XUÂN LAM - BÀI THAM LUẬN ứng dụng CNTT(có phim, Flash minh họa)

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY, CÔ GIÁO VỀ DỰ HỘI THẢO
ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
MÔN SINH HỌC
BẬC THCS
CHUYÊN ĐỀ
Ứng dụng công nghệ thông tin trong việc đổi mới phương pháp dạy học
Môn SINH HỌC
Giáo viên thực hiện : Nguyễn Hữu Xuân Lam
PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO THÀNH PHỐ CÀ MAU
TRƯỜNG THCS LƯƠNG THẾ VINH
THAM LUẬN
BẰNG BÀI GIẢNG ĐIỆN TỬ
NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIẢNG DẠY MÔN SINH HỌC
ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Công nghệ thông tin bắt đầu được sử dụng ở Hoa Kỳ vào năm 1995, sau đó bắt đầu được phổ biến rộng rãi trên toàn thế giới. Các giáo viên của nhiều trường ở các nước có nền giáo dục tiên tiến từ lâu đã sử dụng những chức năng của công nghệ thông tin vào trong giảng dạy.

Xuất phát từ tình hình thực tế của đất nước đang trên đà phát triển về khoa học công nghệ và kỹ thuật. Muốn công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước thì không thể thiếu việc nhanh chóng tiếp thu những thành tựu khoa học công nghệ hiện đại của thế giới.
Do sự phát triển như vũ bão của khoa học công nghệ thì cái mới hôm nay sẽ nhanh chóng trở thành cái cũ cái lạc hậu của ngày mai. Để thực hiện nhiệm vụ dạy học thì nhà trường phải luôn đổi mới về tư duy lẫn phương pháp dạy học để các em có thể tiếp thu bài một cách tự nhiên và nhẹ nhàng.
Thực hiện yêu cầu đổi mới về phương pháp giảng dạy, nhằm mục đích nâng cao chất lượng dạy và học trong nhà trường phổ thông nói chung và trường THCS nói riêng, thì sự khai thác triệt để sử dụng các thiết bị dạy học trong nhà trường là điều vô cùng cần thiết, giúp cho giáo viên thực sự là người tổ chức, hướng dẫn cho học sinh hoạt động học tập. Dưới sự tổ chức, hướng dẫn của giáo viên, học sinh tự quan sát; hoạt động bằng tư duy; bằng thao tác dưới hình thức cá nhân hoặc nhóm nhỏ để tự tìm ra kiến thức mình cần tiếp thu trong tiết học.
Bên cạnh việc sử dụng các thiết bị dạy học, việc khai thác và ứng dụng các phương tiện dạy học hiện đại trong dạy và học lại càng cần thiết hơn vì nó giúp cho giáo viên tiến gần tới phương pháp dạy học tiên tiến trên thế giới.
Vì vậy, bên cạnh sự đổi mới của sách giáo khoa , phương pháp dạy học, thiết bị dạy học giúp cho học sinh được rèn luyện, phát triển tư duy, tương lai được rèn luyện thành con người: năng động, sáng tạo, phát triển toàn diện và đáp ứng được yêu cầu ngày càng phát triển của xã hội.
Với sự suy nghĩ trên , tôi đã tìm tòi, học hỏi và áp dụng vào giảng dạy bằng việc ứng dụng các phương tiện dạy học hiện đại: Đó là soạn bài và ứng dụng công nghệ thông tin để tiết học đạt chất lượng cao.
Hiện nay với phương pháp dạy học: tăng cường hoạt động tích cực của học sinh, còn giáo viên là người tổ chức, hướng dẫn học tập, giúp học sinh đạt được mục tiêu của từng bài học cũng như cả chương trình.
Vì vậy, để thực hiện chương trình và tạo sự hứng thú cho học sinh nên tôi đã chọn đề tài “Ứng dụng công nghệ thông tin để nâng cao chất lượng giảng dạy môn SINH HỌC bằng bài giảng điện tử”
Ứng dụng CNTT sẽ giúp giáo viên soạn thảo và ứng dụng các phần mềm dạy học có hiệu quả.Vậy ứng dụng CNTT như thế nào để nâng cao chất lượng giảng dạy môn Sinh học ở trường THCS ?
Trước hết, tôi xin khẳng định việc áp dụng dạy và học bằng bài giảng điện tử của Bộ GD & ĐT nói chung và Sở giáo dục Đào tạo tỉnh Cà Mau nói riêng là một chủ trương hết sức đúng đắn.
Bởi vì,việc áp dụng CNTT trong các lĩnh vực của cuộc sống trong đó có lĩnh vực giáo dục là hết sức cần thiết, vì nó có tác dụng vô cùng to lớn và quan trọng mà không ai có thể phủ nhận được, nhất là khi đất nước hội nhập sâu rộng với các nước trên thế giới.


Nhận thức được tầm quan trọng của bài giảng điện tử trong việc đáp ứng mục tiêu giảng dạy nhằm nâng cao hiệu quả giờ lên lớp là niềm trăn trở không của riêng ai. Tôi xin được chia sẻ, trao đổi kinh nghiệm với quý thầy, cô về vấn đề ứng dụng CNTT để nâng cao hiệu quả dạy học Sinh học.
II. NHỮNG THUẬN LỢI VÀ KHÓ KHĂN KHI ỨNG DỤNG CNTT TRONG DẠY HỌC
1. Thuận lợi:
Giờ dạy sử dụng bài giảng điện tử thực sự mang lại hiệu quả cao trong việc truyền dạt kiến thức cho học sinh vì: Khi dạy dùng máy chiếu qua đầu: Giúp học sinh thấy được sự phát triển lôgic của từng đơn vị kiến thức cần tiếp thu, do đó học sinh hiểu bài sâu hơn, có kỹ năng và được rèn luyện nhiều về kỹ năng thực hành. Học sinh say mê, hứng thú hơn với giờ học. Lượng kiến thức được học sinh tiếp thu một cách tự nhiên nhẹ nhàng và dễ dàng hơn. Học sinh hiểu và nhớ kiến thức ngay trên lớp.
Cái được lớn nhất ở mỗi tiết dạy bằng bài giảng điện tử chính là một lượng lớn kiến thức, hình ảnh trực quan sinh động được chuyển tải đến các em HS. Nó không những giúp cho tiết học trở nên lôi cuốn hơn mà còn hạn chế việc GV bị cháy giáo án vì thời gian được kiểm soát bằng máy. Nếu như trong mỗi tiết học thông thường, GV phải dành khá nhiều thời gian để treo tranh ảnh, thao tác các hoạt động thí nghiệm thì trong tiết dạy có sử dụng bài giảng điện tử, những chuyện đó chỉ cần một cái click chuột.

Giảng dạy ứng dụng CNTT có nhiều ưu điểm: giúp bài giảng sinh động, tạo cho học sinh sự hứng thú và yêu thích môn học, đạt hiệu quả cao, kiểm tra kiến thức của nhiều học sinh, hỗ trợ đắc lực cho các giờ thực hành.
GV được giảm nhẹ việc thuyết giảng, có điều kiện tăng cường đối thoại, thảo luận với học sinh, qua đó kiểm soát được học sinh, học sinh được thu hút, kích thích khám phá tri thức qua thông tin thu nhận được, có điều kiện quan sát vấn đề, chủ động nêu câu hỏi để hỏi GV, giúp cho giờ học thêm hứng thú, có hiệu quả.

Sử dụng phần mềm PowerPoint: đây là một phần mềm dùng soạn giảng giáo án điện tử rất tiện lợi.
12
Company Logo
Giao diện Microsoft PowerPoint 2003:
12
Hệ thống thanh
công cụ
Vùng soạn thảo
Danh sách
các Slide
đã được
tạo
Thanh tác vụ
giúp việc
soạn thảo
nhanh chóng
Hộp ghi chú
Tính
năng
Trình diễn
Hiển thị Task Pane: Menu  View  Task Pane (Ctrl + F1)
Nơi chọn màu
Nơi chọn hiệu ứng hoạt hình
Đối tượng (khung slide)
Sử dụng phần mềm này có rất nhiều thuận lợi đối với giáo viên và học sinh.
Giáo viên: dễ dàng cung cấp kiến thức theo ý bài soạn của mình, chủ động làm chủ kiến thức. Có thể tạo hiệu ứng giúp học sinh nhận biết rõ phần kiến thức cần đặc biệt quan tâm. Bên cạnh đó, giáo viên còn có thể tạo ra các hiệu ứng giúp thu hút được sự chú ý và say mê học tập của học sinh. Trong một tiết học có thể cho học sinh nắm bắt được nhiều thông tin trên những hình ảnh minh hoạ sống động.
Đối với học sinh: Học sinh có thể vừa phát biểu vừa được trực tiếp quan sát hình ảnh minh hoạ trên màn hình với các màu sắc phong phú, đẹp, nhờ đó học sinh sẽ nắm chắc kiến thức và say mê học tập hơn. Học sinh sẽ nhớ kiến thức lâu hơn.


Ví dụ : Khi dạy kiến thức Sinh học 8, Sinh học 9, đó là những kiến thức về các quá trình, các cơ chế, các khái niệm trừu tượng đó là những kiến thức khó. Nếu dùng tranh vẽ kết hợp với thuyết trình của giáo viên thì mất nhiều thời gian mà hiệu quả không cao, nhưng nếu ứng dụng CNTT Có thể đưa vào bài giảng một đoạn phim , Flash minh họa cho học sinh quan sát thì bài giảng lại trở nên nhẹ nhàng, dễ hiểu.
Ngoài ra còn lồng ghép thêm những trò chơi có tính tư duy logíc như : giải ô chữ, ai nhanh hơn …
Ví dụ : Chèn film, Flash vào bài giảng điện tử.
SỰ TRAO ĐỔI KHÍ Ở TẾ BÀO
Tôi cũng rất may mắn được sự đồng tình và giúp đỡ, động viên hết sức nhiệt tình của Ban giám hiệu nhà trường THCS Lương Thế Vinh và của nhiều giáo viên biết sử dụng công nghệ thông tin vào bài giảng.
Tôi luôn học hỏi những đồng nghiệp có kinh nghiệm trong việc dạy học để tìm ra phương án soạn bài hay nhất.
Tôi được nhà trường tạo điều kiện cho việc dạy bằng giáo án điện tử và đã được tham khảo một số bài soạn bằng giáo án điện tử của các giáo viên trong trường, được học hỏi thêm rất nhiều ở bạn bè đã biết sử dụng chương trình này và nhờ họ giúp đỡ.

2. Khó khăn:
- Việc tìm kiếm các hình vẽ, phim ảnh phục vụ cho việc soạn giáo án còn nhiều khó khăn chủ yếu do giáo viên tự sưu tầm và còn nhiều hạn chế.
- Trường có kết nối mạng internet nhưng đa số giáo viên chưa có điều kiện để có thể trực tiếp lên mạng.
- Cơ sở vật chất nhà trường còn rất nhiều khó khăn như phòng học còn thiếu chưa có phòng chuyên cho máy chiếu riêng nên việc sử dụng dạy học bằng máy vi tính rất khó khăn. Do đó giáo viên chưa thao tác nhiều trên thực tế giảng dạy.
- Còn nhiều giáo viên trong tổ chưa được dự lớp tin học và lớp tập huấn cho giáo viên học về soạn và giảng dạy bằng bài giảng điện tử nên tự tìm tòi học hỏi từ bạn bè, đồng nghiệp, từ đĩa dạy tự học PowerPoint là chủ yếu nên còn nhiều hạn chế.
III. BIỆN PHÁP THỰC HIỆN
Trong trường chúng tôi các tổ chuyên môn đều đã có các chuyên đề thảo luận để đưa ra các giải pháp cho việc ứng dụng CNTT trong dạy và học,hạn chế đọc – chép nhằm đổi mới PPDH. Giáo viên trong trường tôi đã :

- Tự học tìm tài liệu để tự học tin học, và tự học về việc soạn giảng bằng PowerPoint
- Dự giờ giáo viên dạy bằng PowerPoint, học hỏi rút kinh ngiệm từ đồng nghiệp. Tìm tòi trên mạng Internet, dowload hình ảnh, phim về máy vi tính cá nhân. Soạn giảng một số tiết dạy thử và chủ yếu là dạy hội giảng trường. Tham khảo ý kiến đóng góp từ đồng nghiệp trong tổ để rút kinh nghiệm cho việc soạn và dạy lần sau.
1. Những yêu cầu chung
Để chuẩn bị cho một bài giảng bằng giáo án điện tử là chuyện không hề đơn giản chút nào. Ngoài việc đòi hỏi GV có một kiến thức nhất định về tin học như sử dụng thành thạo phần mềm thiết kế bài giảng thì nó còn yêu cầu GV phải có khả năng vận dụng hợp lý giữa việc trình bày bài giảng một cách khoa học gắn với phương pháp sư phạm.
Muốn ứng dụng CNTT trong giảng dạy có hiệu quả, theo tôi giáo viên phải có sự thay đổi về nhận thức, vượt lên sự bảo thủ, quen lối mòn, ngại khó, ngại đổi mới, dần dần tạo được động lực, sự hứng thú với các phương tiện kỹ thuật. Hơn nữa, muốn ứng dụng CNTT, giáo viên phải có trình độ tin học nhất định.
2. Nội dung, biện pháp thực hiện :
Dựa trên thực tiễn giảng dạy và kết quả của việc dạy học bằng phương tiện hiện đại, thì việc chuẩn bị trước thiết kế bài giảng và soạn bằng PowerPoint là hết sức quan trọng. Giáo viên cần chuẩn bị thật kĩ bài dạy trên máy chiếu, kết hợp hài hòa giữa việc giảng bài và trình chiếu thì học sinh mới tiếp thu đạt kết quả cao. Không tham quá nhiều hình hay phim ảnh làm loãng kiến thức.
Để làm chủ được vai trò là người hướng dẫn các em giải quyết vấn đề đạt hiệu quả cao thì người giáo viên phải làm chủ được nội dung kiến thức trong bài. Nghiên cứu kỹ nội dung bài, phải chuẩn bị trước các khả năng thắc mắc của học sinh mà có phương pháp soạn trên máy cho phù hợp. Và điều không kém phần quan trọng là vẫn đảm bảo đầy đủ các bước của một tiết dạy trong chương trình.
Bài giảng
Điện tử
Bài dạy
Ý tưởng
Phương pháp
Kỹ thuật
Vận dụng
Hiệu quả
- Mặt khác, cũng cần phải nắm được 1 số vấn đề, một số thủ thuật khi thiết kế sẽ giúp cho bài giảng hoạt động tốt. Khi thiết kế bài giảng điện tử, việc đưa hình ảnh, âm thanh, video clip vào trong bài giảng sẽ giúp cho bài giảng sống động, trực quan, giúp cho người học hứng thú, dễ tiếp thu kiến thức của bài học.
- Cần biết những địa chỉ Internet cần thiết vì đây là một nguồn tài nguyên lớn, phục vụ đắc lực cho việc thiết kế bài giảng. Cần có các bộ sưu tập về hình ảnh, âm thanh, phim tư liệu.
- Giáo viên có thể tham khảo địa chỉ Webside: .thưvienbachkim.vn, dayhocintel.org, giaovien.net,moet.edu.vn,
- Các phần mềm hỗ trợ soạn bài giảng điện tử như :
Power Point, Macromedia Flash MX 2004, Violet; phần mềm
Macromedia Breeze, phần mềm Trí Việt….
3. Khó khăn, vướng mắc:
Dù GV giảng dạy bằng giáo án điện tử có lợi thế trong việc khái quát sơ đồ nhanh và truyền tải được lượng lớn thông tin cho các em HS mà phương pháp truyền thống không thể theo kịp, đặc biệt là đối với chương trình sách giáo khoa mới, tuy nhiên vẫn còn có những hạn chế nhất định .
Các em HS vốn lâu nay đã quen với việc các thầy cô dạy dưới hình thức giảng - đọc - chép thì nay các em được nghe, thấy trực tiếp trên màn hình. Nhiều em chưa kịp hiểu rõ những chữ trên màn hình đang muốn nói lên điều gì thì nó đã biến mất. "Việc ứng dụng có thể một mặt nào đó còn chưa đồng bộ giữa việc làm của thầy giáo và trình độ tiếp thu công nghệ mới của học trò". Nhiều GV quá lạm dụng vào việc chạy chữ trên màn hình trong khi có thể sử dụng bằng hình thức viết bảng hoặc nói. Theo tôi, máy móc chỉ là phương tiện, chỉ có phương pháp giảng dạy làm sao đạt hiệu quả mới là cần thiết".

IV.BÀI HỌC KINH NGHIỆM
Tôi nhân thấy việc tự học, tự nghiên cứu để không ngừng trao dồi về kiến thức, về phương pháp giảng dạy, về khả năng áp dụng các phương tiện hiện đại trong giảng dạy là việc làm vô cùng cần thiết, giúp học sinh hiểu bài sâu sắc và học sinh hứng thú, thích học, ham học và muốn học. Có như vậy mới đáp ứng được lòng tin yêu của học sinh và yêu cầu của xã hội, nhất là trong thời buổi công nghệ thông tin như hiện nay.
Bên cạnh việc tự học, tự nghiên cứu để nâng cao hiểu biết cho bản thân mỗi giáo viên thì việc học hỏi thêm qua việc dự giờ đồng nghiệp, qua việc lắng nghe ý kiến rút kinh nghiệm của đồng nghiệp và Ban giám hiệu trong từng giờ dạy cũng là bài học vô giá đối với bản thân giáo viên.


Cuối cùng, để biết một bài giảng đã đạt được đến mức độ nào, hãy nhờ đồng nghiệp, cán bộ chuyên môn nhận xét, góp ý. Hãy quan sát thái độ và mức độ học tập của học sinh. Hãy lắng nghe, hãy cảm nhận và rút kinh nghiệm cho bài sau.

V. ĐỀ XUẤT, KIẾN NGHỊ
1. Đối với các cấp lãnh đạo:
Tôi xin đề xuất với các cấp lãnh đạo về việc đào tạo cho giáo viên môn tin học trong thời buổi ngày nay là một việc làm hết sức cần thiết và cấp bách, tạo điều kiện giúp giáo viên có thể tiếp cận với thời buổi khoa học công nghệ.
Các cấp các ngành kịp thời hỗ trợ tài liệu, phim ảnh, máy móc để giáo viên có thể dễ dàng thu thập thông tin để lên tiết dạy tốt hơn.
Mỗi trường nên trang bị thêm phòng máy phục vụ công tác giảng dạy theo CNTT .
Cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học phải đáp ứng đầy đủ, đảm bảo chất lượng.
2. Đối với giáo viên:
- Mỗi giáo viên phải tự trau dồi, học hỏi để nâng cao trình độ chuyên môn của mình, để sử dụng tốt, thành thạo các thao tác trên máy vi tính.
Giáo viên phải lựa chọn chủ đề dạy học thích hợp,không phải chủ đề nào cũng cần tới bài giảng điện tử.
- Các kiến thức đưa vào bài giảng điện tử dưới dạng các Slide phải được chọn lọc chính xác dễ hiểu thể hiện logic tạo điều kiện tốt cho học sinh tiếp thu bài giảng tích cực, tránh lạm dụng trình chiếu biểu diễn một chiều.
- Muốn như vậy, các trường phải có một đội ngũ giáo viên công nghệ thông tin đủ năng lực để phát triển môn Tin học trong nhà trường vì Tin học chính là nền tảng quan trọng để sau này người giáo viên làm việc năng động, chuyên nghiệp.
Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi trong sự say mê tìm kiếm, sử dụng phương tiện dạy học hiện đại, ứng dụng CNTT vào giảng dạy, sẽ không tránh khỏi những thiếu sót, bởi vì kinh nghiệm còn phải được trải dài theo bề dày của thời gian mới có được.Tôi rất mong được sự đóng góp, chia sẻ kinh nghiệm của các đồng chí ,bạn bè đồng nghiệp trong và ngoài nhà trường để giúp tôi tiến bộ hơn.
Xin chân thành cảm ơn!