Bài 1. Nhận biết ánh sáng - Nguồn sáng và vật sáng

CHƯƠNG 1 : QUANG HỌC
Mục tiêu của Chương:

- Nhận biết được rằng, ta nhìn thấy các vật khi có ánh sáng từ các vật đó truyền vào mắt ta.
- Nêu được ví dụ về nguồn sáng và vật sáng.
- Phát biểu được định luật truyền thẳng của ánh sáng.
- Nhận biết được ba loại chùm sáng
- Phát biểu được định luật phản xạ ánh sáng.
- Nhận biết được tia tới, tia phản xạ, góc tới, góc phản xạ, pháp tuyến.
- Nêu được những đặc điểm chung về ảnh của một vật tạo bởi gương phẳng.
- Nêu được những đặc điểm của ảnh ảo của một vật tạo bởi gương cầu lõm và gương cầu lồi.
Bài 1
Nhận biết ánh sáng- nguồn sáng
Và vật sáng.
ĐẶT VẤN ĐỀ
-Thanh đố Hải: Đặt một cái đèn pin nằm ngang trước mắt sao cho không nhìn thấy bóng đèn.Bấm công tắc bật đèn pin, mắt ta có nhìn thấy ánh sáng trực tiếp từ đèn phát ra không ? Vì sao ? Hình 1.1
-Hải: Tất nhiên là nhìn thấy vì đèn pin đã bật sáng
-Thanh cãi lại: Đèn không chiếu thẳng vào mắt làm sao mà nhìn thấy được! Bạn nào đúng ???
Từ những thí nghiệm hoặc quan sát hàng ngày sau đây, trường hợp nào mắt ta nhận biết ánh sáng?

Ban đêm đứng trong phòng có cửa gỗ đóng kín, không bật đèn, mở mắt.
Ban đêm đứng trong phòng đóng kín cửa, bật đèn, mở mắt.
Ban ngày, đứng ngoài trời, mở mắt.
Ban ngày, đứng ngoài trời, mở mắt, lấy tay che kín mắt.


I/ Nhận biết ánh sáng
Giống nhau: có ánh sáng truyền vào mắt.
C1. Trong những trường hợp mắt ta nhận biết được ánh sáng, có điều kiện gì giống nhau ?
Từ đó rút ra kết luận rằng :


Mắt ta nhận biết được ánh sáng khi có ……….. truyền vào mắt ta
ánh sáng
II. Nhỡn th?y m?t v?t
Thí nghiệm
C2: Hãy nhìn hình 1.2a. mảnh giấy trắng dán trên thành màu đen bên trong hộp kín. Trường hợp nào dưới đây ta nhìn thấy mảnh giấy trắng:
a) Đèn sáng (hình 1.2a) b) Đèn tắt (hình 1.2b)
Thí nghiệm
C2: Ta nhìn thấy mảnh giấy trắng khi đèn sáng vì ánh sáng từ đèn hắt qua tờ giấy truyền tới mắt ta.
Kết luận
Ta nhìn thấy một vật khi có từ ______truyền vào mắt ta.
II/ Nhìn thấy một vật
ánh sáng
vật đó
III. Nguồn sáng và vật sáng
C3:Trong các thí nghiệm ở hình 1.2a và 1.3 SGK ta nhìn thấy mảnh giấy trắng và dây tóc bóng đèn đang phát sáng vì từ hai vật đó đều có ánh sáng truyền đến mắt ta.
Vậy vật nào tự nó phát sáng, vật nào hắt lại ánh sáng do vật khác chiếu tới ?
Trả lời: Dây tóc bóng đèn tự phát ra ánh sáng.
Tờ giấy trắng hắt lại ánh sáng do bóng đèn chiếu tới.
Kết luận:
Dây tóc bóng đèn tự nó ________ánh sáng khi có dòng điện chạy qua gọi là nguồn sáng.
Dây tóc bóng đèn phát sáng và mảnh giấy trắng _______ ánh sáng từ vật khác chiếu vào nó gọi chung là vật sáng.
Vậy:
Nguồn sáng là vật tự nó phát ra ánh sáng.
Vật sáng gồm nguồn sáng và những vật hắt lại ánh sáng chiếu vào nó.
phát ra
hắt lại
Cho 5 VD về nguồn sáng tự nhiên và 5 VD về nguồn sáng nhân tạo ?
+ M?t Tr?i, Dom đóm , tia ch?p, nham th?ch, n?m sáng.
+ Đèn điện , đèn pha ôtô, dđ?m l?a, tia la-ze, thanh s?t nung đỏ.
?
III/ Vận dụng
H/s đọc C.4 và C.5
C4: Thanh đúng vì tuy đèn có bật sáng nhưng vì mắt ta không trực tiếp nhìn thấy bóng đèn nên không có ánh sáng từ đèn truyền vào mắt nên không nhìn thấy.
C5: Khói gồm các hạt nhỏ li ti được chiếu sáng trở thành các vật sáng, ánh sáng từ các vật này truyền đến mắt. Các hạt nhỏ li ti xếp gần nhau tạo thành vệt sáng mà mắt ta đã nhìn thấy.
Sân khấu ca nhạc ( hiệu ứng ánh sáng kết hợp khói )
GHI NHỚ:
_ Ta nhận biết được ánh sáng khi có ánh sáng truyền vào mắt ta.
_ Ta nhìn thấy một vật khi có ánh sáng từ vật đó truyền vào mắt ta.
_ Ngu?n s�ng l� v?t t? nĩ ph�t ra �nh s�ng.
V?t s�ng g?m ngu?n s�ng v� nh?ng v?t h?t l?i �nh s�ng chi?u v�o nĩ.
Câu 2: Em hãy tìm nguồn sáng trong các vật sau:
A. Quyển sách. B. Mặt Trời.

C. Bóng đèn bị đứt dây tóc. D. Mặt Trăng.
TL: B. Mặt Trời.
Câu 3: Hãy chỉ ra vật nào dưới đây là vật sáng?
A. Đèn dầu đang cháy. B. Mặt Trăng.
C. Vỏ hộp sáng chói dưới trời nắng. D. Cả A,B,C đều đúng.
TL: D. Cả A,B,C đều đúng.
Câu 4: Hãy chỉ ra vật nào dưới đây không phải là nguồn sáng?
A. Ngọn nến đang cháy. B. Mặt Trời.
C. Vỏ hộp sáng chói dưới trời nắng. D. Đèn ống đang sáng.
TL: C. Vỏ hộp sáng chói dưới trời nắng.
Xem video Bắc cực quang ->
Hướng dẫn học t?p : ( 2 ph )
* Đối với bài học v?a học : H?c bài . Nêu được :
+ Ta nhận biết ánh sáng khi nào ?
+ Ta nhìn thấy một vật khi nào ?
+ Nguồn sáng , vật sáng là gì ?
+ Vì sao ta nhìn thấy vật đen ?
+ Làm bài tập trong SBT (1.1 - 1.5 ).
* Đối với bài học ở tiết tiếp theo: Xem trước bài " Sự truyền ánh sáng".
+ Ánh sáng truyền t? dđèn đến m?t ta đi theo đường nào?
+ Có mấy loại chùm sáng ? K? tên các loại chùm sáng đó?
+ Chuẩn bị trước 1 đèn pin, ống trụ thẳng, ống cong, kim .