Bài 1. Các phương châm hội thoại

Nguyễn Huệ
Tru?ng THCS
Chào mừng thầy cô giáo
và các em học sinh
Giáo án Tiếng Việt lớp 9
Tiết 3:
CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI
Giáo viên: Bùi Thị Một
I. Bài học:
1. Phương châm về lượng.
1. Đọc đoạn đối thoại sau và trả lời câu hỏi.
An: - Cậu có biết bơi không?
Ba: - Biết chứ, thậm chí còn bơi giỏi nữa.
An: - Cậu học bơi ở đâu vậy?
Ba: - Dĩ nhiên là ở dưới nước chứ còn ở đâu.
Trả lời của Ba đã đầy đủ nội dung mà An cần biết không?
Xác định không đáp ứng.
Vậy câu trả lời của Ba phải như thế nào?
(gợi ý) Giải thích bơi là gì?
Cần hỏi về địa điểm bơi.
Từ đó giúp em có thể rút ra bài học gì trong giao tiếp?
- Cần nói có nội dung đúng với yêu cầu giao tiếp.
I. Bài học:
1. Phương châm về lượng.
- Cần nói có nội dung đúng với yêu cầu giao tiếp.
LỢN CƯỚI, ÁO MỚI
Có anh tính hay khoe của. Một hôm, may được cái áo mới, liền đem ra mặc, rồi đứng hóng ở cửa, đợi có ai đi qua người ta khen. Đứng mãi từ sáng đến chiều chả thấy ai hỏi cả, anh ta tức lắm.
Đang tức tối, chợt thấy một anh, tính cũng hay khoe, tất tưởi chạy đến hỏi to:
- Bác có thấy con lợn cưới của tôi chạy qua đây không?
Anh kia liền giơ ngay vạt áo ra, bảo:
-Từ lúc tôi mặc cái áo mới này, tôi chẳng thấy con lợn nào chay qua đây cả!
(Theo truyện cười dân gian Việt Nam)
2. Đọc truyện cười sau va trả lời câu hỏi.
I. Bài học:
1. Phương châm về lượng.
- Cần nói có nội dung đúng với yêu cầu giao tiếp.
Vì sao chuyện này lại gây cười?
Vì 2 nhân vật đều nói thừa nội dung cần trả lời.
Em hãy tìm các yếu tố gây cười?
- Khoe lợn cưới khi đi tìm lợn.
- Khoe áo mới khi trả lời người đi tìm lợn.
Theo em “anh lợn cưới” và “anh áo mới” phải hỏi và trả lời như thế nào để người nghe đủ hiểu điều cần hỏi và trả lời.
- Anh hỏi: bỏ từ “cưới”.
- Anh trả lời: bỏ ý khoe áo.
I. Bài học:
1. Phương châm về lượng.
- Cần nói có nội dung đúng với yêu cầu giao tiếp.
Từ câu chuyện cười em rút ra nhận xét về việc thực hiện tuân thủ yêu cầu gì khi giao tiếp? Thế nào là phương châm về lượng?
Rút ra kết luận chung từ việc nhận xét qua 2 VD đã tìm hiểu.
- Không nên nói nhiều hoặc ít hơn những điều giao tiếp đòi hỏi.
- Ghi nhớ1 SGK/ trang 9.
I. Bài học:
1. Phương châm về lượng.
- Cần nói có nội dung đúng với yêu cầu giao tiếp.
- Không nên nói nhiều hoặc ít hơn những điều giao tiếp đòi hỏi.
- Ghi nhớ1 SGK/ trang 9.
Luyện tập:
1. Vận dụng PC về lượng phân tích lỗi.
a, Sai PC về lượng, thừa cụm từ “nuôi ở nhà”.
b, Sai PC về lượng, thừa cụm từ “có 2 cánh”.
2. Phương châm về chất:
I. Bài học:
1. Phương châm về lượng.
- Cần nói có nội dung đúng với yêu cầu giao tiếp.
- Không nên nói nhiều hoặc ít hơn những điều giao tiếp đòi hỏi.
- Ghi nhớ1 SGK/ trang 9.
2. Phương châm về chất:
Đọc thầm truyện và kể chuyện “Quả bí khổng lồ”.
Truyện cười phê phán điều gì?
Phê phán người có tính nói khoác.
Nếu không biết chắc là bạn mình nghỉ học vì lý do gì thì em có trả lời với thầy cô là bạn nghỉ học vì ốm không?
Không, vì nói vậy là sai sự thật.
Từ đó em rút ra bài học trong giao tiếp cần tránh điều gì?
Cần tránh không nên nói những điều mà mình không tin là đúng sự thật.
Qua tìm hiểu các VD trên, em hiểu thế nào là PC về chất?
Ghi nhớ 2 SGK/ trang 10.
I. Bài học:
1. Phương châm về lượng.
- Cần nói có nội dung đúng với yêu cầu giao tiếp.
- Không nên nói nhiều hoặc ít hơn những điều giao tiếp đòi hỏi.
- Ghi nhớ1 SGK/ trang 9.
2. Phương châm về chất:
Ghi nhớ 2 SGK/ trang 10.
Luyện tập:
Điền từ thích hợp vào chỗ trống:
a, Nói có sách, mách có chứng.
b, Nói dối
c, Nói mò
d, Nói nhăng nói cuội
e, Nói trạng
 Vi phạm PC về chất.
3. Vi phạm PC về lượng.
Thừa câu hỏi cuối.
4/5: Thực hiện ở nhà.
Gợi ý :
BT4: a, Cách nói khi chưa có bằng chứng chắc chắn.
b, Cách nói để đảm bảo PC về lượng, người nói báo cho người nghe biết việc nhắc lại nội dung cũ là do chủ ý của người nói.
Chúc các em chăm ngoan, học giỏi
Chúc quý thầy, cô giáo mạnh khoẻ
Chúc các em chăm ngoan, học giỏi
Chúc quý thầy, cô giáo mạnh khoẻ
Chúc các em chăm ngoan, học giỏi
Chúc quý thầy, cô giáo mạnh khoẻ
Chúc các em chăm ngoan, học giỏi
Chúc quý thầy, cô giáo mạnh khoẻ