Tuần 8. Việt Bắc

VIỆT BẮC (Tố Hữu)
Phần một: Tác giả
I. Vài nét về tiểu sử:

BA YẾU TỐ QUAN TRỌNG
Sự nghiệp cách mạng:1938, 1939, 1942, 1945
Quê hương: Thừa Thiên Huế
Gia đình: yêu thơ…
1938, đảng viên ĐCS
1939 bị thực dân Pháp bắt giam
3/1942 vượt ngục, về với phong trào.
- 1945 chủ tịch Ủy ban khởi nghĩa ở Huế.
- Trong kháng chiến chống Pháp, công tác ở Việt Bắc.


Tố Hữu và phu nhân
- Trong suốt hai cuộc kháng chiến -> 1986, ông liên tục giữ nhiều cương vị trọng yếu.
- 1996 được tặng giải thưởng Hồ Chí Minh.
Tố Hữu làm việc với Bác Hồ tại nhà sàn, 9-4-1960.
I. Đường cách mạng, đường thơ:
NĂM CHẶNG:

Gió Lộng

Từ Ấy

Việt Bắc
Ra Trận, Máu và Hoa
Một tiếng đờn, Ta với ta
II. Đường cách mạng, đường thơ:
1. Tập thơ Từ ấy (1937 - 1946)
- Tập thơ chia làm 3 phần:
+ Máu lửa
+ Xiềng xích
+ Giải phóng
DẬY MÀ ĐI
Dậy mà đi! Dậy mà đi!
Đừng tiếc nữa, can chi mà tiếc mãi ?
Ai chiến thắng mà không hề chiến bại
Ai nên khôn mà chẳng dại đôi lần ?
Huống đường đi còn lắm bước gian truân
Đây chưa phải trận sau cùng chiến đấu!
Thì đứng dậy, xoa tay và tự bảo:
Chỉ còn đây sức lực hãy còn đây!
Lòng không nghèo tin tưởng ở tương lai
Chân có ngã thì đứng lên, lại bước.
Thua ván này, ta đem bầy ván khác,
Có can chi, miễn được cuộc sau cùng
Dậy mà đi, hy vọng sẽ thành công
Rút kinh nghiệm ở bao lần thất bại:
Một lần ngã là một lần bớt dại
Để thêm khôn một chút nữa trong người.
Dậy mà đi, hỡi bạn dân nghèo ơi!

(Tháng 5-1941)
2. Tập thơ Việt Bắc
(1946 - 1954)
Là tiếng ca hùng tráng thiết tha về cuộc kháng chiến chống Pháp

Tố Hữu và Bác Hồ ở Pắc Pó
Hoan hô chiến sĩ Ðiện Biên
Chiến sĩ anh hùng
Ðầu nung lửa sắt
Năm mươi sáu ngày đêm khoét núi ngủ hầm, mưa dầm cơm vắt
Máu trộn bùn non
Gan không núng
Chí không mòn
Những đồng chí thân chôn làm giá súng
Ðầu bịt lỗ chân mai
Băng mình qua núi thép gai ào ào vũ bão
Những đồng chí chèn lưng cứu pháo
Nát thân, nhắm mắt còn ôm
Những bàn tay xẻ núi, lăn bom
Nhất định mở đường cho xe ta lên chiến trường tiếp viện
3. Tập thơ Gió Lộng (1955 - 1961)
- Cuộc sống mới ở miền Bắc.
- Nỗi đau chia cắt, nỗi nhớ miền Nam.
BÀI CA MÙA XUÂN 1961
Tôi viết bài thơ xuân
Nghìn chín trăm sáu mốt
Cành táo đầu hè rung rinh quả ngọt
Nắng soi sương giọt long lanh…
Rét nhiều nên ấm nắng hanh
Đắng cay lắm mới ngọt lành đó chăng?
Giã từ năm cũ bâng khuâng
Đã nghe xuân mới lâng lâng lạ thường!(...)
4. Tập thơ Ra Trận (1962 - 1971), Máu và Hoa (1972 - 1977).
- Tập thơ Ra Trận: ca ngợi miền Nam anh hùng.
- Tập thơ Máu và Hoa: niềm tin, niềm tự hào khi toàn thắng về ta.
Nếu tâm sự cùng ta, bạn hỏi:
Tiếng nào trong muôn ngàn tiếng nói
Như nỗi niềm nhức nhối tim gan
Trong lòng ta, hai tiếng: miền Nam!
…
Có phải hỡi miền Nam anh dũng
Khi ta đứng lên cầm khẩu súng
Ta vì ta, ba chục triệu người
Cũng vì ba ngàn triệu trên đời!
 
Ôi, Tổ quốc giang sơn hùng vĩ
Đất anh hùng của thế kỷ hai mươi
Hãy kiêu hãnh: trên tuyến đầu chống Mỹ
Có miền Nam anh dũng tuyệt vời
5. Tập thơ Một tiếng đờn (1992), Ta với ta (1999)
Những chiêm nghiệm về cuộc đời.
Niềm tin về lý tưởng cách mạng.
Bài thơ cuối cùng của nhà thơ Tố Hữu
III. Phong cách thơ Tố Hữu:
1. Về nội dung: Tính chất trữ tình - chính trị sâu sắc
- Hồn thơ hướng tới cái Ta chung.
- Thơ Tố Hữu mang đậm tính sử thi.
- Giọng thơ mang tính chất tâm tình, đằm thắm, chân thành.
Chào xuân đẹp! Có gì vui đấy
Hỡi em yêu? Mà má em đỏ dậy
Như buổi đầu hò hẹn, say mê
Anh nắm tay em, sôi nổi, vụng về
Mà nói vậy: “Trái tim anh đó
Rất chân thật chia ba phần tươi đỏ:
Anh dành riêng cho Đảng phần nhiều
Phần cho thơ, và phần để em yêu…”
Em xấu hổ: “Thế cũng nhiều anh nhỉ!”
Rồi hai đứa hôn nhau, hai người đồng chí
Dắt nhau đi, cho đến sáng mai nay
Anh đón em về, xuân cũng đến trong tay!
2. Về nghệ thuật: đậm đà tính dân tộc:
- Thể thơ: đặc biệt thành công ở những thể thơ truyền thống.
- Ngôn ngữ thơ: sử dụng từ ngữ và cách nói quen thuộc giàu tính nhạc của tiếng Việt.
Mẹ Suốt
Lặng nghe mẹ kể ngày xưa
Chang chang cồn cát nắng trưa Quảng Bình
Mẹ rằng: Quê mẹ Bảo Ninh
Mênh mông sông biển, lênh đênh mạn thuyền…

IV. Kết luận:
Thơ Tố Hữu là một thành tựu xuất sắc của thơ ca CM Việt Nam, tiêu biểu cho mảng thơ luôn coi vận mệnh dân tộc là lẽ sống lớn nhất.