Tuần 8. Luật thơ

Ngữ văn 12
I- Khái niệm luật thơ :
Luật thơ là gì ?
1- Luật thơ là những quy tắc làm thơ, thể hiện trong việc cấu tạo bài thơ
+ Số câu thơ,
Số tiếng trong dòng thơ
+ Ngắt nhịp
+ Hiệp vần
+ Hài thanh
+ Niêm
+ vv …
Đó là những quy tắc nào?
2- Các thể thơ Việt nam
Kể tên những thể thơ
Việt Nam
mà em biết?
- Thể thơ dân tộc :
- Thơ Đường luật :
- Thơ hiện đại :
thơ lục bát,
song thất lục bát,
hát nói
Thất ngôn tứ tuyệt ,
thất ngôn bát cú ,
Ngũ ngôn
thơ một tiếng,
thơ hai tiếng ,
thơ 7 tiếng , 8 tiếng , thơ tự do , vv…
3. Đặc trưng của tiếng trong thơ
Tiếng Là đơn vị cấu tạo ý nghĩa và nhạc điệu dòng thơ
Tiếng
trong
thơ
là
gì ?
Câu
tạo
của
Tiếng?
Cấu tạo của tiếng : Phần đầu , phần vần , thanh điệu

II. Một số thể thơ truyền thống
Trăm năm trong cỏi người ta
Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau
Trải qua một cuộc bể dâu
Những điều trông thấy mà đau đớn lòng

1. Thể thơ lục bát :
1 2 3 4 5 6 7 8
B B -B-T- B -B
T-B- T-T- T- B- T- B
T-B- T-T- T- B
T-B- B-T- B-B- T- B
Các tiếng
Sắp xếp
theo luật
bằng trắc
ra sao ?
Đoạn thơ có mấy câu ?
Mỗi câu có bao nhiêu tiếng
Hiệp vần
như thế nào ?
Hài thanh ra sao?
Chuyển câu thơ sau thành câu lục bát Nước trong xanh leo lẽo cái con cá vàng
Cây ngô cành bích con chim phượng hoàng nó đậu cao
Ngồi đầu cầu/ nước trong như lọc
Đường bên cầu/ cỏ mọc còn non
Đưa chàng/ lòng dặc /dặc buồn
Bộ khôn/ bằng ngựa/, thủy khôn/ bằng thuyền
2. Thể song thất lục bát

1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8
B - B - B - T - B - B - T
B - B - B - T - T - B - B
B - B - B - T - T - B
T - B - B - T - T - B - B - B
Các tiếng
Sắp xếp
theo luật
bằng trắc
ra sao ?
EM CÓ NHẬN XÉT GÌ VỀ TIẾNG THƯ 3 CỦA CÁC DÒNG THƠ ?
Đoạn thơ được
Ngắt nhịp như thế nào ?
Đoạn thơ sau được làm theo thể thơ gì ? Đúng luật thơ không ?
Trống tràng thành lung lay bóng nguyệt
Khói cam tuyền mờ mịt thức mây.
Chín lần gươm báo trao tay
Nửa đêm truyền hịch chờ ngày xuất chinh
Đoàn Thị Điểm
3. Thể ngũ ngôn đường luật
Gồm 2 thể chính : ngũ ngôn tứ tuyệt và ngũ ngôn bát cú

Va`ng va?t /bo?ng thuy�`n quy�n T B
M�y quang /gio? bơ?n b�n B T
N�` cho /tro`i d�?t tra?ng B T
Que?t sa?ch /nu?i sơng den T B
Co? khuy�?t /nhung tro`n ma~i T B
Tuy gia` /v�~n tre? l�n T B
Ma?nh guong/ chung th�? gio?i B T
Soi ro~ : /ma?t sang he`n. T B

Mặt trăng
1 2 3 4 5
Bài thơ Mặt trăng
thuộc thể thơ gì ?
Các tiếng sắp xếp theo luật bằng trắc ra sao ?
4. Các thể thơ thất ngôn đường luật
A. Thất ngôn tứ tuyệt

Ông Phỗng đá ?
Ông đứng làm chi / đó hở ông
Trơ trơ như đá / , vững như đồng
Đêm ngày gìn giữ /cho ai đó ?
Non nước đầy vơi /có biết không ?


Bài thơ thuộc
thể thơ gì ?

Ngắt nhịp ra sao ?

Vần trong bài thơ được sắp xếp như thế nào ?

Hài thanh ra sao?
1 2 3 4 5 6 7
B T B B T T B
B B B T T B B
B B B T B B T
B T B B T T B
B. Thất ngôn bát cú


Quanh năm buôn bán /ở mom sông
Nuôi đủ năm con/ với một chồng
Lặn lội thân cò /khi quãng vắng
Eo sèo mặt nước /buổi đò đông.
Một duyên hai nợ/ âu đành phận
Năm nắng , mười /mưa dám quản công.
Cha mẹ thói đời/ ăn ở bạc
Có chồng hờ hững /cũng như không!
Bài thơ
có tưa đề
là gì ?
Làm bằng
thể thơ gì ?
Các tiếng được xếp theo
luật bằng trắc ra sao?
Thương vợ – Trần Tế Xương
Em phát hiện điều gì
từ các tiếng ở
cuối dòng thơ 1,2,4,6.8
1 2 3 4 5 6 7
B B B T T B B
B T B B T T B
T T B B B T T
B B T T T B B
T B B T B B T
B T B B T T B
B T T B B T T
T B B T T B B

Bài thơ có mấy dòng
Mỗi dòng có
mấy tiếng ?
Nhìn vào tiếng thứ 2 của
dòng thơ
1-8, 2-3, 4-5 , 6-7
Em hãy tìm niêm của bài thơ
5. Các thể thơ hiện đại
- Phần lớn không chia khổ , không hạn định số tiếng

- Thể thơ tự do có hoặc không có vần
- Nhịp thơ : ngắt nhịp theo cảm xúc
- Thanh điệu : không có luật nhưng vẫn nhịp nhàng cân đối
Thơ 5 chữ : Tiếng thu
Lưu Trong Lư
Sóng gợn Tràng giang buồn điệp điệp
Con thuyền xuôi mái nước song song
III. Luyện tập
Phân tích cách gieo vần , ngắt nhịp. Niêm trong đoạn thơ ;
Đưa người ta không /đưa qua sông
Sao có tiếng sóng /ở trong lòng
Bóng chiều không thắm /, không vàng vọt
Sao đầy hoàng hôn /trong mắt trong
Không niêm