Tuần 8. Việt Bắc

TRU?NG TRUNG H?C PH? THÔNG AN M?
TỔ VĂN - HỌA - NHẠC
Kính chào Quý thầy cô
cùng các em !
GIÁO VIÊN : VĂN THỊ BÍCH LIÊN TRƯỜNG THPT AN MỸ - BÌNH DƯƠNG
TỐ HỮU
VIỆT BẮC CỦA TỐ HỮU’
Hình Ảnh Việt Bắc
VIỆT BẮC
PHẦN HAI:VĂN BẢN
TỐ HỮU
MỤC TIÊU CẦN ĐẠT :
- Nhận biết tác phẩm là đỉnh cao trong thơ Tố Hữu thời kì kháng Pháp.
- Thấy được tính chất hào hùng đượm tính sử thi và tính dân tộc trong thi phẩm này.
I/ D?C - TÌM HI?U CHUNG :
1) Hoàn cảnh sáng tác:
- Viết tháng 10/1954, trong bối cảnh các cơ quan chính phủ Trung ương chuyển từ Việt Bắc về lại Hà Nội (hoà bình lập lại ở miền Bắc).
- Đây là thi phẩm xuất sắc, là đỉnh cao trong sáng tác thơ ca của nhà thơ Tố Hữu thời kháng Pháp.
2) N?I DUNG : (đoạn trích)
Tiếng lòng ân tình thuỷ chung của đồng bào Việt Bắc đối với cách mạng.
Khúc ca hùng tráng của Việt Bắc, của nhân dân Việt Nam.

Cảm hứng chủ đạo: Nỗi nhớ thương da diết trong buổi chia tay.
Vị trí đoạn trích: -Đoạn mở đầu và phần một bài thơ - đoạn nói về kỉ niệm

Mình về mình có nhớ ta
Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng
Mình về mình có nhớ không
Nhìn cây nhớ núi, nhìn sông nhớ nguồn
Tiếng ai tha thiết bên cồn
Bâng khuâng trong dạ, bồn chồn bước đi
áo chàm đưa buổi phân li
Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay...
Mình đi, có nhớ những ngày
Mưa nguồn suối lũ, những mây cùng mù

Mình về, có nhớ chiến khu
Miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai?
Mình về, rừng núi nhớ ai
Trám bùi để rụng, măng mai để già.
Mình đi, có nhớ những nhà
Hắt hiu lau xám, đậm đà lòng son
Mình về, còn nhớ núi non
Nhớ khi kháng Nhật, thuở còn Việt Minh
Mình đi, mình có nhớ mình
Tân Trào, Hồng Thái, mái đình, cây đa?

II/ D?C - HI?U VAN B?N:
a1) Cuộc chia tay đầy lưu luyến :
- Giữa đồng bào Việt Bắc và cán bộ cách mạng xuôi.
+ Gắn bó keo sơn "Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng".
+ Bịn rịn, chân thành .. với lối hát giao duyên "Mình - Ta; Ta - Mình"!
(Cách biểu đạt của ca dao)
?Như đôi trai gái đang tâm tình .
1) Cuộc chia tay đầy lưu luyến :
* Nghệ thuật: Ngôn từ sinh động, biểu cảm, cách phân đôi chủ thể trữ tình.
- Thể hiện tình cảm sâu nặng, không muốn xa rời!
+ "Mình đi, mình có nhớ mình".
+ "Mình đi, mình lại nhớ mình".
(Đại từ xưng hô - nhiều hàm ý).
* Những kỉ niệm về cuộc kháng chiến gian khổ mà ân tình
"Miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai"
+ Miếng cơm -> đời sống vật chất -> đạm bạc
+ Mối thù -> trách nhiệm
Việt Bắc đã cùng người chiến sĩ cách mạng sẻ chia những gian khổ, cùng nhau gánh vác những trách nhiệm.

"Hắt hiu lau xám, đậm đà lòng son"
Phép đối đã làm nổi bật tấm lòng son sắt thuỷ chung của Việt Bắc. Và tấm lòng ấy như khắc ghi vào những di tích lịch sử:
" Tân Trào, Hồng Thái, mái đình, cây đa".
Mình về, còn nhớ núi non
Nhớ khi kháng Nhật, thủa còn Việt Minh
Mình đi, mình có nhớ mình
Tân Trào, Hồng Thái, mái đình, cây đa
- C�u h�i " m�nh �i c� nhí" ��ỵc �iƯp �i �iƯp l�i nh� diƠn t� m�t n�i niỊm b�n kho�n, day d�t, c�n c�o.
- Trong t�ng c�u h�i �� mang nh�ng n�i nhí th��ng tha thi�t
Tóm lại:
Hoá thân vào tâm trạng Việt Bắc, nhà thơ đã nói lên được ân tình của người dân miền núi đối với cách mạng thật tha thiết, mặn nồng.
Ta với mình, mình với ta
Lòng ta sau trước mặn mà đinh ninh
Mình đi, mình lại nhớ mình
Nguồn bao nhiêu nước,nghĩa tình bấy nhiêu
Nhớ gì như nhớ người yêu
Trăng lên đầu núi, nắng chiều lưng nương
Nhớ từng bản khói cùng sương
Sớm khuya bếp lửa người thương đi về
Nhớ từng rừng nứa bờ tre
Ngòi Thia, sông Đáy, suối Lê vơi đầy
Ta đi, ta nhớ những ngày
Mình đây ta đó, đắng cay ngọt bùi...
Thương nhau chia củ sắn lùi
Bát cơm sẻ nửa, chăn sui đắp cùng
Nhớ người mẹ nắng cháy lưng
Địu con lên rẫy, bẻ từng bắp ngô
Nhớ sao lớp học i tờ
Đồng khuya đuốc sáng những giờ liên hoan
Nhớ sao ngày tháng cơ quan
Gian nan đời vẫn ca vang núi đèo
Nhớ sao tiếng mõ rừng chiều
Chày đêm nện cối đều đều suối xa...
2) Những hoài niệm về Việt Bắc :(Câu 21-28)
a- Nhớ con người và cuộc sống Việt Bắc:
- "Như nhớ người yêu".
- Với những hình ảnh quen thuộc:
"Bản khói cùng sương","Sớm khua bếp lửa"
- Nhiều gian nan nhưng thắm tình, tràn đầy niềm hân hoan:
"Thương nhau chia củ sắn lùi ....
Chày đêm nện cối đều đều suối xa".
? Lời thơ ngọt ngào, giàu hình ảnh.
b- Nhớ thiên nhiên Việt Bắc:
- Một bức tranh lớn đầy màu sắc.
+ "TRăng lên", "nắng chiều", "Bản khói cùng sương".
+ "Ngòi thia, Sông Đáy, Suối Lê".
+ "Rừng xanh", "hoa chuối đỏ", "mơ nở trắng", "rừng phách đổ vàng".
? Sinh động.
+ "Đèo cao nắng ánh, dao cài thắt lưng" đã tinh tế lại càng làm nổi bật hình ảnh người đi rừng.
=> Con người như đang toả sáng.
- Mùa xuân : "Ngày xuân mơ nở trắng rừng
Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang"

* Bốn cặp lục bát tiếp theo:
=> Là bộ tranh tứ bình: Đông, xuân, hạ, thu độc đáo. Câu lục tả cảnh, câu bát tả người, nhịp nhàng, cân xứng, hoàn mĩ, cổ điển.
" Ve kêu rừng phách đổ vàng
Nhớ cô em gái hái măng môt mình"
Mùa hè :
Mùa Thu
Rừng thu trăng rọi hòa bình
Nhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung
- Mùa đông:
"Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi
Đèo cao nắng ánh, dao cài thắt lưng"
+Trên nền rừng mùa đông xanh thẳm,
những bông hoa chuối đỏ tươi bừng
lên như ngọn lửa
Sự tương phản hợp lí về màu sắc
như làm trẻ lại rừng già.
Ta về, mình có nhớ ta
Ta về, ta nhớ những hoa cùng người
+ "Mơ nở trắng rừng" => hình ảnh đẹp.
Rừng như bừng lên vẻ tinh khôi.
+ "Người đan nón" cần mẫn chuốt từng sợi giang. "Chuốt" là động từ chỉ hành động tỉ mỉ để làm óng lên từng sợi giang.
Sắc xuân như ngời sáng lên dưới bàn tay con người
Nhớ khi giặc đến giặc lùng
Rừng cây núi đá ta cùng đánh Tây
Núi giăng thành luỹ sắt dày
Rừng che bộ đội, rừng vây quân thù
Mênh mông bốn mặt sương mù
Đất trời ta cả chiến khu một lòng
Ai về ai có nhớ không?
Ta về ta nhớ Phủ Thông, đèo Giàng
Nhớ sông Lô, nhớ phố Ràng
Nhớ từ Cao -Lạng, nhớ sang Nhị Hà
Những đường Việt Bắc của ta
Đêm đêm rầm rập như là đất rung

Quân đi điệp điệp trùng trùng
ánh sao đầu súng bạn cùng mũ nan.
Dân công đỏ đuốc từng đoàn
Bước chân nát đá, muôn tàn lửa bay
Nghìn đêm thăm thẳm sương dày
Đèn pha bật sáng như ngày mai lên
Tin vui chiến thắng trăm miền
Hoà Bình, Tây Bắc, Điện Biên vui về
Vui từ Đồng Tháp, An Khê
Vui lên Việt Bắc, đèo De, núi Hồng



Ai về ai có nhớ không?
Ngọn cờ đỏ thắm gió lồng cửa hang
Nắng trưa rực rỡ sao vàng
Trung ương, Chính phủ luận bàn việc công
Điều quân chiến dịch Thu-Đông
Nông thôn phát động, giao thông mở đường
Giữ đê, phòng hạn, thu lương
Gửi dao miền ngược, thêm trường các khu...
ở đâu u ám quân thù
Nhìn lên Việt Bắc: cụ Hồ sáng soi
ở đâu đau đớn giống nòi
Trông về Việt Bắc mà nuôi chí bền
Mười lăm năm ấy, ai quên
Quê hương Cách mạng dựng lên Cộng hoà
Mình về mình lại nhớ ta
Mái đình Hồng Thái, cây đa Tân Trào...
c- Nhớ tháng ngày kháng chiến :
- Oai hùng, vẻ vang.
"Nhớ đường Việt Bắc, của ta ...
Gửi dao miền ngược, thêm trường các khu"
- Quân dân, xuôi ngược gắn bó một lòng .
? Giàu chất sử thi.
3) Niềm tin vào Bác,vào Đảng,vào Việt Bắc: (Câu 83-90)
- Kính trọng sâu sắc.
- Đất anh hùng con người trung kiên.
"U ám quân thù" " Cụ hồ sáng soi"
"Ở đau đau đớn quân thù" "Trông về Việt Bắc mà nuôi chí bền"!
? Tương phản, nhấn mạnh (Nghệ thuật).
Hình ảnh Bắc ở Việt Bắc
? "Với bài này, hồn thơ cũng như nghề thơ của Tố Hữu chím rộ . không phải một cây bút trong tay Tố Hữu nữa, mà nhiều ngọn bút nở cùng một lúc, bút tả tình, bút tả cảnh, bút tả người.
III. K?T LU?N
Đoạn trích là khúc hát giao duyên giữa hai miền xuôi ngược, thắm đượm tình cảm của đồng bào Việt Bắc với cách mạng, với Bác Hồ. Nổi bật là sự oai hùng và niềm tin vào chiến thắng của nhân dân ta.
IV. GHI NH? : Tr 114 (SGK )
1.Nội dung chính của bài thơ Việt Bắc là gì?
a, Ca ng?i cu?c chi?n h�o h�ng c?a d�n t?c
b, Kh�c h�t ng?i ca con ng?oi v� c?nh s�c n�i r?ng Vi?t B?c .
c, Khúc hát ca ngợi tình đồng chí, đồng đội trong kháng chiến.
d. Khúc hát ca ngợi tình cảm ân tình, thủy chung của các chiến sĩ ta đối với nhân dân Việt Bắc.
CỦNG CỐ :
2. Biểu hiện rõ nét nhất của chất ca dao trong bài thơ Việt Bắc được biểu hiện ở ý náo sau ?
a,Thể thơ lục bát.
b,Hình ảnh thiên nhiên và con người đậm sắc măù dân tộc .
c,Hình thức đối đáp giao duyên mình và ta .
d, Các biện pháp nghệ thuật ẩn dụ, hoán dụ phong phú .
DẶN DÒ :
- Học thuộc đoạn trích
- Làm bài tập 1&2 (SGK)
Phân tích nghệ thuật độc đáo của “Việt Bắc”
Soạn bài mới : Phát biểu theo chủ đề.
( G/V cho các em tự chọn chủ đề và thuyết trình trong tiết học tới )

ÔN LUYỆN
Hãy phân một đoạn thơ mà em thích nhất.
- Hãy trình bày ý kiến của mình về ý kiến sau: “Biểu hiện của bài thơ VB của Tố Hữu đậm đà tính dân tộc”
-Xin chân thành cảm ơn quý Thầy Cô cùng các em học sinh đã xem và tải bài ( Tố Hữu ) Phần một.
Rất mong được sự đóng góp chân thành của quý Thầy Cô .
( Văn Thị Bích Liên Trường THPT An Mỹ - TX- TDM- Bình Dương.)