Tuần 8. Ôn tập văn học trung đại Việt Nam

ÔN TẬP VĂN HỌC TRUNG
ĐẠI VIỆT NAM
BỐ CỤC BÀI HỌC
TIẾT 1.
A. NỘI DUNG CỦA VĂN HỌC TRUNG ĐẠI
I. NỘI DUNG YÊU NƯỚC
II. NỘI DUNG NHÂN ĐẠO
TIẾT 2
B. NGHỆ THUẬT CỦA VĂN HỌC TRUNG ĐẠI
I. TƯ DUY, QUAN ĐIỂM THẨM MĨ, BÚT PHÁP, THỂ LOẠI
II. LUYỆN TẬP

CH:Văn học trung đại Việt Nam( thế kỷ X đến hết XIX) phát triển qua mấy giai đoạn lớn ?

4 giai đoạn phát triển của văn học trung đại:

X
Đến hết
XIV
XV
Đến hết
XVII

XVIII
Đến nửa đầu
XIX
Nửa cuối XIX
A. NHỮNG ĐẶC ĐIỂM LỚN VỀ NỘI DUNG
CH:Văn học trung đại Việt Nam( X đến hết thế kỉ XIX) có mấy đặc điểm lớn về nội dung ?

* Nội dung yêu nước
*Nội dung nhân đạo

A .NỘI DUNG:
I.Nội dung yêu nước:

CH: Nêu những biểu hiện của nội dung yêu nước trong văn học trung đại Việt Nam từ thế kỷ X đến hết thế kỷ XIX ?

Biểu hiện :
+ Yêu nước gắn với lí tưởng.
trung quân ái quốc.
+ Tự hào về truyền thống của dân tộc.
+ Yêu con người, yêu ngôn ngữ dân tộc.
+ Căm thù giặc, quyết tâm đánh giặc cứu nước
CH: Nêu những biểu hiện mới của nội dung yêu nước trong văn học trung đại Việt Nam từ thế kỉ XVIII đến hết thế kỉ XIX?

* Biểu hiện mới:
+ Ý thức về vai trò của hiền tài đối với đất nước( vd: Chiếu cầu hiền- Ngô Thì Nhậm).
+ Tư tưởng canh tân đất nước( vd: Xin lập khoa luật- Nguyễn Trường Tộ).
+ Âm hưởng bi tráng (vd: Thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu).
1.Nội dung yêu nước:

Phân tích những biểu hiện của nội dung yêu nước qua các tác phẩm cụ thể:
Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc
Câu cá mùa thu
Chạy giặc
Chiếu cầu hiền
Lòng cam thù giặc. S? biết ơn và ca ngợi nh?ng người hy sinh vỡ Tổ quốc

Cảnh thu ? d?ng b?ng B?c b?? tỡnh yờu đ?i với thiên nhiên, d?t nu?c v� tõm s? v? th?i th? c?a tỏc gi?.

Nỗi đau đớn, xót xa trước cảnh nước m?t nhà tan

Thu phục hiền tài đem sức ra phò tá tri?u đại chính nghĩa
II. Nội dung nhân đạo:
* Văn học từ thế kỉ XVIII đến hết thế kỉ XIX xuất hiện trào lưu nhân đạo chủ nghĩa vì các tác phẩm mang nội dung nhân đạo xuất hiện nhiều, liên tiếp.

A.NỘI DUNG
I.Nội dung yêu nước:

II. Nội dung nhân đạo:
CH: Hãy chỉ ra những biểu hiện
phong phú, đa dạng
của nội dung nhân đạo
trong văn học giai đoạn thế kỷ XVIII- XIX?

* Biểu hiện:
+ Thương cảm trước bi kịch và đồng cảm với khát vọng của con người.
+ Khẳng định và đề cao tài năng, nhân phẩm.
+ Lên án, tố cáo những thế lực tàn bạo chà đạp lên con người.
+ Đề cao truyền thống đạo lí, nhân nghĩa của dân tộc.
II. Nội dung nhân đạo:
Những biểu hiện mới của nội dung nhân đạo?
BIỂU HIỆN MỚI:
_ Văn học hướng vào quyền sống của con người, nhất là con người trần thế, ý thức cá nhân đậm nét hơn(quyền sống cá nhân, hạnh phúc cá nhân, tài năng cá nhân….)
_ Văn học giai đoạn này đã xuất hiện trào lưu nhân đạo chủ nghĩa
Phân tích những biểu hiện của nội dung nhân đạo qua các tác phẩm cụ thể:
Tự tình

Thương vợ

Bài ca ngất ngưởng
Khóc Dương Khuê
Lẽ ghét thương

Con người ý thức về bi kịch duyên phận, về khát vọng hạnh phúc mang dấu ấn cá nhân.

Cảm thông, trân trọng những vất vả, hy sinh của người vợ.

Con người ý thức về tài năng cá nhân, bản lĩnh cá nhân, sở thích cá nhân tự do phóng túng
Tình bạn cá nhân rất đời thường, rất thắm thiết giữa hai người bạn.

Tình cảm yêu ghét phân minh, mãnh liệt xuất phát từ tấm lòng thương dân sâu sắc

B. NGHỆ THUẬT CỦA VĂN HỌC TRUNG ĐẠI


I. T­ duy, quan ®iÓm , bót ph¸p, thÓ lo¹i

1. Tư duy nghệ thuật

2. Quan niệm thẩm mĩ
3. Bút pháp

4. Thể loại

Thường nghĩ theo kiểu mẫu nghệ thuật có sẵn đã thành công thức( vd bài: “ câu cá mùa thu- Nguyễn Khuyếnnói về mùa thu thường có những hình ảnh ước lệ như trời thu, ao thu, lá thu…
- Hướng về những cái đẹp trong quá khứ, thiên về cái cao cả, tao nhã, ưa sử dụng những điển cố, điển tích, những thi liệu Hán học.

Thiên về ước lệ, tượng trưng.
( Vd Bãi cát là hình ảnh tượng trưng cho con đường danh lợi, nhọc nhằn, gian khổ. Những người tất tả đi trên bãi cát là những người ham công danh, sẵn sàng vì công danh mà chạy ngược, xuôi,…)

Kí sự, thơ Đường luật, hát nói, văn tế…

II. LUYỆN TẬP

Câu 1: H·y thèng kª nhanh hÖ thèng t¸c gi¶, t¸c phÈm, thÓ lo¹i văn häc trung đại thuéc ch­¬ng trình Ngữ văn 11?

Lê Hữu Trác
Nguyễn Khuyến
Hồ Xuân Hương
Trần Tế Xương
Nguyễn Công Trứ
Cao Bá Quát

Nguyễn Đình Chiểu
Ngô Thì Nhậm
Chu Mạnh Trinh
Nguyễn Trường Tộ
Vào phủ chúa Trịnh

Câu cá mùa thu
Khóc Dương Khuê
Tự Tình ( Bài II)

Thương Vợ
Vịnh khoa thi Hương
Bài ca ngất ngưởng
Bài ca ngắn đi trên bãi cát

Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc

Chiếu cầu hiền

Bài ca phong cảnh Hương
sơn

Xin lập khoa luật

Kí

Thơ TNBC
Thơ STLB
Thơ TNBC
Thơ TNBC
Hát nói

Thể hành

Văn tế

Chiếu

Hát nói

Điều trần

Câu 2: Vấn đề cơ bản nhất của nội dung nhân đạo trong văn học từ thế kỉ XVIII đến hết thế kỉ XIX là gì?( Hãy chọn đáp án đúng)

A. Đề cao truyền thống đạo lí.
B. Khẳng định quyền sống con người.
C. Khẳng định con người cá nhân.


Câu 3: Nêu nội dung và nghệ thuật của thơ văn Nguyễn Đình Chiểu?

Nội dung:
+ D? cao d?o d?c, nhõn nghia ( L?c Võn Tiờn)
+ Lòng yêu nước thương dân( van t? nghia C?n Giu?c, ch?y gi?c..)
Nghệ thuật:
+ Tr?nh tỡnh, đạo đức
+ màu sắc Nam bộ


Câu 3: Xem hình đọc thơ

Ao thu lạnh lẽo nước trong veo
Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo
(“Thu điếu” – Nguyễn Khuyến)
Bãi cát lại bãi cát dài
Đi một bước như lùi một bước
( Bài ca ngắn đi trên bãi cát – Cao Bá Quát)
…Ngõ trúc quanh co khách vắng teo
( Thu điếu – Nguyễn Khuyến)
Lặn lội thân cò khi quãng vắng
Eo sèo mặt nước buổi đò đông
( Thương vợ - Trần Tế Xương)
Củng cố- dặn dò
Hệ thống kiến thức văn học trung đại: lập bảng tổng kết về tác giả, tác phẩm( theo mẫu SGK)
Chuẩn bị bài mới: Thao tác lập luận so sánh.