Bài 1. Chương trình bảng tính là gì?

I. Nội dung bài học
1. Chương trình bảng tính
2. Màn hình làm việc của chương trình bảng tính
3.Bảng và nhu cầu xử lí thông tin dạng bảng
4.Nhập dữ liệu vào trang tính
II. Củng cố
III. Hướng dẫn về nhà
Bài 1: Chương trình bảng tính là gì
1. Bảng và nhu cầu xử lí thông tin dạng bảng
Ví dụ 1: Sử dụng bảng điểm tất cả các môn học, thầy cô giáo có
thể dễ dàng theo dõi phân loại kết quả học tập của từng học sinh.
Nhìn vào bảng điểm em có thể thấy ngay được kết quả học tập của em cũng như của các bạn khác trong lớp.
Hình 1: Bảng điểm của lớp em
Ví dụ 2: Gỉa sử điểm tổng kết môn học được tính theo nguyên tắc là điểm trung bình của các điểm kiểm tra miệng ( hệ số 1), kiểm tra 15 phút ( hệ số 1), kiểm tra 1 tiết (hệ số 2) và kiểm tra học kì (hệ số 3).
Em có thể lập bảng theo dõi kết quả học tập như ở hình 2
Hình 2: Bảng theo dõi kết quả học tập
Từ các số liệu trong bảng, đôi khi người ta còn có nhu cầu vẽ biểu đồ để minh hoạ trực quan cho các số liệu ấy
Ví dụ 3: Dưới đây là bảng số liệu và biểu đồ về tình hình sử dụng đất ở xã Xuân Phương
Hình 3: Thống kê tình hình sử dụng đất ở xã Xuân Phương
Như vậy, ngoài trình bày thông tin trực quan, cô đọng và dễ so sánh, nhu cầu thực hiện các tính toán phổ biến (tính tổng, trung bình cộng, xác định giá trị lớn nhất, nhỏ nhất,..), vẽ các biểu đồ minh hoạ cho các số liệu tương ứng là nhu cầu thường gặp trong thực tế. Nhờ các chương trình bảng tính, người ta có thể dễ dàng thực hiện những việc đó trên máy tính điện tử.
Chương trình bảng tính là phần mềm được thiết kế để giúp ghi lại và trình bày thông tin dưới dạng bảng, thực hiện các tính toán cũng như xây dựng các biểu đồ biểu diễn một cách trực quan các số liệu trong bảng.
2. Chương trình bảng tính
Màn hình làm việc
Trên màn hình làm việc của các chương trình bảng tính thường có các bảng chọn, các thanh công cụ, các nút lệnh thừơng dùng và cửa sổ làm việc chính. Đặc trưng chung của các chương trình bảng tính là dữ liệu (số, văn bản) và các kết quả tính toán luôn luôn được trình bày dưới dạng bảng trong cửa sổ làm việc.
Hình 4: Màn hình làm việc của một số chương trình bảng tính thông dụng
b) Dữ liệu
Chương tình bảng tính có khả năng lưu giữ và xử lí nhiều dạng dữ liệu khác nhau, trong đó có dữ liệu số ( ví dụ Điểm kiểm tra), dữ liệu dạng văn bản (ví dụ Họ và tên).
c) Khả năng tính toán và sử dụng hàm có sẵn
Với chương trình bảng tính, em có thể thực hiện một cách tự động nhiều công việc tính toán, từ đơn giản đến phức tạp. Khi dữ liệu ban đầu thay đổi thì kết quả tính toán được cập nhật tự động mà không cần phải tính toán lại. Ngoài ra, các hàm số có sẵn rất thuận tiện để sử dụng khi tính toán, ví dụ như hàm tính tổng haytính trung bình cộng các số.
d) Sắp xếp và lọc dữ liệu
Nếu sử dụng chương trình bảng tính để lập điểm của lớp, giáo viên có thể sắp xếp học sinh theo các tiêu chuẩn khác nhau (ví dụ theo điểm từng môn học hay theo điểm trung bình) một cách nhanh chóng. Giáo viên cũng có thể lọc riêng nhóm học sinh giỏi, học sinh khá..
Hình 5: Bảng điểm ở hình 1 đã được sắp xếp lại
e) Tạo biểu đồ
Các chương trình bảng tính còn có công cụ tạo biểu đồ ( một trong những dạng trình bày dữ liệu cô đọng và trực quan).
Ngoài ra với chương trình bảng tín em có thể trình bày dữ liệu dạng bảng theo nhiều cách khác nhau ( chọn phông chữ, căn chỉnh hàng, cột..). Em cũng có thể dễ dàng sửa đổi, sao chép nội dung các ô, thêm hoặc xoá các hàng, cột..
Microsoft Excel là một trong những chương trình bảng tính được sử dụng rộng rãi. Trong chương trình này em sẽ làm quen với chương trình bảng tính Microsoft Excel (gọi tắt là Excel).
3. Màn hình làm việc của chương trình bảng tính

Thanh tiêu đề
Thanh công thức
Các thanh công cụ
Thanh bảng chọn
Bảng chọn Data
Tên cột
Trang tính
Tên hàng
Tên các trang tính
Thanh trạng thái
Hình 6:
Ngoài các bảng chọn thanh công cụ và các nút lệnh quen thuộc giống như của chương trình soạn thảo văn bản Word, giao diện này còn có thêm:
Thanh công thức: Đây là thanh công cụ đặc trung của chương trình bảng tính. Thanh công thức được sử dụng để nhập, hiển thị dữ liệu hoặc công thức trong ô tính.
Bảng chọn Data gồm các lệnh dùng để xử lí dữ liệu.
Trang tính
Trang tính gồm các cột và các hàng là miền làm việc chính của bảng tính. Vùng giao nhau giữa cột và hàng là ô tính( còn gọi tắt là ô) dùng để chứa dữ liệu.
Hình 7: khối B3:G10 được chọn
Các cột của trang tính được đánh thứ tự liên tiếp từ trái sang phải bằng các chữ cái bắt đầu từ A, B, C.. Các kí tự này được gọi là tên cột.
Các hàng của trang tính được đánh thứ tự liên tiếp từ trên xuống dưới bằng các số bắt đầu từ 1, 2, 3.. Các số này được gọi là tên hàng.
Địa chỉ của một ô tính là cặp tên cột và tên hàng mà ô nằm trên đó. Ví dụ A1 là ô nằm ở cột A và hàng 1…
Khối là tập hợp các ô tính liền nhau tạo thành một vùng hình chữ nhật. Địa chỉ của khối là cặp địa chỉ của ô trên cùng bên trái và dưới cùng bên phải, được phân cách nhau bởi dấu hai chấm.
4. Nhập dữ liệu vào trang tính
Nhập và sửa dữ liệu
Để nhập dữ liệu vào một ô của trang tính em nháy chuột chọn ô đó và đưa dữ liệu vào từ bàn phím. Để kết thúc việc nhập dữ liệu cho ô đó em có thể chọn một ô tính khác hoặc nháy Enter.
Thao tác nháy chuột chọn một ô được gọi là kích hoạt ô tính. Khi một ô tính được chọn, trên màn hình máy tính em sẽ thấy ô tính đó có viền đậm xung quanh. Dữ liệu nhập vào ô được lưu trong ô đang được kích hoạt.
Để sửa dữ liệu của một ô cần phải nháy đúp chuột vào ô đó và thực hiện việc sửa chữa tương tự như khi soạn thảo văn bản.
Các tệp do chương trình bảng tính tạo ra thường được gọi là các bảng tính.
c) Gõ chữ Việt trên trang tính
Tương tự như khi làm việc với chương trình soạn thảo văn bản, để gõ các chữ đặc trưng của tiếng Việt chúng ta cần có chương trình hỗ trợ gõ. Hiện nay ở nước ta có nhiều chương trình gõ chữ Việy đang được sử dụng phổ biến. Để hiển thị và in được chữ Việt, chúng ta còn cần các phông chữ Việt được cài sẵn trên máy tính.
Hai kiểu gõ chữ Việt phổ biến hiện nay là TELET và kiểu VNI. Quy tắc gõ chữ Việt có dấu trong Excel tương tự như quy tắcc gõ chữ Việt có dấu trong chương trình soạn thảo văn bản mà em đã được học.

b) Di chuyển trên trang tính
Em có thể di chuyển giữa các ô theo 2 cách:
Sử dụng các phím mũi tên trên bàn phím: Nếu ô cần di chuyển tới ở gần ô đang được kích hoạt, sử dụng các phím ←↑→↓
Sử dụng chuột và các thanh cuốn: Nếu ô cần kích hoạt nằm ngoài phạm vi màn hình, sử dụng các âhnh cuốn để đưa vùng trang tính có chứa ô vào phạm vi màn hình và nháy chuột vào ô đó.
II. Củng cố
Bài tập 1:
Chọn 1 đáp án đúng. Lợi ích của chương trình bảng tính là gì?
Việc tính toán được thực hiện tự động
Khi các dữ liệu thay đổi thì các tính toán cũng được cập nhật tự động
Có các công cụ giúp trình bày dữ liệu nổi bật và đẹp mắt
Có thể dễ dàng tạo ra các biểu đồ minh họa trực quan
Tất cả các lợi ích trên
III. Hướng dẫn về nhà
Khởi động và quan sát trang tính Excel, đọc tên các thành phần trên trang tính
- Nhập danh sách lớp em vào tang tính
Làm tất cả các bài tập trong SBT trang 6, 7, 8.
Bài học kết thúc
Trân trọng cảm ơn!