Tuần 8. Luật thơ

Lớp 12b2
TIẾT 23
Tiếng Việt:
Lu?t tho
I. Khaùi quaùt veà luaät thô :
1.Luật thơ:
2. Caùc theå thô Vieät Nam:
3 nhóm chính
a/Thơ dân tộc:lục bát,song thất lục bát, hát nói.
b/Đường luật:ngũ ngôn, thất ngôn.
c/Hiện đại: năm tiếng, bảy tiếng, tám tiếng,
hỗn hợp, tự do, thơ tự do-văn xuôi.
.
(sgk)
3/Söï hình thaønh luaät thô:
*Tieáng laø ñôn vò coù vai troø quan troïng:
-Taïo yù nghóa.
-Taïo nhaïc ñieäu.
-Soá tieáng trong caâu taïo neân caùc theå thô.
-Vaàn cuûa tieáng -> caùch hieäp vaàn (vaàn chaân, vaàn löng, vaàn lieàn, vaàn caùch)
-Thanh cuûa tieáng-> haøi thanh (thanh ngang, huyeàn->traéc,thanh saéc, hoûi, ngaõ, naëng->baèng, ñöôïc xeùt ôù caùc tieáng:2-4-6)
Dựa trên các đặc trưng ngữ âm của tiếng Việt
-Tieáng laø cô sôû ñeå xaùc ñònh caùch ngaét nhòp (Moãi theå thô coù caùch ngaét nhòp khaùc nhau.)
=>Soá tieáng, vaàn, thanh cuûa tieáng vaø ngaét nhòp laø cô sôû ñeå hình thaønh luaät thô.
*Soá doøng trong baøi thô,quan heä cuûa caùc doøng thô veà keát caáu, veà yù nghóa cuõng laø yeáu toá hình thaønh luaät thô.
II.Một số thể thơ truyền thống:
1.Thể lục bát:
a/Ví dụ:

Trăm năm trong cõi người ta

Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau

Trải qua một cuộc bể dâu

Những điều trông thấy mà đau đớn lòng

/
/
/
/
/
/
/
/
/
B
B,,
T
T
T
T
B
B
B,,
B
B
B,
B
B,
___
____
__
___
___
___
<>
<>
b.Đặc điểm :
- Số tiếng: 6-8
- Vần: vần lưng (tiếng
thứ 6 câu lục vần tiếng thứ 6 câu
bát, tiếng thứ 8 câu bát vần tiếng
thứ 6 câu lục..)
-Nhịp:nhịp chẵn:2/2/2-2/2/2/2, 2/2/2-4/4
-Hài thanh:
+Tiếng thứ 2-4-6 là B-T-B
+Tiếng 6-8 là trầm-bổng
(bổng -trầm)
(Nguyễn Du)
/
Người quốc sắc kẻ thiên tài,
Tình trong như đã mặt ngoài còn e.
(Nguyễn Du)
->Tiểu đối

Núi cao chi lắm núi ơi,
Núi che mặt trời, chẳng thấy người thương.
(Ca dao)
->Lục bát biến thể.
Ngòi đầu cầu nước trong như lọc,

Đường bên cầu cỏ mọc còn non.

Đưa chàng lòng dặc dặc buồn,

Bộ khôn bằng ngựa, thủy khôn bằng thuyền.

(Đoàn Thị Điểm (?), Chinh phụ ngâm)
/
/
/
___
___
___
___
B
B
B
B
B
T
T
b.Đặc điểm:
-Số tiếng: 7-7-6-8
-Vần:v?n tr?c c?p song th?t, v?n b?ng c?p lục bát
-Nhịp: nh?p 3/4 câu song th?t, nhịp 2/2/2-2/2/2/2 câu lục bát
-Hài thanh:
+Câu th?t:Tiếng thứ 3 là B ho?c T
+Câu 6-8 (như thơ lục bát)
2.Thể song thất lục bát
a.Ví du
___
/
/
/
/
3.Các thể ngũ ngôn Đường luật(4 câu,8 câu)
a.Ví dụ: Mặt trăng
Vằng vặc bóng thuyền quyên

Mây quang gió bốn bên

Nề cho trời đất trắng

Quét sạch núi sông đen

Có khuyết nhưng tròn mãi

Tuy già vẫn trẻ lên

Mảnh gương chung thế giới

Soi rõ: mặt hay,hèn

b.Đặc điểm:
-Số tiếng :5, số dòng:4 hoặc 8
-Vần:1 vần,vần cách
-Nhịp:lẽ,2/3
-Hài thanh:
+ Câu th?t:Tiếng thứ 2-4 là
B - T (T-B)
/
/
/
__
__
__
__
B T
B T
B T
B T
T B
T B
T B
T B
(Khuyết danh)
/
/
/
/
/
4.Các thể thất ngôn Đường luật(tứ tuyệt,bát cú)
Ô�ng phỗng đá
Ông đứng làm chi đó hỡi ông?

Trơ trơ như đá vững như đồng

Đêm ngày gìn giữ cho ai đó

Non nước đầy vơi có biết không�?

(Nguyễn khuyến)
a.Tứ tuyệt
-Số tiếng:7, số dòng: 4
-Vần:vần chân, độc vận,vần cách
-Nhịp:lẽ,4/3
-HàiThanh: (sơ đồ sgk)
*.Đặc điểm:
/
/
__
__
B
B
B
B
T
T
T
T
T
T
B
B
/
}đối
}đối
/
Qua đèo Ngang
Bước tới đèo ngang bóng xế tà,

Cỏ cây chen đá, là chen hoa

Lom khom dưới núi tiều vài chú

Lác đác bên sông chợ mấy nhà,

Nhớ nước đau lòng con quốc quốc

Thương nhà mỏi miệng cái gia gia.

Dừng chân đứng lại trời non nước

Một mảnh tình riêng ta với ta.

(Bà huyện Thanh Quan)
/
/
/
/
/
/
/
/
___
___
___
___
___
}đối
}đối
T B T
B T B
B T B
B T B
B T B
T B T
T B T
T B T
-Số tiếng:7, số dòng: 8
-Vần:vần chân, độc vận ở các tiếng 1-2-4-6-8
-Nhịp:chẵn lẽ,4/3
-Hài thanh: (sơ đồ sgk)
[
[
[
*Đặc điểm:
b.Bát cú
*Löu yù:
Thô thaát ngoân theo luaät traéc:baét ñaàu 2T vaø B
Ôû cuoái caâu. (Qua ñeøo Ngang)
Thô thaát ngoân theo luaät traéc:baét ñaàu 2B vaø B
Ôû cuoái caâu. (Thu Ñieáu)
*Trường hợp phá cách:
-Về nhịp: Đã bấy lâu nay bác đến nhà (3/1/3)
-Về số tiếng-nhịp: Lẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,
Dân giàu đủ khắp đòi phương. (2/2/2)
5/Các thể thơ hiện đại
Tiếng Thu
Em không nghe mùa thu Con nai vàng ngơ ngác,
Dưới trăng mờ thổn thức? Đạp lên lá vàng khô?
Em không nghe rạo rực (Lưu Trọng Lư)
Hình ảnh kẻ chinh phu?
Trong lòng người cô phụ
Em không nghe mùa thu
Là thu rơi xào xạc,
a/Ví dụ:
Đây mùa thu tới
Rặng liễu đìu hiu đứng chịu tang,
Tóc buồn buông xuống lệ ngàn hàng
Đây múa thu tới-mùa thu tới,
Vơí áo mơ phai dệt lá vàng.

Hơn một loài hoa đã rụng cành,
Trong vừơn sắc đỏ rủa màu xanh;
Những luồng run rẫy rung rinh lá.
Đôi nhánh khô gầy xương mỏng manh.
(Xuân Diệu)

b/:Ñaëc ñieåm:
-Ảnh hưởng của thơ Pháp
-Vừa tiếp nối luật thơ trong thơ truyền thống vừa có sự cách tân
*Ghi nhớ: ( sgk)