Van hoc

Nguyễn Trãi là đại thi hào dân tộc, người anh hùng cứu quốc thuở “Bình Ngô”, danh nhân văn hoá Đại Việt. Ông  sinh năm 1380 và mất năm 1442, hiệu là Ức Trai. Nguyễn Trãi xuất thân trong một dòng tộc, nhiều đời là võ quan cao cấp dưới nhiều triều đại. Cuộc đời Nguyễn Trãi đã trải qua nhiều biến cố của lịch sử, cùng với sự thăng trầm của đất nước. Ông không những là nhân chứng cho những biến cố của lịch sử thế kỷ XV mà còn là người trực tiếp tham gia vào chính những biến cố đó là Vụ án oan Lệ Chi Viên đã làm cho cả gia đình ông bị chu vi tam tộc.  Trong sự nghiệp sáng tác thơ chữ Hán cũng như thơ chữ Nôm thường mang ý nghĩa đẹp đẽ, sâu sắc, biểu tượng cao quý của nền văn hiến Việt Nam. Nguyễn Trãi  là ngôi sao Khuê lấp lánh trên bầu trời Đại việt. Đồng thời ông để lại cho nhân loại hai kiệt tác trong nền thơ ca Việt Nam đó là : “Quốc âm thi tập” và “Ức trai thi tập”. Riêng “Quốc âm thi tập” – là một tập thơ viết bằng chữ Nôm ra đời sớm nhất mà ta còn giữ được,như ánh hào quang của ngôi sao Khuê  lấp lánh xuyên suốt hành trình thiên niên kỷ của dân tộc. Vì vậy, thơ ông thể hiện rõ một vốn sống đã ở độ chín, một suy nghĩ sâu sắc về cuộc đời đầy phức tạp và một tình cảm nhân hậu đối với thiên nhiên, con người.
Ức Trai thi tập (1480) là một trong các tập thơ chữ Hán đặc sắc của Nguyễn Trãi.Tập thơ do Dương Bá Cung sưu tầm, gồm 105 bài, trong đó có 17 bài tồn nghi. Đa số các bài trong tập này là thơ thất ngôn bát cú; thất ngôn tứ tuyệt, ngũ ngôn, chỉ có 2 bài theo thể trường thiên là "Côn Sơn ca" và "Đề Hoàng ngự sử Mai tuyết hiên".
Quốc âm thi tập là tập thơ chữ nôm, gồm 254 bài có nhiều cách tân sáng tạo trong ngôn ngữ thể loại cũng như cảm quan về nghệ thuật trong thiên nhiên, cuộc sống và là đóng góp lớn.có tính chất nền tảng cho thơ tiếng việt buổi đầu.
Hai tập thơ mang niền vui, nỗi buồn, hoài bão, ưu tư về cả cuộc đời Nguyễn Trãi ,từ tuổi trẻ lúc về già ,trong đó trang chứa tình điệu tâm hồn nhà thơ và tình điệu của quê hương dân tộc.
Sự nghiệp văn chương của Nguyễn Trãi có nhiều giá trị đặc sắc về phương diện nội dung cũng như nghệ thuật.
Thơ văn Nguyễn Trãi thể hiện tình yêu quê hương đất nước sâu sắc.Và mỗi con người Việt Nam ít nhiều đều tiềm ẩn chất chứa một cõi Quê Hương - nơi “chôn nhao cắt rốn” của mình. Những tình cảm vui buồn thấm sâu vào từng tấc đất, ngọn cỏ, những phút giây tưởng nhớ đến quê nhà làm dịu bớt những phiền muộn u uẩn dày vò thân phận kiếp ly hương, để cảm thấy như có một sức sống mới đang bừng trỗi dậy . Và đến với nhà thơ Đỗ Trung Quân có cảm nhận đôi lời về quê hương :
Quê hương mỗi người chỉ một
Như là chỉ một Mẹ thôi Quê hương nếu ai không nhớ Sẽ không lớn nổi thành người
Quê hương luôn hiện hữu qua hình ảnh quen thuộc bóng dáng người Mẹ. Đôi khi quê hương hiện diện qua chùm khế ngọt, con diều biếc, cầu tre nhỏ,đêm trăng tỏ. Và cứ thế quê hương đã dần dần ăn sâu vào tâm khảm mỗi người lúc xa quê. Nhớ đến quê huong là gợi cho chúng ta nhớ về những kỉ niệm của những ngày ấu thơ thả diều bắt bướm bên khung trời mộng mơ… cũng có lúc nhớ đến quê hương là nhớ đến hình ảnh người em gái đã ngả xuống tại quê hương yêu dấu của mình. Khi nghiền ngẫm lại những dòng tâm sự của thi sĩ Giang Nam ta càng thấy rõ điều đó:
Xưa yêu quê hương vì có chim, có bướm
Có những ngày trốn học bị đòn roi
Nay yêu quê hương vì trong từng nắm đất
Có một phần xương thịt của em tôi
Tình yêu quê hương gắn liền với lòng căm thù giặc,do đó càng yêu quê hương bao nhiêu lòng căm thù giặc dâng tràn bấy nhiêu. Và đến với Nguyễn Trãi thể hiện lòng yêu quê của mình thật khác biệt vì thi nhân cho rằng đó là những nỗi niềm ngoài tình yêu nam nữ, tình đạo, tình đời, mà là tình quê hương,những nỗi nhớ quê xưa chốn cũ, canh cánh trong lòng, luôn mặn mòi, nặng nghĩa ân tình, như bám chặt vào tâm khảm, khó mà gỡ ra được. đồng thời đó còn là nơi xuất phát của những tình cảm cao đẹp. Thơ ông nói rất nhiều về quê hương bằng một tình cảm thiết tha, lắng đọng,trong những hồi ức đẹp thời thơ ấu:
Quê cũ nhà ta thiếu