Bài 1. Các phương châm hội thoại

TRƯỜNG: THCS BÌNH THẠNH








CHÀO MỪNG CÁC EM HỌC SINH LỚP 9A1
NĂM HỌC 2012 - 2013
KIỂM TRA BÀI CŨ
Em hãy hệ thống các kiến thức phương châm hội thoại bằng sơ đồ tư duy.
Chúng ta sẽ làm gì
để cuộc sống tốt đẹp hơn ?
Xây một ngôi nhà… ?
Vun đắp gia đình hạnh phúc…?
Theo đuổi những ước mơ
Thành người nổi tiếng…
Cũng có thể chỉ là những điều bình dị
Lúc ở bên một người bạn thân…
Hay khi đông vui náo nhiệt…
Mọi lúc, mọi nơi
Ngôn ngữ giao tiếp sẽ giúp ta đạt được điều mong muốn.
Nhưng không phải lúc nào giao tiếp cũng đạt hiệu quả…
Những hình ảnh này gợi cho em nhớ lại những chuyện cười dân gian nào?
Các nhân vật trong đó đã phạm sai lầm gì khi giao tiếp?
Trong thực tế khi giao tiếp chúng ta cần tuân thủ các phương châm hội thoại
Đó là những phương châm hội thoại nào?
Tiết 13:
CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI
( Tiếp theo)
Đọc truyện cười sau và trả lời câu hỏi.
Ch�o h?i
Anh ch�ng n? ? nh� v? t?i m?t l�ng quờ, du?c ngu?i nh� d?n l� ph?i luụn ch�o h?i m?i ngu?i xung quanh.
M?t hụm anh ta ra du?ng v� th?y m?t ngu?i dang d?n c�nh trờn m?t cõy cao, li?n ra d?u g?i.
Ngu?i kia d?ng vi?c, l?t d?t trốo xu?ng, h?i:
- Cú chuy?n gỡ th??
- Cú gỡ dõu ! Bỏc l�m vi?c v?t v? l?m ph?i khụng?
(Theo truy?n cu?i dõn gian Vi?t Nam)



Tiết 13. CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI (TT)
I. QUAN HỆ GiỮA PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI VỚI TÌNH HUỐNG GIAO TIẾP
? Nhân vật chàng rể đã tuân thủ phương châm hội thoại nào?


? Việc tuân thủ phương châm lịch sự có phù hợp với tình huống giao tiếp không? Vì sao?
Tiết 13. CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI (TT)
I. QUAN HỆ GiỮA PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI VỚI TÌNH HUỐNG GIAO TIẾP


Tiết 13. CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI (TT)
I. QUAN HỆ GiỮA PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI VỚI TÌNH HUỐNG GIAO TIẾP
Việc vận dụng các phương châm hội thoại cần phù hợp với đặc điểm của tình huống giao tiếp. (Nói với ai? Nói khi nào? Nói ở đâu? Nói để làm gì?)
Tiết 13. CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI (TT)
I. QUAN HỆ GiỮA PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI VỚI TÌNH HUỐNG GIAO TIẾP
Việc vận dụng các phương châm hội thoại cần phù hợp với đặc điểm của tình huống giao tiếp. (Nói với ai? Nói khi nào? Nói ở đâu? Nói để làm gì?)
II. NHỮNG TRƯỜNG HỢP KHÔNG TUÂN THỦ PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI
Ví dụ 1:
An: -Cậu có biết bơi không?
Ba: - Biết chứ! Thậm chí còn bơi giỏi nữa.
An: -Cậu học bơi ở đâu vậy?
Ba: - Dĩ nhiên là ở dưới nước chứ còn ở đâu.
Ví dụ 2:
Lợn cưới áo mới
Có anh tính hay khoe của. Một hôm, may được cái áo mới, liền đem ra mặc, rồi đứng hóng ở cửa, đợi có ai đi qua người ta khen. Đứng mãi từ sáng đến chiều chả thấy ai hỏi gì cả, anh ta tức lắm.
Đang tức tối, chợt thấy một anh, tính cũng hay khoe, tất tưởi chạy đến hỏi to:
- Bác có thấy con lợn cưới của tôi chạy qua đây không?
Anh kia liền giơ vạt áo ra, bảo:
- Từ lúc tôi mặc cái áo mới này, tôi chẳng thấy con lợn nào chạy qua đây cả!
Ví dụ 3:
Quả bí khổng lồ
Hai anh chàng đi qua một khu vườn trồng bí. Một anh thấy quả bí to kêu lên:
Chà, quả bí kia to thật!
Anh bạn có tính hay nói khoác, cười mà bải rằng:
Thế thì đã lấy gì làm to. Tôi đã từng thấy những quả bí to hơn nhiều. Có một lần, tôi tận mắt trông thấy một quả bí to bằng cái nhà đằng kia kìa.
Anh kia nói ngay:
Thế thì đã lấy gì làm lạ. Tôi còn nhớ, một bận tôi trông thấy một cái nồi đồng to bằng cả cái đình làng ta.
Anh nói khoác ngạc nhiên hỏi:
Cái nồi ấy dùng để làm gì mà to vậy?
Anh kia giải thích:
Cái nồi ấy dùng để luộc quả bí anh vừa nói ấy mà.
Anh nói khoác biết bạn chế nhạo mình bèn nói lãng sang chuyện khác.
(Theo truyện cười dân gian Việt Nam)
Ví dụ 4:
Người ăn xin
Một người ăn xin đã già. Đôi mắt ông đỏ hoe, nước mắt ông giàn giụa, đôi môi tái nhợt, áo quần tả tơi. Ông chìa tay xin tôi.
Tôi lục hết túi nọ đến túi kia, không có lấy một xu, không có cả khăn tay , chẳng có gì hết. Ông vẫn đợi tôi. Tôi chẳng biết làm thế nào. Bàn tay tôi run run nắm chặt lấy bàn tay run rẩy của ông:
- Xin ông đừng giận cháu ! Cháu không có gì cho ông cả.
Ông nhìn tôi chăm chăm, đôi môi nở nụ cười:
- Cháu ơi, cảm ơn cháu ! Như vậy là cháu đã cho lão rồi.
Khi ấy tôi chợt hiểu ra: cả tôi nữa, tôi cũng vừa nhận được một cái gì đó của ông.
(Theo Tuốc – ghê – nhép)
?Trong các ví dụ trên , tình huống nào phương châm hội thoại không được tuân thủ?
? Theo em nguyên nhân nào dẫn tới các nhân vật không tuân thủ các phương châm hội thoại?
Tiết 13. CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI (TT)
I. QUAN HỆ GiỮA PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI VỚI TÌNH HUỐNG GIAO TIẾP
Việc vận dụng các phương châm hội thoại cần phù hợp với đặc điểm của tình huống giao tiếp. (Nói với ai? Nói khi nào? Nói ở đâu? Nói để làm gì?)
II. NHỮNG TRƯỜNG HỢP KHÔNG TUÂN THỦ PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI
Ví dụ 5:
An: - Cậu có biết chiếc máy bay đầu tiên được chế tạo vào năm nào không?
Ba: - Đâu khoảng đầu thế kỷ XX
Ví dụ 6:
Nếu em là bác sỹ, khi nói với người mắc bệnh nan y về tình trạng sức khoẻ của người đó thì em sẽ nói như thế nào? Em hãy tìm các tình huống tương tự.
Ví dụ 7:
Tiền bạc chỉ là tiền bạc
Tiền bạc chỉ là phương tiện để sống chứ không phải là mục đích cuối cùng của con người.
Câu này còn có ý răn dạy: không nên chạy theo tiền bạc mà bỏ qua nhiều thứ khác quan trọng và thiêng trong cuộc sống
Tiết 13. CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI (TT)
I. QUAN HỆ GiỮA PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI VỚI TÌNH HUỐNG GIAO TIẾP
Việc vận dụng các phương châm hội thoại cần phù hợp với đặc điểm của tình huống giao tiếp. (Nói với ai? Nói khi nào? Nói ở đâu? Nói để làm gì?)
II. NHỮNG TRƯỜNG HỢP KHÔNG TUÂN THỦ PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI
Việc không tuân thủ các phương châm hội thoại có thể bắt nguồn từ những nguyên nhân sau:
- Người nói vô ý, vụng về, thiếu văn háo giao tiếp;
- Người nói phải ưu tiên cho một phương châm hội thoại hoặc một yêu cầu khác quan trọng hơn;
- Người nói muốn gây sự chú ý, để người nghe hiểu câu nói theo một hàm ý nào đó.
Tiết 13. CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI (TT)
I. QUAN HỆ GiỮA PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI VỚI TÌNH HUỐNG GIAO TIẾP
II. NHỮNG TRƯỜNG HỢP KHÔNG TUÂN THỦ PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI
Việc không tuân thủ các phương châm hội thoại có thể bắt nguồn từ những nguyên nhân sau:
- Người nói vô ý, vụng về, thiếu văn háo giao tiếp;
- Người nói phải ưu tiên cho một phương châm hội thoại hoặc một yêu cầu khác quan trọng hơn;
- Người nói muốn gây sự chú ý, để người nghe hiểu câu nói theo một hàm ý nào đó.
III. LUYỆN TẬP.
Bài tập 1. Đọc mẫu chuyện sau và trả lời câu hỏi:
Một cậu bé năm tuổi chơi quả bóng nhựa trong phòng đọc sách của bố. Quả bóng lăn vào ngăn dưới của một kệ sách. Cậu bé tìm mãi không ra, bèn hỏi bố. Ông bố đáp:
- Quả bóng nằm ngay dưới cuốn “ Tuyển tập truyện ngắn Nam Cao” kia kìa.
Tiết 13. CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI (TT)
I. QUAN HỆ GiỮA PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI VỚI TÌNH HUỐNG GIAO TIẾP
II. NHỮNG TRƯỜNG HỢP KHÔNG TUÂN THỦ PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI
III. LUYỆN TẬP.
Bài tập 1. Đọc mẫu chuyện sau và trả lời câu hỏi:
Một cậu bé năm tuổi chơi quả bóng nhựa trong phòng đọc sách của bố. Quả bóng lăn vào ngăn dưới của một kệ sách. Cậu bé tìm mãi không ra, bèn hỏi bố. Ông bố đáp:
- Quả bóng nằm ngay dưới cuốn “ Tuyển tập truyện ngắn Nam Cao” kia kìa.
Bài tập 2.
Đọc đoạn trích và trả lời câu hỏi trong skg.
NẾU MUỐN THÀNH CÔNG
Hãy nắm chắc bí quyết của giao tiếp: PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI.
Hãy vận dụng các phương châm hội thoại một cách khéo léo, không cứng nhắc.
Chú ý đến tình huống giao tiếp.
Và trong giao tiếp ta còn cần điều gì nữa nhỉ…?
Hãy suy nghĩ và trả lời vào tiết sau nhé !
DẶN DÒ
XEM LẠI VĂN THUYẾT MINH.
CHUẨN BỊ BÀI ViẾT SỐ 1 Ở LỚP.
Xin chân thành cảm ơn
CHÚC CÁC EM THÀNH CÔNG !