Vật lý 11

Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo
về dự hội giảng tại lớp 12A4
Trường THPT B Nghĩa Hưng
Kiểm tra bài cũ
Câu 1. Nguồn sóng dao động với phương trình

Viết phương trình dao động của điểm M trên phương truyền sóng cách nguồn một đoạn x ?
Câu2. Viết biểu thức tính độ lệch pha của hai dao động tại hai điểm M và N cách nhau đoạn là d trên cùng hướng truyền sóng? Hai điểm đó dao động cùng pha, ngược pha khi nào?
C©u2. §é lÖch pha lµ:

Hai dao ®éng cïng pha khi:

Hai dao ®éng ng­îc pha khi:

Đáp án
Câu 1. Phương trình dao động tại M là
Hiện tượng sóng chạy
bài 15. Phản xạ sóng. sóng dừng
1. SỰ PHẢN XẠ SÓNG
H�y quan s�t th� nghiƯm H.15 Sgk.
Trong �� ��u A cđa l� xo t� do, ��u B ��ỵc gi� c� ��nh. Khi cho ��u A th�c hiƯn dao ��ng v� t�o th�nh s�ng tr�n l� xo.



Thay lò xo bằng một sợi dây thì kết quả thí nghiệm vẫn như trên

Sóng truyền từ A đến B gọi là sóng tới
- Sóng truyền từ B về A gọi là sóng phản xạ
Sóng tới
Sóng phản xạ
Em có nhận xét gì về sóng tới và sóng phản xạ?





Sóng tới và sóng phản xạ cùng phương,
cùng tần số, cùng bước sóng nhưng ngược pha






Sóng tới
Sóng phản xạ

2. S�ng d�ng
a.Quan sát hiện tượng sóng dừng
a.Quan sát hiện tượng sóng dừng
a.Quan sát hiện tượng sóng dừng
a. Quan sát hiện tượng sóng dừng
B
A
Sóng tới
Sóng phản xạ
Quan sát hiện tượng sóng dừng
. Em c� nh�n x�t g� vỊ nh�ng �iĨm xu�t hiƯn tr�n sỵi d�y khi c� s�ng d�ng?
B
A
Nh�n x�t : Trên dây xuất hiện những điểm đứng yên xếp xen kẽ đều đặn với những điểm dao động với biên độ cực đại. Đó là hiện tượng sóng dừng
Những điểm đứng yên gọi là nút của sóng dừng
Những điểm dao động với biên độ cực đại gọi là bụng của sóng dừng
B
A
Sóng tới
Sóng phản xạ
Quan sát hiện tượng sóng dừng
B
A
B
A
Sóng tới
Sóng phản xạ
Quan sát hiện tượng sóng dừng
B
A
B
A
Sóng tới
Sóng phản xạ
Quan sát hiện tượng sóng dừng
B
A
B
A
Quan sát hiện tượng sóng dừng
B
A
Quan sát hiện tượng sóng dừng trên dây bằng thực nghiệm.
b. Gi�i th�ch s� t�o th�nh s�ng d�ng tr�n d�y.
Giả sử tại thời điểm t sóng tới truyền đến B một dao động theo phương trình :
? Điểm M dao động sớm hay trễ pha so với điểm B? Viết phương trình dao động của điểm M do sóng tới từ A truyền đến?
Phương trình dao động của điểm M do sóng tới từ A truyền đến là
Do sóng phản xạ ngược pha với sóng tới nên sóng phản xạ tại B có phương trình là:
? Vi�t ph��ng dao ��ng cđa �iĨm M do s�ng ph�n x� t� B truyỊn ��n?
Phương trình dao động tại M do sóng phản xạ truyền đến là
Dao ��ng tỉng hỵp t�i M do s�ng tíi v� s�ng ph�n x� truyỊn ��n l�
? Xác định biên độ tổng hợp tại điểm M?
Biến đổi ta được :
Vậy dao động tổng hợp tại M là một dao động điều hoà cùng tần số góc và có biên độ tổng hợp là






Biên độ tổng hợp tại điểm M đạt giá trị cực tiểu khi nào ? đạt giá trị cực đại khi nào?
.
Đạt giá trị cực tiểu bằng 0 khi
Nhận xét
Nh�ng �iĨm tr�n sỵi d�y c�ch B m�t �o�n tho� m�n:

Th� bi�n �� dao ��ng t�i �� ��t gi� tr� c�c tiĨu b�ng 0 �iĨm �� ��ng y�n ( ta c� nĩt s�ng)
với k = 0; 1 ; 2; 3.
Bi�n �� ��t gi� tr� c�c ��i khi
Nhận xét
Những điểm trên dây cách B đoạn thoả mãn



thì biên độ dao động tại đó đạt giá trị cực đại bằng 2A ( ta có bụng sóng )
? Khoảng cách giữa hai nút liên tiếp hoặc 2 bụng liên tiếp bằng ?
Nhận xét:
Đối với dây có hai đầu cố định khi c� s�ng d�ng th� 2 ��u d�y l� 2 nĩt s�ng.
��i víi d�y 1 ��u c� ��nh, 1 ��u t� do th� t�i ��u c� ��nh l� nĩt, t�i ��u t� do l� bơng s�ng
Khoảng cách giữa một nút và bụng liền kề?
λ/4
Một nửa bước sóng.
B
A
Xác định chiều dài l của sợi dây theo bước sóng?
B
A
Xác định chiều dài l của sợi dây theo bước sóng?
B
A
Xác định chiều dài l của sợi dây theo bước sóng?
c. Điều kiện để có sóng dừng
��i víi sỵi d�y d�i l v� hai ��u d�y c� ��nh( hai ��u d�y l� 2 nĩt). T�m �iỊu kiƯn cđa l �Ĩ c� s�ng d�ng tr�n d�y ?
Đối với sợi dây có 2 đầu cố định ( hai đầu dây là 2 nút) thì điều kiện để có sóng dừng là chiều dài sợi dây bằng số nguyên lần nửa bước sóng.
c. Điều kiện để có sóng dừng
Đối với sợi dây dài l, một đầu cố định (nút), một đầu tự do( bụng ).Tìm điều kiện của l để có sóng dừng trên dây?
Chiều dài của dây bằng một số bán nguyên lần nửa bước sóng




Vận dụng
Câu hỏi: Moọt sụùi daõy ủaứn ho�i chie�u daứi AB = l = 1,6m ủa�u B bũ cố định , ủa�u A buoọc vaứo moọt nguo�n rung vụựi ta�n soỏ 500Hz taùo ra soựng dửứng coự 4 buùng vaứ taùi A vaứ B laứ hai nuựt. Xaực ủũnh vaọn toỏc truye�n soựng treõn daõy?
Đáp án
V = 400m/s
d. ứng dụng của hiện tượng sóng dừng ?
Có thể ứng dụng của hiện tượng sóng dừng để xác định tốc độ truyền sóng trên dây.
Chân thành cảm ơn quý thầy cô giáo
cùng các em học sinh !
sss