Tuần 9. Ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa

1
CA DAO
2


Đọc văn :
Ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa
Giới thiệu chung :
Khái niệm “ca dao”.
Đặc điểm của ca dao Việt Nam :
Nội dung.
Nghệ thuật.
II. Văn bản :
Những câu hát than thân (bài 1, 2, 3).
Những câu hát yêu thương tình nghĩa (bài 4, 5, 6).
3
Những câu hát yêu thương tình nghĩa
Đề tài chung : Tình yêu đôi lứa
Bài 4 :
Bao quát bài ca :
- Bài ca dao còn có tên : “Khăn thương nhớ ai”.
Nhân vật trữ tình : Cô gái bình dân.
Thể loại : Thơ bốn tiếng (vãn bốn) kết hợp thơ lục bát truyền thống.
Kết cấu : Bao gồm nhiều cặp câu, mỗi cặp câu là một nỗi thương nhớ.
Câu kết (lục bát) là nỗi lo phiền ...
4
Khăn thương nhớ ai,
Khăn rơi xuống đất.
Khăn thương nhớ ai,
Khăn vắt lên vai.
Khăn thương nhớ ai,
Khăn chùi nước mắt.
Đèn thương nhớ ai,
Mà đèn chẳng tắt.
Mắt thương nhớ ai,
Mắt ngủ không yên.
Đêm qua em những lo phiền,
Lo vì một nỗi không yên một bề....
2. Đọc - Hiểu - Giải mã văn bản :
5

Hình ảnh ngọn đèn (2 lần) :
Đèn thương nhớ ai,
Mà đèn chẳng tắt.
a. Chùm câu bốn tiếng :
Hình ảnh chiếc khăn (6 lần):
Khăn thương nhớ ai,
Khăn rơi xuống đất.
Khăn thương nhớ ai.
Khăn vắt lên vai.
Khăn thương nhớ ai.
Khăn chùi nước mắt.
Hình ảnh đôi mắt (2 lần):
Mắt thương nhớ ai,
Mắt ngủ không yên.
6
3. Chủ đề :

Qua diễn tả nỗi nhớ thương da diết không nguôi của nhân vật trữ tình, bài ca dao thể hiện vẻ đẹp tâm hồn của cô gái bình dân trước tình yêu đôi lứa.
b. Câu kết (lục bát)

Đêm qua em những lo phiền,
Lo vì một nỗi không yên một bề....
7
Bài 5 :
Ước gì sông rộng một gang,
Bắc cầu dải yếm để chàng sang chơi.
- Ước mong táo bạo, mãnh liệt trong tình yêu.
- Cách nói độc đáo :
Ước gì
+ Sông rộng một gang
+ Bắc cầu dải yếm...
Hai hình ảnh phi lý nhưng lại bắt nguồn từ cái có lý của tình người : nỗi nhớ thương, khao khát...
8
Ước gì sông rộng một gang,
Bắc cầu dải yếm để chàng sang chơi.
Cầu - dải yếm là một hình ảnh nghệ thuật độc đáo : Ước muốn táo bạo, mãnh liệt, đầy nữ tính.
9
+ Dùng hình ảnh mang ý nghĩa biểu tượng :
Bài 6 :
Muối ba năm muối đang còn mặn
Gừng chín tháng gừng hãy còn cay
Đôi ta nghĩa nặng tình dầy
Có xa nhau đi nữa cũng ba vạn sáu ngàn ngày mới xa.
+ Khẳng định nghĩa tình thuỷ chung bền vững với thời gian :
Đôi ta nghĩa nặng tình dầy
Có xa nhau đi nữa cũng ba vạn sáu ngàn ngày mới xa.
- Khẳng định nghĩa tình thuỷ chung đôi lứa.
- Cách nói đặc sắc :
Muối : mặn
Gừng : cay
Biểu tượng cho tình nghĩa con người : sâu đậm, gắn bó thuỷ chung.
10
Đôi ta nghĩa nặng tình dày
Có xa nhau đi nữa cũng ba vạn sáu ngàn ngày mới xa...
11
Ghi nhớ :
Nỗi niềm chua xót, đắng cay và tình cảm yêu thương chung thuỷ của người bình dân trong xã hội cũ được bộc lộ chân tình và sâu sắc qua chùm ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa. Nghệ thuật dân gian đã tô đậm vẻ đẹp tâm hồn của người lao động trong các câu ca.
12
Câu hỏi củng cố :
Em hãy cho biết vẻ đẹp của ca dao trữ tình Việt nam ?
Mộc – Tươi – Nguyên sơ