiếu vào nó.
IV. VẬN DỤNG:
-Thanh đố Hải: Đặt một cái đèn pin nằm ngang trước mắt sao cho không nhìn thấy bóng đèn. Bấm công tắc bật đèn pin, mắt ta có nhìn thấy ánh sáng trực tiếp từ đèn phát ra không ? Vì sao ? Hình 1.1
- Hải: Tất nhiên là nhìn thấy vì đèn pin đã bật sáng
-Thanh cãi lại: Đèn không chiếu thẳng vào mắt làm sao mà nhìn thấy được!
? Trong cuộc tranh luận trên, bạn nào đúng? Vì sao?
C4: Thanh đúng vì tuy đèn có bật sáng nhưng vì mắt ta không trực tiếp nhìn thấy bóng đèn nên không có ánh sáng từ đèn truyền trực tiếp vào mắt nên không nhìn thấy.
C5: Khói gồm các hạt nhỏ li ti được chiếu sáng trở thành các vật sáng, ánh sáng từ các vật này truyền đến mắt. Các hạt nhỏ li ti gần như xếp liền nhau tạo thành vệt sáng mà mắt ta đã nhìn thấy.
C5: Trong thí nghiệm hình 1.1 nếu ta thắp một nắm hương để cho khói bay lên ở phía dưới đèn pin, ta sẽ nhìn thấy một vệt sáng từ đèn phát ra xuyên qua khói. Giải thích tại sao? Biết khói gồm những hạt nhỏ li li bay lơ lững.
Bài tập
1 Vì sao ta nhìn thấy một vật?
a.Vì ta mở mắt hướng về phía vật
b. Vì mắt ta phát ra các tia sáng chiếu lên vật.
c. Vì có ánh sáng từ vật truyền vào mắt ta.
d. Vì vật được chiếu sáng
Bài tập
2. Hãy chỉ ra vật nào dưới đây không phải là
nguồn sáng?
a. Ngọn nến đang cháy.
b. Vỏ chai sáng chói dưới trời nắng.
c. Mặt trời.
d. Đèn ống đang cháy.
Bài tập
3. Giải thích vì sao trong phòng có cửa gỗ đóng kín không bật đèn ta không nhìn thấy mảnh giấy trắng đặt trên bàn?
Trả lời:
Vì không có ánh sáng chiếu lên mảnh giấy, do đó cũng không có ánh sáng bị mãnh giấy hắt lại truyền vào mắt ta
Bài tập
4. Ta đã biết vật đen không phát ra ánh sáng và cũng không hắt lại ánh sáng chiếu vào nó. Nhưng ban ngày ta vẫn nhìn thấy miếng bìa đen để trên bàn? Vì sao?
Trả lời:
Vì ta nhìn thấy các vật sáng xung quanh miếng bìa đen do đó phân biệt được miếng bìa đen với các vật ở xung quanh.
Có thể em chưa biết?
Hướng dẫn học bài ở nhà
* Bài cũ: - Học thuộc ghi nhớ
- Phân biệt được nguồn sáng, vật sáng, lấy ví dụ?
* Bài mới:
- Mỗi nhóm chuẩn bị: 1 đèn pin, 1 ống cong, 1 ống thẳng, 3 màn chắn có đục lỗ, 3 cái đinh ghim
- Tìm hiểu ánh sáng truyền đi theo đường nào ?
- Trả lời các câu hỏi trong sách giáo khoa.