Vat ly 10 nc

Bài 50: CHẤT RẮN

I. MỤC TIÊU
Kiến thức
Phân biệt được chất rắn kết tinh và chất rắn vô định hình dựa vào hình dạng bên ngoài, hiện tượng nóng chảy và cấu trúc vi mô của chúng.
Biết được thế nào vật rắn đơn tinh thể và đa tinh thể.
Hiểu được chuyển động nhiệt ở chất rắn kết tinh và vô định hình.
Có khái niệm tính dị hướng và đẳng hướng của tinh thể và chất vô định hình.
Kỹ năng
Nhận biết và phân biệt chất rắn kết tinh và vô định hình; đơn tinh thể và đa tinh thể.
Giải thích được tính dị hướng và đẳng hướng của các vật rắn.
II. NỘI DUNG VÀ TIẾN TRÌNH LÊN LỚP
Kiểm tra bài cũ (không có)
Giới thiệu chương mới
Tùy theo điều kiện bên ngoài, các vật chất tồn tại ở ba trạng thái: rắn, lỏng, khí( hơi ). Ở chương vừa rồi chúng ta đã tìm hiểu sơ lược về cấu trúc phân tử của chất khí, ba định luật, phương trình trạng thái của khí, khái niệm khí lý tưởng, khái niệm nhiệt độ tuyệt đối. Tiếp sau đây ta lần lược khảo sát trạng thái rắn và lỏng. Ta học tiếp chương mới: chương VII chất rắn và chất lỏng. Sự chuyển thể.
Giới thiệu bài mới
Nêu cấu tạo phân tử của chất rắn?
TL: Ở thể rắn, các phân tử ở gần nhau, lực tương tác giữa chúng mạnh, nên các phân tử chỉ dao động quanh một vị trí cân bằng, nên vật rắn có hình dạng xác định.
Có phải tất cả các chất rắn đều có cấu trúc và tính chất giống nhau hay không? Ta có thể phân biệt các chất rắn khác nhau dựa trên những dấu hiệu nào? Để có thể trả lời câu hỏi này, chúng ta tìm hiểu bài học Chất rắn.
Dạy bài mới
Nội dung lưu bảng
Thời gian
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò

- Chất rắn được chia thành 2 loại : chất rắn kết tinh và chất rắn vô định hình
1. Chất rắn kết tinh và chất rắn vô định hình
- Chất rắn kết tinh: có dạng hình học xác định=> được cấu tạo từ các tinh thể( muối ăn, thạch anh, kim cương, …)
- Chất rắn vô định hình: không có dạng hình học xác định nên không có cấu trúc tinh thể( nhựa thông, hắc ín, thủy tinh)
2. Tinh thể và mạng tinh thể
- Tinh thể: là những kết cấu rắn có dạng hình học xác định.
- Mạng tinh thể: Tinh thể là cấu trúc tạo bởi các hạt (nguyên tử, phân tử, ion) liên kết chặt chẽ với nhau bằng những lực tương tác và sắp xếp theo một trật tự hình học trong không gian xác định gọi là mạng tinh thể.













3. Vật rắn đơn tinh thể và vật rắn đa tinh thể
- Vật rắn được cấu tạo chỉ từ một tinh thể gọi là vật rắn đơn tinh thể( hạt muối, viên kim cương, viên đá thạch anh..)
- Vật rắn được cấu tạo từ nhiều tinh thể con gắn kết hỗn độn với nhau gọi là vật rắn đa tinh thể( tấm kim loại.)











4. Chuyển động nhiệt ở chất rắn kết tinh và chất rắn vô định hình.
- Mỗi hạt cấu tạo nên tinh thể không đứng yên mà luôn dao động quanh một vị trí cân bằng xác định trong mạng tinh thể. Chuyển động này được gọi là chuyển động nhiệt (ở chất kết tinh).
- Chuyển động nhiệt ở chất rắn vô định hình là dao động của các hạt quanh vị trí cân bằng.
- Các vị trí cân bằng này được phân bố theo trật tự gần
- Khi nhiệt độ tăng thì dao động mạnh.

5. Tính dị hướng
- Tính dị hướng: ở một vật thể hiện ở chỗ tính chất vật lý theo các phương khác nhau ở vật đó là không như nhau.
- Trái với tính di hướng là tính đẳng hướng.
- Vật rắn đơn tinh thể có tính dị hướng.
- Vật rắn đa tinh thể và vật rắn vô định hình có tính đẳng hướng.
- Vật rắn vô định hình không có tính dị hướng vì nó không có cấu trúc tinh thể

- Thế nào là chất rắn? Vật rắn?
- Quan sát hình ảnh của muối ăn và thạch anh. Nếu đập hạt muối hay thạch anh thành nhiều mảnh nhỏ khác nhau thì chúng có hình dạng như thế nào ?
Nhận xét về hình dạng bên ngoài của các vật rắn đó ?
- Quan sát hình ảnh của nhụa thông và hắc ín. Nhận xét về hình dạng bên ngoài của các vật rắn đó ?
Lưu ý : một số chất rắn như đường, lưu huỳnh.. có thể tồn tại ở dạng