Tuần 9. Khái quát văn học Việt Nam từ đầu thế kỉ XX đến Cách mạng tháng Tám năm 1945

Tiết 32 – 33: Văn học

KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM
TỪ ĐẦU THẾ KỈ XX ĐẾN CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945.
KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM TỪ ĐẦU THẾ KỈ XX ĐẾN CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945

I. Đặc điểm cơ bản của văn học VN từ đầu
thể kỉ XX đến CMT8 năm 1945
1.Văn học đổi mới theo hướng hiện đại hoá.
a. Khái niệm hiện đại hoá văn học

Là quá trình làm cho văn học thoát ra khỏi hệ thống thi pháp văn học trung đại và đổi mới theo hình thức của văn học phương Tây, có thể hội nhập với nền văn học hiện đại trên thế giới.
Ví dụ:
Bút pháp nghệ thuật
“ Đầu lòng hai ả tố nga
Thuý Kiều là chị em là Thuý Vân.
Mai cốt cách, tuyết tinh thần,
Mỗi ngưòi mỗi vẻ, mười phân vẹn mười.
Vân xem trang trọng khác vời,
Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang.
Hoa cười ngọc thốt đoan trang,
Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da.
Kiều càng sắc sảo mặn mà,
So bề tài sắc lại là phần hơn.
Làn thu thuỷ, nét xuân sơn,
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh…”
( Nguyễn Du )
“ Em đẹp lắm khi mày em nhíu lại
Cặp mày xanh như rừng biếc chen cây
Em thảnh thơi như buổi sáng đầu ngày
Em mạnh mẽ như buổi chiều giữa hạ”
( Xuân Diệu )
Ví dụ
Bút pháp nghệ thuật
Ước lệ, tượng trưng
Bút pháp tả thực
Quan niệm văn học
Văn chương chở đạo,
Thơ nói chí
Hoạt động nghệ thuật đi
tìm và sáng tạo cái đẹp
Quan niệm thẫm mỹ
Hướng về cái đẹp trong
quá khứ, thiên về cái
cao cả, tao nhã
Hướng về cuộc sống hiện
tại, đề cao vẻ đẹp con
người trần thế
Đội ngũ sáng tác
Các nhà Nho
Các nhà văn nghệ sĩ
mang tính chuyên nghiệp
Hình thức chữ viết
Hán, Nôm
Chữ quốc ngữ
KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM TỪ ĐẦU THẾ KỈ XX ĐẾN CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945
b. Những nhân tố tạo điều kiện cho nền văn học thời kì này đổi mới theo hướng hiện đại hoá.

Xã hội thực dân nửa phong kiến,cơ cấu xã hội có những biến đổi sâu sắc: xuất hiện các giai cấp, tầng lớp mới
Ảnh hưởng của văn hoá phương Tây (đặc biệt là Pháp)
Lực lượng sáng tác chủ yếu: tầng lớp trí thức Tây học
Chữ quốc ngữ đã thay thế chữ Hán và chữ Nôm trong nhiều lĩnh vực.
Nghề in, xuất bản, báo chí, phong trào dịch thuật ra đời và phát triển khá mạnh.
Sự xuất hiện của đội ngũ phê bình văn học
 Những nhân tố trên tạo điều kiện cho nền văn học Việt Nam đổi mới theo hướng hiện đại hoá.
KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM TỪ ĐẦU THẾ KỈ XX ĐẾN CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945
Quá trình hiện đại hoá:
3 giai đoạn.
c.1.Giai đoạn thứ nhất ( từ đầu TK XX đến khoảng năm 1920)
Đây là giai đoạn mở đầu, chuẩn bị điều kiện cần thiết cho công cuộc hiện đại hoá văn học.
Chữ quốc ngữ được phổ biến rộng rãi, báo chí và phong trào dịch thuật phát triển khá rầm rộ
Thành tựu chủ yếu :thơ của các chí sĩ cách mạng: Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh, Huỳnh Thúc Kháng...
 Văn học chỉ mới đổi mới về nội dung tư tưởng, chứ chưa đổi mới về hình thức nghệ thuật.
KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM TỪ ĐẦU THẾ KỈ XX ĐẾN CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945

c. Quá trình hiện đại hoá: 3 giai đoạn.
c.1.Giai đoạn thứ nhất ( từ đầu TK XX đến khoảng năm 1920)
c.2. Giai đoạn thứ hai ( từ 1920 đến 1930 )
- Thành tựu: tiểu thuyết của Hồ Biểu Chánh, Hoàng Ngọc Phách; truyện ngắn của Phạm Duy Tốn, Nguyễn Bá Học; thơ của Tản Đà, Á Nam Trần Tuấn Khải; kịch nói của Vũ Đình Long, Vi Huyền Đắc..
- Bộ phận truyện kí của Nguyễn Ái Quốc viết bằng tiếng Pháp đã góp phần đáng kể vào quá trình hiện đại hoá văn học trong nước.
 Giai đoạn này đạt được một số thành tựu đáng ghi nhận tuy nhiên nhiều yếu tố của văn học trung đại vẫn còn tồn tại
Tác giả tác phẩm tiêu biểu của GĐ 1920 - 1930
Hồ Biểu Chánh
Tản Đà
Tài cao phận thấp chí khí uất
Giang hồ mê chơi quên quê hương.
Tố Tâm - HNP
Họ là những người tiên phong.Trong đó Tản Đà là một cái
Tôi độc đáo, kẻ đem văn chương ra bán phố phường...
KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM TỪ ĐẦU THẾ KỈ XX ĐẾN CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945
c. Quá trình hiện đại hoá: 3 giai đoạn.
c.3 Giai đoạn thứ ba ( từ 1930 đến 1945 )

Quá trình hiện đại hoá văn học đã hoàn tất với những cách tân sâu sắc trên mọi thể loại (nhất là tiểu thuyết, truyện ngắn và thơ)
Truyện ngắn và tiểu thuyết được viết theo lối mới với các tác giả tiêu biểu như: Vũ Trọng Phụng, Ngô Tất Tố, Nguyễn Công Hoan, Nam Cao, Thạch Lam, Nguyễn Tuân, nhóm Tự lực văn đoàn,…
Thơ ca đổi mới sâu sắc với phong trào Thơ Mới cùng những tên tuổi sáng chói như Thế Lữ, Lưu Trọng Lư, Xuân Diệu, Huy Cận, Hàn Mặc Tử, Chế Lan Viên, Nguyễn Bính,…
Những thể loại mới như Phóng sự, bút kí, tuỳ bút, kịch nói, phê bình văn học,…cũng góp phần khẳng định sự đổi mới toàn diện của văn học.
 Công cuộc hiện đại hoá đã diễn ra trên mọi mặt của đời sống văn học, làm biến đổi toàn diện nền văn học nước nhà.
GĐ1
Hán học
canh tân

Bình cũ
rượu mới
GĐ2
Trí thức
HH và
Tây Học


Đổi mới
chưa
đồng đều
GĐ3
Trí thức
Tây
học trẻ
sung sức.

Đổi mới
toàn diện.
Tính chất giao thời
Văn học VN
đầu thế kỷ XX-1945
Bộ phận văn học
công khai
Bộ phận văn học
không công khai
Xu hướng
văn học lãng mạn
Xu hướng văn học
hiện thực
Văn học
yêu nước
2. V¨n häc h×nh thµnh 2 bé phËn vµ ph©n hãa thµnh nhiÒu xu h­íng
Phân biệt hai bộ phận văn học hợp pháp và bất hợp pháp?
- Cuéc sèng hiÖn t¹i tï tóng chËt chéi
- §Ò cao kh¸t väng, ­íc m¬
- Thế Lữ, Xuân Diệu.
- Thạch Lam, Nguyễn Tuân..
-Thức tỉnh ý thức cá nhân
- Yêu tiếng Việt, yêu văn hoá Việt
- ít gắn với đời sống chính trị của đất nước
-Thùc tr¹ng x· héi bÊt c«ng
-Sù ®au khæ cña c¸c tÇng líp
Ngô Tất Tố
Nam Cao
Vũ Trọng Phụng.
-Tính chân thật
- Tinh thần nhân đạo
- Coi con ng­êi lµ n¹n nh©n bÊt lùc cña hoµn c¶nh- Sù bÕ t¾c
- Hình ảnh người chí sỹ cách mạng
- Sự nghiệp giải phóng dân tộc
Phan Bội Châu
Hồ Chí Minh
Tố Hữu..
-tính đấu tranh cao
- Niềm tin tất thắng
- Một số tác phẩm chưa được trau chuốt
3. Van học phát triển với tốc độ hết sức nhanh chóng
* tốc độ: mau lẹ như một cuộc chạy tiếp sức đầy ngoạn mục
* Số lượng: Tác giả - Tác phẩm
a. BiÓu hiÖn
Phạm quỳnh: có nước
mà chưa có văn
Vũ Ngọc Phan:
`ở nước ta một năm
có thể kể như
30 năm của người`
169 bài thơ
44 tác giả
* Sự hình thành đổi mới các thể loại văn học













Thơ
mới
Tiểu
thuyết
Truyện
ngắn
Phóng
sự
Bút ký,
tuỳ bút
Kịch
nói
Lý
luận,
phê
bình
Thơ
Đường
luật
Tiểu
thuyết
chương
hồi
Truyện
truyền
kỳ
Ký
sự
Chiếu,
biểu,
hịch,
cáo.
* Sự kết tinh tác giả tác phẩm tiêu biểu

b.Nguyên nhân
Sự thúc bách của thời đại
Sức trỗi dậy của tự thân nền van học
Sự thức tỉnh của cái tôi cá nhân
Van chương trở thành hàng hoá
Bài tập 1 :Hãy sắp xếp các tác giả tác phẩm vào đúng các xu hướng, bộ phận van học
1. Hai đứa trẻ - Thạch Lam
2- Hạnh phúc một tang gia (trích Số đỏ) - Vũ Trọng Phụng
3. Vi hành - Nguyễn ái Quốc
4. Ch? người tử tù - Nguyễn Tuân
5. Vội vàng - Xuân Diệu
6. Nhật ký trong tù - Hồ Chí Minh
7. Tràng giang - Huy Cận
8. Tinh thần thể dục - Nguyễn Công Hoan
9. Dây thôn Vĩ Dạ - Hàn Mạc Tử
10. Từ ấy - Tố Hữu
11. Chí Phèo - Nam Cao
12. Tương Tư - Nguyễn Bính
* một số tác phẩm được học trong chương trình Ngữ văn 11
VĂN HỌC VN TỪ ĐẦU TK XX – CMT8 1945
ĐẶC ĐIỂM
HIỆN ĐẠI HOÁ
KHÁI NIỆM
N. NHÂN
QUÁ TRÌNH
QUÁ TRÌNH HĐH
BƯỚC 1
Đổi mới về nội dung tư tưởng, chưa đổi mới về hình thức
Bước 2
Có đổi mới cả nội dung lẫn hình thức nhưng chưa đáng kể
BƯỚC 3
Đổi mới toàn diện cả nội dung lẫn hình thức
VĂN HỌC VN TỪ ĐẦU TK XX – CMT8 1945
ĐẶC ĐIỂM
HIỆN ĐẠI HOÁ
KHÁI NIỆM
N. NHÂN
QUÁ TRÌNH
sự phân hoá phức tạp
BỘ PHẬN VH
CÔNG KHAI
VH LÃNG MẠN
VH HIỆN THỰC
Thể hiện ý thức cá nhân, tự do sáng tạo
B. Thi pháp sáng tác hiện đại, thoát ra khỏi tư duy thẩm mĩ trung đại
C. Tiếp cận tư tưởng thẩm mĩ của phương Tây.
D. A và C.
2. Tốc độ phát triển mau lẹ của văn học thời kì XX – 1945 là
IV. Luyện tập:

1. Tiến trình hiện đại hóa văn học từ đầu thế kỷ XX đến Cách mạng Tháng 8 - 1945 được hiểu như thế nào ?
A. Do đòi hỏi của thời đại.
B. Do sức mạnh truyền thống văn học.
C. Do tầng lớp trí thức Tây học.
3. Văn học thời kì XX – 1945 phân thành những xu hướng, bộ phận nào?
A. Hợp pháp và bất hợp pháp (gồm Lãng mạn chủ nghĩa và Hiện thực chủ nghĩa)
B. Trào lưu văn học cách mạng và văn học lãng mạn
C. Tự lực văn đoàn và trào lưu hiện thực chủ nghĩa
D. Tất cả những ý trên
4. Đánh giá thành tựu về thể loại của văn học thời kì XX -1945
Gợi ý: Văn xuôi (tiểu thuyết và truyện ngắn); thơ ca.
Tìm những tên tuổi tiêu biểu.
IV. Luyện tập: