Văn hóa-Tín ngưỡng thờ Mẫu

thờ mẫu
Tín ngưỡng
Nhóm K1-VNH
Việt Nam là một quốc gia có đời sống tôn giáo tín ngưỡng hết sức phong phú và đa dạng. Ngoài một số tôn giáo thế giới du nhập vào như: Phật giáo, Kitô giáo, Đạo giáo.thì ở VN còn tồn tại cho tới ngày nay nhiều tín ngưỡng bản địa như: tín ngưỡng thờ tổ tiên của mỗi gia đình, thờ Thành hoàng của mỗi làng và thờ Mẫu của cộng đồng dân tộc.
Phật Bà
Tín ngưỡng thờ Mẫu còn tiếp thu những ảnh hưởng của tục thờ cúng tổ tiên.
VD: Trong điện thờ Mẫu mang tính gia tộc-có vua cha, thánh Mẫu với phong tục `tháng tám giỗ cha, tháng ba giỗ mẹ`
Việc thờ Cô, thờ Cậu của đạo Mẫu có cội nguồn sâu xa từ việc thờ cúng những người chết trẻ `bà Cô-ông Mãnh` là một yếu tố rất quan trọng trong thờ cúng tổ tiên ở các gia tộc và dòng họ.
Ban thờ Mẫu (Tam tòa Thánh Mẫu)
Ban thờ công đồng Tứ phủ
Đặc biệt là sự xuất hiện của Thánh Mẫu Liễu Hạnh-đã trở thành vị thần chủ của Đạo Mẫu (trong dân gian nói bà chính là hóa thân của Mẫu Thượng Thiên)-truyền thuyết về Mẫu Liễu Hạnh.
Người con gái trần gian
Công chúa (Liễu Hạnh công chúa-được Ngọc Hoàng ban khi giáng trần lần thứ 2)
Giác ngộ đạo Phật-khi được Quan thế âm cứu ở Sòng Sơn (Thanh Hóa) và hiển thánh.
Mẫu Thượng Thiên
Mẫu Thượng Ngàn
Mẫu Thoải
Trong Tam tòa Thánh Mẫu-Mẫu có quyền năng sáng tạo vũ trụ duy nhất, nhưng lại hóa thân thành Tam vị (Mẫu Thiên, Mẫu Thượng Ngàn, Mẫu Thoải). Còn trong Tứ vị Thánh Mẫu (Thoải phủ, thiên phủ, nhạc phủ, địa phủ) cai quản các miền khác nhau.
Cùng với ban Mẫu là Đức Thánh Trần (cùng Ngũ vị vương quan gọi tên từ Đệ nhất đến Đệ ngũ).
Dưới Mẫu là Tứ vị Thánh bà (tứ vị chầu bà) là hàng các quan: ở hàng Chầu thuộc Nhạc phủ, dưới Hàng Chầu là hàng các ông Hoàng (từ ông Hoàng Đệ Nhất đến Ông Hoàng Mười), tiếp theo là hàng Cô (12 Cô từ Cô Cả đến Cô Bé đều là thị nữ của Thánh Mẫu và các Chầu), và các Cậu là những người chết trẻ (từ 1-9 tuổi) hiển linh thành các bé Thánh là phụ tá các ông Hoàng.
Trong việc thờ cúng của đạo Mẫu đã được chuẩn hóa, trong đó nghi lễ `hầu bóng` (lên đồng) và `Tháng tám giỗ cha, tháng ba giỗ mẹ` là một điển hình.
Hầu bóng (lên đồng) là nghi lễ chính của thờ Mẫu Tứ phủ- là nghi lễ nhập hồn của các vị thánh vào thân xác các ông đồng, bà đồng.
Hầu đồng
Giúp trực tiếp cho ông Đồng và bà Đồng trong buổi hầu thì phải có
Hầu dâng
Cung văn
Một nghi thức quan trọng bậc nhất trong hầu đồng là việc người hầu đồng trùm khăn đỏ phủ diện lên đầu để thực hiện nghi thức Thánh giáng
Có hai hình thức Thánh giáng
Giáng trùm khăn (gọi là hầu tráng mạn) là các giá Thánh Mẫu đều hầu theo hình thức này.
Hầu mở khăn: tức thánh nhập và xuất hiện trước mặt mọi người, là hình thức hầu đồng dành cho các thánh từ hàng quan trở xuống.
Khi Mẫu đệ nhất giáng, thì người hầu giơ ngón tay lên báo hiệu Mẫu đã giáng, cung văn chỉ tụng kinh theo tiếng chuông và mõ.
Khi người hầu khẽ rùng mình, để tay trước trán báo hiệu Mẫu đã thăng (xa giá) cung văn chuyển sang điệu xa giá hồi cung.
Một số hình ảnh hầu của thanh đồng.
Chầu bà đệ nhị
đồ lễ trong buổi hầu đồng
cậu bơ nhập vào
Chầu giá ông hòang bơ
hầu giá ông hoàng mười
Hầu hàng quan trong tứ phủ