Bài 1. Các phương châm hội thoại

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG QUÝ THẦY
CÔ VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚP!
MÔN NGỮ VĂN 9
NH: 2017-2018
KIỂM TRA MIỆNG:
Câu 1:
Câu 1: Em hãy nối thông tin cột A với B để có nhận định đúng
về các phương châm hội thoại ? ( 3 đ )
A
B
1.Phương châm về lượng
2.Phương châm về chất
3.Phương châm quan hệ
4.Phương châm cách thức
5.Phương châm lịch sự
a.Nói đúng đề tài giao tiếp
e.Nói ngắn gọn, rành mạch
b.Tôn trọng đối tượng giao tiếp
c.Nói đủ nội dung
d.Nói có bằng chứng xác thực
1c-2d-3a-4e-5b
KIỂM TRA MIỆNG:
Câu 2:Những câu sau liên quan đến phương châm hội thoại nào ? ( 6đ )
Hoa thơm ai nỡ bỏ rơi
Người khôn ai nỡ nói nhau nặng lời.

b. Nói có sách, mách có chứng.

c. Nói gần nói xa chẳng qua nói thật.
Phương châm lịch sự
Phương châm về chất
Phương châm cách thức
Tiết 13 CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI (tt)
I. Quan hệ giữa phương châm hội thoại với tình huống giao tiếp:
1.Ví dụ / 36
Truyện cười: CHÀO HỎI
Anh chàng nọ ở nhà vợ tại một vùng quê, đưuợc ngưuời nhà dặn là phải luôn chào hỏi mọi nguời xung quanh.
Một hôm, anh ta ra đưuờng và thấy một ngưuời đang đốn cành trên một cây cao, liền ra dấu gọi.
Ngưuời kia dừng việc, lật đật trèo xuống, hỏi:
Có chuyện gỡ thế?
Có gỡ đâu! Bác làm việc vất vả l?m phải không?
( Truyện cuười dân gian Việt Nam)
Tiết 13 CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI (tt)
I. Quan hệ giữa phương châm hội thoại với tình huống giao tiếp:
1.Ví dụ / 36
Truyện cười: CHÀO HỎI
Câu hỏi của chàng rể tuân thủ phương châm lịch sự. Vì thể hiện sự
quan tâm đến người khác.
Sử dụng không đúng lúc, không đúng chỗ.
Hậu quả: Quấy rối, gây phiền hà cho người khác.
*Bài học:
- Cần chú ý đến đặc điểm của tình huống giao tiếp. Vì một câu
nói có thể thích hợp trong tình huống này nhưng không thích hợp
trong một tình huống khác.
2. Ghi nhớ: (SGK – 36).
II. Những trường hợp không tuân thủ phương châm hội thoại:
Tiết 13 CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI (tt)
Ví dụ 1/ 37
An: -Cậu có biết bơi không?
Ba:- Biết chứ! Thậm chí còn bơi giỏi nữa.
An: -Cậu học bơi ở đâu vậy?
Ba:- Dĩ nhiên là ở dưới nước chứ còn ở đâu.
Vi phạm phương châm về lượng.
a.
b.
Truyện Lợn cưới áo mới
Vi phạm phương châm về lượng.
c.
Truyện Quả bí khổng lồ
Vi phạm phương châm về chất.
d.
Ông nói gà bà nói vịt
Vi phạm phương châm quan hệ.
e.
Dây cà ra dây muống
Vi phạm phương châm cách thức.
f.
Câu chuyện : Người ăn xin
Vi phạm phương châm lịch sự
Tiết 13 CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI (tt)
II. Những trường hợp không tuân thủ phương châm hội thoại:
Ví dụ 2/ 37
An: - Cậu có biết chiếc máy bay đầu tiên được chế tạo vào năm nào không?
Ba: - Đâu khoảng đầu thế kỷ XX
Câu trả lời của Ba không đáp ứng yêu cầu của An. Ba đã vi phạm phương châm về lượng .
Ví dụ 3/ 37
Phương châm về chất không cần được tuân thủ.

" Tiền bạc chỉ là tiền bạc "
=> Muốn gây một sự chú ý, để nguười nghe hiểu câu nói theo một hàm ý nào đó
Nghĩa tường minh: Tiền bạc chỉ là tiền bạc
- Nghĩa hàm ẩn: Răn dạy người không nên chạy theo tiền bạc mà quên đi nhiều thứ khác quan trọng hơn, thiêng liêng hơn trong cuộc sống.
=> Câu nói vẫn tuân thủ phương châm về lượng
* Ngưuời nói:
+ Vô ý, vụng về, thiếu van hoá giao tiếp.
+ Thiếu hiểu biết
+ Phải ưuu tiên cho một phuương châm hội thoại hoặc một yêu cầu khác quan trọng hơn
+ Muốn gây một sự chú ý, để ngưuời nghe hiểu câu nói theo một hàm ý nào đó
Tiết 13 CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI (tt)
II. Luyện tập:
Phương châm cách thức bị vi phạm vì với cậu bé năm tuổi không biết đâu là cuốn Tuyển tập truyện ngắn Nam Cao.
Bài 1/38
Bài 2/38
- Không tuân thủ phương châm lịch sự .
Vì không chào chủ nhà.
Lời lẽ giận dữ, nặng nề mà không có lí do chính đáng.
Hết bao lâu
Một bà già tới phòng bán vé máy bay hỏi:
- Xin làm ơn cho biết từ Anh tới Mĩ bay hết bao lâu?
Nhân viên đang bận đáp:
- 1 phút nhé.
Xin cảm ơn!
- Bà già đáp và đi ra.


-> Ngưuời nói thiếu van hoá giao tiếp
Nhân viên vi phạm phuương châm lịch sự

NẾU MUỐN THÀNH CÔNG
Hãy nắm chắc bí quyết của giao tiếp: PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI.
Hãy vận dụng các phương châm hội thoại một cách khéo léo, không cứng nhắc.
Chú ý đến tình huống giao tiếp.
HƯỚNG DẪN HỌC TẬP
 Đối với bài học ở tiết học này:
- Học 2 ghi nhớ/ 36-37
- Hoàn thành vở bài tập.
- Viết một mẫu hội thoại thể hiện trường hợp không tuân thủ
phương châm hội thoại vì người nói thiếu văn hóa giao tiếp.
 Đối với bài học ở tiết học tiếp theo: Xưng hô trong hội thoại
- Đọc và trả lời các câu hỏi phần I. Từ ngữ xưng hô và việc sử dụng từ ngữ xưng hô.
- Tìm những đại từ nhân xưng trong Tiếng Việt ?
- Xác định từ ngữ xưng hô trong 2 đoạn trích/38-39