Van hoc

Nhiệm vụ 1
Tìm hiểu tiểu sử - con người và những quan niệm nghệ thuật trong sáng tác của Nguyễn Minh Châu.

1. Tiểu sử

- Nguyễn Minh Châu sinh ngày 23/10/1930.

- Quê quán: Làng Thơi, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An.

- Gia đình: Là con út trong một gia đình nông dân khá giả, được tạo điều kiện học hành chu đáo. Năm 1945, ông đỗ bằng Thành Chung.
- Quá trình hoạt động cách mạng và sáng tác văn học:

+ Năm 1950, Nguyễn Minh Châu tình nguyện vào quân đội. Sau một khoá đào tạo ngắn ở trường Lục Quân ông vễ sư đoàn 320 làm cán bộ trung đội.

+ Từ 1950 – 1954 chiến đấu và hoạt động ở vùng đồng bằng Bắc Bộ.

+ 1959 dự hội nghị “Bạn viết toàn quân”.

+ 1960 được điều động về cực văn hoá quân đội, rồi về tạp chí Văn nghệ quân đội, vừa làm biên tập, vừa làm phóng viên.
+ Sự nghiệp văn học của Nguyễn Minh Châu thực sự được khẳng định trong thời kỳ kháng chiến trống Mỹ với hai cuốn tiểu thuyết “Cửa sông” (1950); “Dấu chân người lính” (1972) và tập truyện ngắn “Những vùng trời khác nhau”(1970).
Nguyễn Minh Châu có nhiều chuyến đi thực tế tại các chiến trường ác liệt: Quảng Bình, Quảng Trị, Vĩnh Linh,…
=> Phản ánh kịp thời, sinh động cuộc chiến đấu oanh liệt của dân tộc ta.

+ Sau 1975, ông sớm nhận ra những hạn chế của nền văn học thời chiến
=> Tìm kiếm con đường đổi mới sáng tác.
Hai cuốn tiểu thuyết xuất bản 1977: “Miền cháy” và “Lửa từ những ngôi nhà” đem lại sắc diện mới trong sáng tác của nhà văn.
Những truyện ngắn nửa đầu những năm 80 của ông là những tìm tòi mới, cái nhìn mới về hiện thực con người => ông là một trong những người mở đường tinh anh và tài năng nhất của công cuộc đổi mới văn học.

- 23/1/1989 ông chút hơi thở cuối cùng tại Hà Nội vì căn bệnh ung thư máu, để lại muôn vàn thương tiếc cho gia đình và độc giả.
2. Con người

Dưới cái bề ngoài không có gì nổi bật, thậm chí hơi dè dặt, ngần ngại nói trước đám đông nhưng ở bên trong là một con người nhiều ưu tư trăn trở, có niềm tin vững chắc vào sự lựa chọn của mình và nột ý trí kiên định, dám chấp nhận khó khăn, thách thức. Ông luôn suy nghĩ về chính công việc viết văn của mình với ý thức trách nhiệm của ngòi bút trước thời đại, dân tộc và bạn đọc.
3. Quan niệm nghệ thuật

* Nhìn nhận của Nguyễn Minh Châu về hiện thực của văn học trước và sau năm 1975:

- Trước 1975: Ông quan niệm: “Văn học bao giờ cũng phải trả lời những câu hỏi của ngày hôm nay, bao giờ cũng phải đối mặt với những người đương thời, những câu hỏi cấp bách của đời sống”.
- Sau 1975: Nhận thức của nhà văn về hiện thực càng được mở rộng và đạt tới những chiều sâu mới. Ngòi bút của ông không còn bị khuôn vào trong những đường hướng, những khuôn khổ có sẵn mà mở ra để khám phá toàn bộ đời sống xã hội và con người trong tính “Đa sự, đa đoan”. Đồng thời quan niệm nghệ thuật của ông luôn gắn liền với nền tảng tinh thần nhân bản: “Văn học và đời sống là những vòng tròn đồng tâm mà tâm điểm là con người”.
* Nhìn nhận của Nguyên Minh Châu về con người trong tác phẩm văn học trước và sau 1975:

- Trước 1975: Ông nhận ra rằng “Phải viết về con người. Tất nhiên là con người không tách rời sự kiện chiến tranh”, “Rồi trước sau con người cũng leo lên trên các sự kiện để đòi quyền sống”.
Trong chiến tranh khát vọng của nhà văn này là: “Gắng đi tìm những hạt ngọc ẩn giấu trong bề sâu tâm hồn con người”.
- Sau 1975: Khi đã có điều kiện để tiếp cận con người trong tính hiện thực toàn vẹn của nó, nhà văn lại thấy bên trong mỗi con người “Đang sống lẫn lộn người tốt kẻ xấu, rồng phượng lẫn rắn rếp, thiên thần và ác quỷ”.

* Cảm hứng sáng tác văn học của Nguyễn Minh Châu trước và sau 1975.

- Trước 1975: Ông quan niệm “Trách nhiệm thiêng liêng của người cầm bút là trách nhiệm công dân”.
- Sau 1975: Ông tha thiết với sứ mệnh của văn chương và nhà văn trong mục tiêu cao cả vì con người => để làm được như thế phẩm chất đầu tiên cần có của một người viết văn phải là tình yêu thương con người.
=> Tác phẩm của Nguyễn Minh Châu đặc biệt là những sáng tác từ sau năm 1975 đã thể hiện “mối quan hoài sâu sắc” và thường trực của nhà văn với số phận và nỗi khổ đau của con người.
Nhiệm vụ 2
Sự nghiệp sáng tác của Nguyễn Minh Châu trước và sau 1975.

1. Sáng tác trước 1975

* Các tác phẩm tiêu biểu: Tiểu thuyết “Cửa sông” (1967); truyện ngắn “Những vùng trời khác nhau” (1970); tiểu thuyết “Dấu chân người lính” (1972); tập truyện ngắn “Những vùng trời khác nhau” gồm 7 truyện ngắn: “Nhành mai”; “Bà mẹ xóm nhà thờ”; “Nguồn suối”…đặc sắc nhất là tác phẩm “Mảnh trăng cuối rừng”.
* Nội dung:
- Tiểu thuyết “cửa sông” là câu truyện về một làng quê ven biển miền Trung những ngày đâu chiến tranh phá hoại của Mỹ. Cuộc sống làng quê vừa yên bình vừa khẩn trương khi chiến tranh đến.
- Tiểu thuyết “Dấu chân người lính”: Gồm 3 phần: Hành quân, chiến dịch bao vây, đất giải phóng. Dựng lại khung cảnh hào hùng của cuộc chiến tranh chống Mỹ với những cảnh vượt rừng Trường Sơn, với những trận chiến ác liệt. Cùng với đó, Nguyễn Minh Châu khắc hoạ hình tượng người lính cách mạng với lòng yêu nước và ý thức trách nhiệm với tổ quốc, niềm say mê chiến đấu.
* Cảm hứng sáng tác: Cùng với cảm hứng sử thi bao chùm thời đại, nhà văn cũng đã bộc lộ sự nhạy cảm trước những số phận éo le của con người.
Cùng với hình ảnh người lính thì đậm nét hơn cả là xây dụng một số nhân vật phụ nữ.
Sử dụng hình ảnh biểu tượng như là nhành mai, mảnh trăng…
2. Sau 1975

* Những tác phẩm tiêu biểu: Tiểu thuyết “Miền cháy” và “Lửa từ những ngôi nhà” (1977); tt “Những người đi từ trong rừng ra”(1982); “Mảnh đất tình yêu” (1987); tn “Bức tranh”; “Người đàn bà trên chuyến tầu tốc hành” (1985); tn “Cỏ lau” (1989)…
* Nội dung

- Là những câu truyện của đât nước vừa thoát khỏi cuộc chiến tranh, đối mặt với nhiều khó khăn thách thưc (“Miền cháy”).

- Công việc của những người lính trong thời bình là làm nhiệm vụ kinh tế. Với đề tài đời sống thế sự hàng ngày.

- Ý thúc tự vấn của con người để con người tự nhìn vào chính mình (“Bức tranh”; “Sắm vai”; “Dấu vết ngề nghiệp”…).
* Cảm hứng sáng tác: Nhà văn mở ra những bình diện mới của hiện thực cùng với những hướng tiếp cận mớ, sự quan tâm của tác giả hướng vào đời sống thế sự hàng ngày đang ẩn chứa bao nhiêu vấn đề của các quan hệ nhân sinh, đạo đức và các số phận con người.
Nhiệm vụ 3

Những đóng góp của Nguyễn Minh Châu trong công cuộc đổi mới văn học đương đại.

1. Vị trí

Nguyễn Minh Châu là một trong những “Người mở đường tinh anh và tài năng nhất” của công cuộc đổi mới văn học.

2. Những đổi mới của Nguyễn Minh Châu

- Đổi mới ý thức nghệ thuật

- Mở rộng về hiện thực và mối quan hệ giữa văn học và đời sống

- Bản lĩnh và trách nhiệm của nhà văn

- Đổi mới cách nhìn và sự khám phá về con người

- Những đổi mới trong nghệ thuật tự sự