Văn hóa Trung Bộ

TRƯỜNG ĐẠI HỌC
NHA TRANG
Môn học: Cơ cở văn hóa Việt Nam
Bài thuyết trình:
Vùng văn hóa Trung Bộ
Vài nét về truyền thống tỉnh Khánh Hòa
GVHD: Nguyễn Thị Thanh Nga
Nhóm thực hiện: nhóm 1
VÙNG VĂN HÓA TRUNG BỘ.
I.Đặc điểm tự nhiên và xã hội.
1.Khái quát chung.
2.Vị trí địa lý.
3.Địa hình và khí hậu.
4.Dân tộc.
II.Đặc điểm về văn hóa.
1.Văn hóa vật chất (nhà ở, ăn, mặc).
2.Văn hóa về tinh thần.
3.Văn hóa Huế.


Đặc điểm tự nhiên và xã hội.
Khái quát chung
Diện tích: 95838 km2 (2011).
Dân số: 19046,5 nghìn người (2011).
Mật độ dân số: 199 người/km2.
2. Vị trí địa lý.


Phía Bắc: Đồng bằng sông Hồng và Trung du miền núi Bắc Bộ.
Phía Nam: Giáp với Nam Bộ.
Phía Tây: Giáp Lào và Tây Nguyên.
Phía Đông: Giáp biển Đông.
Trung Bộ gồm 14 tỉnh, trong đó:
Nam Trung Bộ (8 tỉnh): Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận.
Bắc Trung Bộ (6 tỉnh): Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế.
3. Địa hình và khí hậu.
Trung Bộ là vùng hẹp ngang kéo dài nhất cả nước.
Địa hình tương đối cao, có nhiều gò đồi. Có nhiều đèo: đèo Hải Vân, đèo Cù Mông, đèo Cả,…và tiêu biểu là dãy núi Trường Sơn.
Sông ngòi ngắn, dốc, ít phù sa: sông Mã, sông Chu, sông Thu Bồn,…
Đồng bằng nhỏ hẹp, kém màu mỡ.
Hầu hết các tỉnh đều giáp biển.

Địa hình.
Khí hậu.
Bắc Trung Bộ: chịu ảnh hưởng của gió mùa Đông Bắc có mùa Đông lạnh, mùa hạ khô, nóng.
Nam Trung Bộ: chịu ảnh hưởng mạnh của gió phơn Tây Nam( gió Lào) -> khô, nóng.
Thời tiết khắc nghiệt, nhiều biến động. Đây là khu vực chịu rất nhiều thiên tai như bão, lũ lụt, hạn hán…
4. Dân tộc.
Trung Bộ là nơi tập trung rất nhiều các dân tộc khác nhau nhưng chủ yếu là dân tộc Kinh (tập trung ven biển) và dân tộc Chăm (chủ yếu ở Ninh Thuận, Bình Thuận).
Ngoài ra còn có các dân tộc khác có dân số tương đối đông như: Chứt, Bru – Vân Kiều, Tà Ôi, Cơ Tu, Co, Hrê, Giẻ - Triêng,  Ba Na, Xơ Đăng, Chu ru, Raglai, Ê đê và Cơ ho.
Văn hóa vật chất.
II.Đặc điểm văn hóa.
Văn hóa nhà ở:
Người Việt thường ở nhà trệt, bố trí liên hoàng gồm nhà, sân, vườn, ao.Nhà có kết cấu từ 3-5 gian, quay mặt về hướng Nam hoặc hướng Tây.
Người Chăm thường ở nhà trệt. Mỗi gia đình có những gian nhà được cất gần nhau theo một trật tự gồm nhà khách, nhà của cha mẹ và các con nhỏ tuổi, nhà của các cô gái đã lập gia đình, nhà bếp và kho thóc, buồng tân hôn và là chổ ở của vợ chồng cô gái út.
Văn hóa trang phục.
Người Việt: Trang phục truyền thống vẫn là áo dài. Bình thường, nam mặc áo cánh nâu xẻ ngực, xẻ tà, có 2 túi dưới, quần ống rộng.Nữ mặc áo cánh ngắn vải nâu, phía trong mặc yếm, quần ống rộng.
Người Chăm: Nam, nữ đếu quấn váy tấm, nam mặc áo cánh ngắn xẻ ngực cài khuy, nữ áo dài chui đầu, thường đi kèm với thắt lưng, khăn đội đầu.
Văn hóa ẩm thực.
Trong văn hóa đời thường, bữa ăn của cư dân Trung Bộ thường nghiêng về các món hải sản, đồ biển.
Có rất nhiều đặc sản nổi tiếng qua các câu cao dao – tục ngữ :
Người dân Trung Bộ rất thích ăn cay và mặn.
Nem chả Hóa Vang
Bánh tổ Hội An
Khoai lang Trà Kiệu
Thơm rượu Tam kỳ…
Quế sơn cam mít mấy từng 
Thương bòn bon Đại lộc, nhớ rượu cần Trà mi
Cơm nếp Hà Trung
Cháo gà núi Ngự
Văn hóa tinh thần.
Văn hóa nghệ thuật:
Vùng văn hóa Trung Bộ là một vùng chứa nhiều dấu tích văn hóa Champa.
Điểm nổi bật nhất của văn hóa Champa chính là nghệ thuật kiến trúc tháp Chăm rất tinh tế.
Tháp Đôi Bình Định
Tháp Ponagar Nha Trang
Tháp Nhạn Phú Yên
Tháp Hòa Lai Bình Thuận
Ngoài tháp Chăm, di vật văn hóa Chămpa còn có tượng bà PôNaGa, tượng Linga, bia đá,…
Múa Chăm:
Mặt khác, Trung Bộ là vùng đất được người Việt khai phá nên văn hóa Trung Bộ còn có một số nét văn hóa của người Việt như: Các điệu hò, lý, ca dao, tục ngữ, truyền thuyết, văn, thơ,…
Vùng đất Trung Bộ là được xem là mảnh đất “ Địa linh nhân kiệt” bởi đây là nơi sinh ra nhiều nhân tài cho đất nước như: Hồ Chí Minh, Phan Bội Châu, Võ Nguyên Giáp, các vua, chúa nhà Lê, nhà Nguyễn,…
Là một trong những trung tâm văn hóa quan trọng của Việt Nam, là nơi có đến 6 di sản văn hóa thế giới( được UNESCO công nhận):
Động Phong Nha-Kẻ Bàng
Quần thể kiến trúc Cố đô Huế
Thành nhà Hồ
Thánh địa Mỹ Sơn
Phố cổ Hội An
Nhã nhạc cung đình Huế
Là nơi có nhiều danh lam thắng cảnh, nhiều điểm du lịch hấp dẫn, nhiều bãi biển đẹp như: Bãi biển Nha Trang, Sầm Sơn, Mũi Né, Cửa Lò,…Có các vườn quốc gia như Bến Én, Phong Nha Kẻ Bàng, Bạch Mã,…
Sầm Sơn
Mũi Né
Vườn Quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng
Vườn Quốc gia Bạch Mã
Tín ngưỡng, tôn giáo.
Tín ngưỡng: Mang đậm tính văn hóa nông nghiệp và văn hóa vùng biển. Nét độc đáo nhất trong tín ngưỡng của người Việt là sự kết hợp giữa 3 tôn giáo là Nho- Phật – Đạo như: tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, thờ thần bảo vệ, thờ cá voi (cá Ông).Còn tín ngưỡng của người Chăm cũng rất đa dạng: Coi trọng việc thờ nữ thần(PoNagar-Mẹ xứ sở), thờ thần Núi, thần Mặt Trời,…

Tôn giáo: Phật giáo, Hồi Giáo, đạo Bà La Môn,…
Lăng cá Ông
Thờ nữ thần Ponagar
Phong tục, lễ hội truyền thống.
Trung Bộ là nơi hội tụ rất nhiều các phong tục, lễ hội truyền thống đan xen giữa người Việt và người Chăm. Các lễ hội tiêu biểu như: Lễ chọi trâu, lễ nghinh Ông, lễ hội Ka-tê, lễ hội cầu ngư,…
Lễ hội Nghinh Ông
Lễ Cầu Ngư
Lễ hội ka-tê
Văn hóa Huế.
Huế là một tiểu vùng văn hóa nằm trong vùng văn hóa Trung Bộ, nhưng nó mang một sắc thái riêng.
Huế là vùng thiên nhiên đa dạng: có rừng, có biển, có núi và lại có cả đồng bằng
Lịch sử đem đến cho vùng đất này một số phận đặc biệt, từng là dinh của chúa Nguyễn, kinh đô của vương triều Tây Sơn,…
Những di sản văn hóa vật thể vừa đa dạng vừa giàu có: quần thể kiến trúc Cố đô Huế, chùa Thiên Mụ,điện Hòn Chén,…
Ngọ Môn
Lăng Minh Mạng
Lăng Khải Định
Chùa Thiên Mụ
Điện Hòn Chén
Văn hóa vô thể xứ Huế là một kho tàng phong phú và quý giá:những điệu hò, lý, hát trò,những bài ca trên sông nước Hương Giang…
Nhã nhạc cung đình Huế
Lễ hội dân gian cũng rất phong phú.
Lễ hội đua ghe
Lễ hội Điện Hòn Chén
Lễ hội Cầu Ngư
Trong văn hóa đời thường, không thể không nhắc đến cách ăn, cách mặc của người Huế. Bữa ăn của người Huế rất phong phú,vì đã tổng hợp các sản vật của vùng đất có cả núi rừng lẫn đồng bằng và sông biển. Trang phục xứ Huế cũng mang một phong cách riêng, chiếc áo dài, cái nón Bài Thơ, màu tím Huế đã thành một biểu tượng rất Huế, mà ít vùng văn hóa nào có được.
Nem công
Chả phượng
Là một trung tâm văn hóa, tập trung nhiều trí thức, văn sĩ, nhà thơ đã gắn bó và trưởng thành từ xứ Huế.
Sao anh không về chơi thôn Vĩ?
Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc
Lá trúc che ngang mặt chữ điền...!
VÀI NÉT VỀ TRUYỀN THỐNG VĂN HÓA TỈNH KHÁNH HÒA.
Lễ Hội
Ẩm Thực
Đặc Sản
Lễ Hội.
Hiện nay, tỉnh Khánh Hòa còn lưu giữ được khá nhiều lễ hội mang đậm nét văn hóa bản địa, tục thờ cúng trong tín ngưỡng dân gian. Các lễ hội đều xuất phát từ lao động, từ phong tục tập quán, là nếp sinh hoạt văn hóa tinh thần của người dân. Theo thống kê của chính quyền địa phương, tính đến năm 2010, Khánh Hòa có 494 di sản lễ hội lớn, nhỏ của người Kinh, bao gồm 237 lễ hội đình làng, 121 lễ hội miếu, lăng và 136 lễ hội chùa. Ngoài ra còn các lễ hội truyền thống của người dân tộc.
 Lễ hội Tháp Bà: diễn ra hàng năm từ ngày 20 đến ngày 23 tháng ba âm lịch tại khu di tích Tháp Po Nagar - thành phố Nha Trang, tưởng niệm nữ thần Mẹ Xứ sở (Po Ino Nogar). Đây là lễ hội văn hóa dân gian lớn nhất của hai dân tộc Việt – Chăm ở Khánh Hòa và khu vực Nam Trung Bộ, thu hút đông đảo người Việt, người Chăm, người Hoa và du khách đến dự. 
Lễ hội Am Chúa: tổ chức vào ngày 22 tháng 4 âm lịch để tưởng niệm nữ thần Thiên Y A Na, còn gọi là Bà Chúa.
Lễ hội Ăn mừng lúa mới của người Raglai ở Khánh Hòa: diễn ra hằng năm sau mỗi vụ thu hoạch.
Lễ hội Cầu ngư: tổ chức vào ngày giỗ của ông Nam Hải - hiện thân của loài cá voi. Đây là một tục thờ được diễn ra tại các đình làng.
Ẩm Thực.
Là một tỉnh ven biển có nhiều làng chài nên phong cách ẩm thực ở Khánh Hòa chịu ảnh hưởng sâu sắc từ biển, với nguyên liệu chủ yếu được chế biến từ hải sản. Đồng thời cư dân Khánh Hòa xưa chủ yếu di cư vào từ các tỉnh Bình Định, Phú Yên, Quảng Nam và Quảng Ngãi nên phong cách ẩm thực cũng chịu ảnh hưởng sâu sắc từ các tỉnh trên.
Các món đặc sản của Khánh hòa được nhiều người biết đến như:
Nem Ninh Hòa
Bún cá Nha Trang
Bún sứa Nha Trang
Bánh ướt Diên Khánh
Đặc Sản
Khánh Hòa có hai loại sản vật quý hiếm:
Yến sào(tổ yến) là tên một loại thực phẩm - dược phẩm được làm hoàn toàn bằng nước bọt của chim yến. Đây là món cao lương mỹ vị tại các quốc gia Đông Á và nhiều quốc gia khác. Khánh Hòa lại là nơi chim yến làm tổ nhiều nhất ở Việt Nam. Yến sào Khánh Hòa có mùi vị thơm ngon đặc trưng được coi là tổ yến vua (Kingnest) và giá cả luôn ở mức cao nhất thế giới.
Trầm hương là một sản phẩm đặc biệt được tạo thành từ cây Dó Bầu, là một vị thuốc quý dùng chữa nhiều loại bệnh, làm hương liệu, mỹ phẩm; dùng để chế biến các loại giấy quý có mùi mật hương và nhang xuất khẩu; dùng trong các dịp đại lễ, cúng tế. Từ xưa Khánh Hòa đã nổi tiếng bởi trầm hương nên được mệnh danh là "Xứ Trầm Hương". Trầm Khánh Hòa tập trung nhiều ở rừng núi các huyện Vạn Ninh, Ninh Hòa, Khánh Vĩnh, trong đó nổi tiếng nhất là vùng Tu Bông, Vạn Giã (thuộc huyện Vạn Ninh).