Vai trò của Tiếng trong thơ ca (chương trình cũ)

CHÀO MỪNG
QUÝ THẦY CÔ
đến dự giờ

LỚP 11 TOÁN


PHÂN MÔN TIẾNG VIỆT
Vai trò của "tiếng"
trong thơ ca



GV biên soạn: VÕ PHÚC CHÂU
Kiểm tra bài cũ
1. Đơn vị cơ bản của tiếng Việt là "tiếng".
Về mặt ngữ âm, "tiếng" được gọi là gì ?
Tiếng là một âm tiết.
2. Xét về cấu tạo âm tiết tiếng Việt, có hai đặc điểm nào đáng lưu ý?
- Âm tiết nào cũng mang thanh điệu
+ Thanh bằng : ngang, huyền,
+ Thanh trắc : hỏi, ngã, sắc, nặng
- Mỗi âm tiết thường gồm hai phần: âm đầu và vần
BÀI HỌC
1. "Tiếng" trong truyền thống thơ ca
"Tiếng" là cái cầu nối gắn thơ với ca:
+ thơ có thể ca
+ ca có thể dùng thơ làm lời
? khái niệm thơ ca

1. Cho biết số tiếng trong mỗi dòng thơ, từ đó suy ra thể thơ:

?Trường hợp 1:
"Cây đa cũ, bến đò xưa
" Bộ hành có nghĩa, nắng mưa cũng chờ" (Ca dao)
? dòng trên 6 tiếng, dòng dưới 8 tiếng ? thể thơ lục bát

?Trường hợp 2:
"Mỗi năm hoa đào nở
Lại thấy ông đồ già
Bày mực tàu, giấy đỏ
Bên phố đông người qua" (Thơ Vũ Đình Liên)
? mỗi dòng đều có 5 tiếng ? thể thơ ngũ ngôn


KHẢO SÁT


1. "Tiếng" trong truyền thống thơ ca


2. "Tiếng" là căn cứ để lập ra các thể thơ
- Người ta thường lấy số tiếng trong mỗi câu thơ (kết hợp số câu/bài) để xác định thể thơ. Ta gọi đó là lượng thơ.
- Một số thể thơ thường gặp: Lục bát, Song thất lục bát, Ngũ ngôn, Thất ngôn tứ tuyệt , Thất ngôn bát cú, Tự do, .

3. "Tiếng" là căn cứ để ngắt nhịp trong mỗi câu thơ

Ngắt nhịp không chỉ để hiểu thơ mà còn để dọc thơ
a. Nói đến nhịp thơ do "tiếng" tạo nên là nói đến tiết tấu của thơ. Khi ngắt nhịp, ta tạo nên bước thơ.
b. Nhìn chung, ta thường gặp nhịp chẵn (hai âm tiết), nhịp lẻ (ba âm tiết) và sự phối hợp giữa hai loại nhịp đó.
1. "Tiếng" trong truyền thống thơ ca
2. "Tiếng" là căn cứ để lập ra các thể thơ

THỰC HÀNH

Thử ngắt nhịp cho mỗi dòng thơ dưới đâ
"Non cao tuổi vẫn chưa già
Non thời nhớ nước, nước mà quên non"
(Thơ Tản Đà)
Đáp án
"Non cao tuổi / vẫn chưa già
? nhịp lẻ 3/3
Non thời /nhớ nước /nước mà / quên non"
? nhịp chẳn 2/2/2/2

1. "Tiếng" trong truyền thống thơ ca
2. "Tiếng" là căn cứ để lập ra các thể thơ

3. “Tieáng” laø caên cöù ñeå ngaét nhòp trong moãi caâu thô
a. böôùc thô
b. tieát taáu
c. Böôùc thô coøn tuaân theo luaät phoái thanh (baèng, traéc), taïo neân tính du döông, traàm boång cuûa lôøi thô
Ví duï: Traêm naêm /trong coõi /ngöôøi ta
2B 4T 6B
Chöõ Taøi /chöõ meänh /kheùo laø /gheùt nhau
2B 4T 6B 8B

1. "Tiếng" trong truyền thống thơ ca
2. "Tiếng" là căn cứ để lập ra các thể thơ

3. "Tiếng" là căn cứ để ngắt nhịp trong mỗi câu thơ
a. bước thơ
b. tiết tấu
c. luật phối thanh
d. Tiết tấu thơ còn được tạo nên bởi :
+ phép điệp (điệp âm, điệp thanh, điệp từ, điệp dòng, điệp đoạn)
? tạo nên tính dìu dặt của tiết tấu
+ phép đối (bằng trắc, các vế câu,.)
? tạo nên tính hài hòa của tiết tấu

1. "Tiếng" trong truyền thống thơ ca
2. "Tiếng" là căn cứ để lập ra các thể thơ
3. "Tiếng" là căn cứ để ngắt nhịp trong mỗi câu thơ



4. "Thanh" của mỗi "tiếng" là căn cứ để xác định luật bằng trắc





Thực hành bài tập trong Sách giáo khoa