Tuần 8. Thao tác lập luận so sánh

Khi “Tắt đèn” của Ngô Tất Tố và “Bước đường cùng” của Nguyễn Công Hoan ra đời, tôi chắc ít ai nghĩ rằng, thân phận người nông dân dưới ách đế quốc phong kiến lại có thể có một nỗi khổ nào hơn những nỗi khổ của chị Dậu, anh Pha. Nhưng khi Chí Phèo ngật ngưỡng bước ra từ những trang sách của nhà văn Nam Cao, thì người ta mới nhận ra rằng đây là hiện thân đầy đủ những gì gọi là khốn khổ, tủi nhục nhất của người dân cùng ở một nước thuộc địa: bị giày đạp, bị cào xé, bị huỷ hoại từ nhân tính đến nhân hình. Chị Dậu bán con, bán chó, bán sữa,...nhưng chị còn được gọi là người. Chí Phèo phải bán cả diện mạo và linh hồn của mình đi để trở thành con quỷ dữ của làng Vũ Đại” (Nhớ Nam Cao và những bài học của ông – Nguyễn Đăng Mạnh).
THAO TÁC LẬP LUẬN SO SÁNH
I. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN SO SÁNH
VD: Yêu người, đó là một truyền thống cũ. “Chinh phụ ngâm”, “Cung oán ngâm khúc” đã nói đến con người. Nhưng dù sao cũng là mới bàn đến một hạng người. Với “Kiều”, Nguyễn Du đã nói đến cả xã hội người. Với “Chiêu hồn” thì cả loài người được bàn đến […]. “Chiêu hồn” con người trong cái chết. “Chiêu hồn” con người trong từng giới, từng loài, “mười loài là những loài nào” với những nét cộng đồng phổ biến, điển hình của từng loài một.[…]
Tôi muốn nói đến bài văn “Chiêu hồn”, một tác phẩm có một không hai trong nền văn học chúng ta. (Nghĩ mà xem, trước “Chiêu hồn” chưa hề có bài văn nào đem cái “run rẩy mới” ấy vào văn học. Sau “Chiêu hồn”, lại càng không). Nếu “Truyện Kiều” nâng cao lịch sử thơ ca, thì “Chiêu hồn” đã mở rộng địa dư của nó qua một vùng xưa nay ít ai động tới: cõi chết.
I. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN SO SÁNH
Nhóm 1:
Xác định đối tượng được so sánh và đối tượng so sánh.
Nhóm 2:
Phân tích điểm giống và khác nhau giữa đối tượng được so sánh và đối tượng so sánh.
Nhóm 3:
Phân tích mục đích so sánh của đoạn trích.
Nhóm 4:
Xác định mục đích và yêu cầu của thao tác lập luận phân tích?
I. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN SO SÁNH
Nhận xét:
a. X¸c ®Þnh ®èi t­îng ®­îc so s¸nh vµ ®èi t­îng so s¸nh :
- Đèi t­îng ®­îc so s¸nh lµ: tác phẩm Văn chiªu hån.
- Đèi t­îng so s¸nh lµ: tác phẩm Chinh phô ng©m, Cung o¸n ng©m, TruyÖn KiÒu.
b. Những ®iÓm gièng vµ kh¸c nhau :
- Gièng nhau: ĐÒu bµn vÒ con ng­êi
- Kh¸c nhau:
+ Chinh phô ng©m, Cung o¸n ng©m, TruyÖn KiÒu bµn vÒ con ng­êi ë câi sèng vµ chỉ giới hạn ở một vài tầng lớp, vài đối tượng trong cuộc sống.
+ Chiªu hån bàn đến nhiều phạm vi rộng lớn như cuộc đời, tất cả các thành phần, đối tượng thậm chí cả thế giới bên kia.
c. Ph©n tÝch môc ®Ých so s¸nh trong ®o¹n trÝch:
- Làm sáng tỏ, vững chắc hơn lập luận của tác giả.
Qua một loạt so sánh, ta thấy cụ thể hơn, sinh động hơn ý của tác giả. Do đó bài văn có sức thuyết phục hơn.
I. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP LUẬN SO SÁNH
3. Mục đích và yêu cầu của thao tỏc lập luận so sánh:
- M?c dớch: l� l�m sỏng t? d?i tu?ng dang nghiờn c?u trong s? tuong quan v?i cỏc d?i tu?ng khỏc.
- Tỏc d?ng: l�m n?i b?t tớnh ch?t, d?c di?m, giỏ tr? c?a m?i s? v?t, hi?n tu?ng.
- Yờu c?u:
+ So sỏnh ph?i d?a trờn cựng m?t tiờu chớ, chung m?t bỡnh di?n nh?t d?nh.
+ So sỏnh ph?i di dụi v?i nh?n xột, dỏnh giỏ thỡ s? so sỏnh m?i tr? nờn sõu s?c.
+ K?t lu?n du?c rỳt ra ph?i chõn th?c giỳp cho vi?c nh?n th?c v? s? vi?c, hi?n tu?ng du?c chớnh xỏc, sõu s?c hon.
II. CÁCH SO SÁNH:
1. Xét VD:
Làm sao trong đêm tối ngày xưa đó, Ngô Tất Tố đã mò ra được những thực tế đó và trong đêm tối, ông lụi hụi thắp được bó hương mà tự mình soi đường cho nhân vật mình đi ? Lúc đó, không phải là không ai nói vê làng xóm dân cày, nhưng người ta nói năng khác ông, người ta bàn cải lương hương ẩm, người ta xoa xoa mà ngư ngư tiều tiều canh canh mục mục. Còn Ngô Tất Tố thì cui người nông dân nổi loạn. Cái cách viết lách như thế, cái cách dựng truyện như thế, không là phát động quần chúng nông dân chống quan Tây, chống vua thì còn là cái gì nữa!
II. CÁCH SO SÁNH:
1. Xét VD:
2. Nhận xét:
a. Nguyễn Tuân đã so sánh quan niệm ``soi đường`` của Ngô Tất Tố trong “Tắt đèn” với những quan niệm sau :
- Quan niệm của những người chủ trương “cải lương hương ẩm” cho rằng: chỉ cần bài trừ hủ tục là đời sống nông dân sẽ được nâng cao.
- Quan niệm của những người hoài cổ cho rằng: chỉ cần trở về với đời sống thuần phác, trong sạch như ngày xưa (với ngư, tiều, canh, mục) => thì đời sống của người nông dân sẽ được cải thiện.
b. Căn cứ để so sánh
- “Soi đường” trên dựa vào sự phát triển tính cách của các nhân vật trong “Tắt đèn” (chủ yếu là nhân vật chị Dậu) với các nhân vật trong một số tác phẩm cũng viết về nông thôn và nông dân thời kì ấy nhưng viết với chủ trương “cải lương hương ẩm” hoặc “ngư ngư tiều tiều canh canh mục mục”.
c. Mục đích của sự so sánh :
- Chỉ ra ảo tưởng của 2 quan niệm trên để làm nổi bật cái đúng của Ngô Tất Tố: Người nông dân phải đứng lên chống lại những kẻ bóc lột mình, áp bức mình -> Đó là sự so sánh khác nhau.
II. CÁCH SO SÁNH:
Xét VD:
2. Nhận xét:
II. CÁCH SO SÁNH:
Xét VD:
2. Nhận xét:
d. Đoạn trích tập trung so sánh về việc chỉ ra con đường phải đi của người nông dân trước CMT8.
- Theo Nguyễn Tuân, giá trị soi sáng con đường nông dân phải đi của “Tắt đèn” cao hơn các tác phẩm của những người theo chủ nghĩa cải lương hoặc theo khuynh hướng hoài cổ
-> Dẫn chứng tiêu biểu: “Còn Ngô Tất Tố thì xui người nông dân nổi loạn…cái gì nữa”
=> Nguyễn Tuân đã phê phán ảo tưởng của 2 quan niệm trên và khẳng định tính đúng đắn của NTT khi kêu gọi người nông dân hãy vùng lên tự cứu mình => Đây là sự so sánh chỉ ra sự khác nhau về tư tưởng của các nhà văn cùng thời.
III. GHI NHỚ: (SGK Tr 80)
IV. LUYỆN TẬP: (SGK Tr 81)