Tuần 7. Thực hành về nghĩa của từ trong sử dụng

KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ ĐẾN DỰ
TRƯỜNG PTTH BẮC BÌNH
THỰC HÀNH VỀ NGHĨA CỦA TỪ TRONG SỬ DỤNG
Ng? van 11


I.Từ nhiều nghĩa: Bài tập 1
Câu hỏi: Trong câu thơ:
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo.(N.Khuyến).
Từ lá được dùng theo nghĩa gốc hay nghĩa chuyển? Hãy xác định nghĩa đó?

a.Trong câu thơ: Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo.
Từ lá được sử dụng theo nghĩa gốc: Lá chỉ bộ phận của cây, thường ở trên cành cây, ngọn cây, thường có màu xanh, thường có dáng mỏng
b.Các trường hợp chuyển nghĩa:

Các trường hợp chuyển nghĩa
Cơ sở chuyển nghĩa
Nghĩa của từ
Phương TC Nghĩa
Lá gan,lá phổi,lá lách,…
Bộ phận cơ thể người, động vật có hình dáng giống lá cây.
Ẩn dụ
Quan hệ tương đồng
Lá thư,lá đơn,lá thiếp,lá phiếu,lá bài,…
Lá cờ, lá buồm,…
Lá cót,lá chiếu,lá thuyền,…
Lá tôn,lá đồng,lá vàng,…
Vật bằng giấy mỏng, có bề mặt như lá cây.
Vật bằng vải, có bề mặt mỏng như lá cây.
Vật bằng tre nứa, cây cỏ, có bề mặt và mỏng như lá cây.
Vật bằng kim loại, có bề mặt được dát mỏng như lá cây.
Bài tập 2:
-Chân :
Nĩ l� m?t ch�n h?u v? ch?c ch?n trong d?i bĩng c?a l?p.
-Đầu :
M?i d?u h?c sinh du?c nh?n m?t b? s�ch.
-Tay :
L?p tơi cĩ nhi?u tay d�n ghi-ta h?p d?n.
-Miệng :
Nh� nĩ dơng mi?ng an.
-Ĩc :
Th?t l� m?t b? ĩc si�u vi?t.
Tim:
Nguy?n Du l� m?t tr�i tim y�u thuong l?n lao.
Bài tập 3:

Nghĩa vị giác
Chuyển nghĩa khi dùng đặt câu
Ngọt
Đắng
Cay
Mặn
Chua
Nhạt
Giọng ngọt như mía lùi.
Nó đã phải nếm trải vị đắng của mối tình đầu.
Lời nói cay độc làm cho nó bực tức vô cùng.
Lời mời mặn mà khiến khách hàng vui vẻ, gần gũi.
Bỗng cất lên một giọng nói chua chát.
Câu pha trò nhạt như nước ốc.
Câu hỏi: Theo em, có mấy cách chủ yếu để chuyển nghĩa của từ?
Có 2 cách chủ yếu để chuyển nghĩa:
Ẩn dụ:
Là cách chuyển nghĩa của từ dựa trên mối quan hệ tương đồng giữa các đối tượng được gọi tên.
(2)Hoán dụ:
Là cách chuyển nghĩa của từ dựa trên mối quan hệ tương cận giữa các đối tượng được gọi tên.
*Câu hỏi: Kết quả của sự chuyển nghĩa nhằm mục đích gì?
Kết quả của sự chuyển nghĩa nhằm tạo nên những từ nhiều nghĩa(lâm thời hoặc ổn định).
*Thế nào là từ nhiều nghĩa?
=>Từ nhiều nghĩa là những từ ngoài nghĩa gốc- nghĩa có đầu tiên đầu- còn có nhiều nghĩa khác(nghĩa phát sinh, nghĩa chuyển, nghĩa bóng..)
*Điều gì cần lưu ý khi dùng từ có nhiều nghĩa?
-Cân nhắc nghĩa khi dùng;dùng đúng nghĩa, phù hợp với mục đích nói, nội dung và ý nghĩa của câu, đoạn.
VÍ DỤ:
*Chuyển nghĩa theo ẩn dụ: mũi người => mũi dao, mũi kéo, mũi gươm, mũi thuyền, mũi đất,…
*Chuyển nghĩa theo hoán dụ: tay => tay bóng bàn, tay búa, tay kéo,…
*Từ đồng âm khác nghĩa : giá (giá để sách), giá(giá cả), giá( giá mà),…
@ Tóm lại : Việc dùng từ với nghĩa chuyển làm phong phú cách biểu hiện nội dung, tạo cách nhìn mới mẻ đối với hiện thực ngoài ngôn ngữ.
II. T? d?ng nghia:B�i t?p 4:
-T? "c?y" d?ng nghia v?i t? "nh?", "mu?n".
+C?y: mang s?c th�i b?t bu?c, tin tu?ng m� nh?.
+Nh?, mu?n:mang s?c th�i nh?, khơng b?t bu?c.
=>D�ng t? "c?y" ph� h?p ,th? hi?n s? s?n s�ng gi�p d?, r?t tin tu?ng ? Thu� V�n m� nh?.
-T? "ch?u" d?ng nghia v?i t? "nh?n", "v�ng", "nghe".
+Ch?u :ph?i nh?n l?y, khơng th? khơng nh?n du?c.
+Nh?n, nghe, v�ng:nh?n , l?y, xem nghe cho bi?t khơng b?t bu?c.
=>D�ng t? "ch?u" ph� h?p ,d? th?y r?ng vi?c thay th?, d� Thu� V�n khơng d?ng � nhung vì tình ch? m� em nh?n l?i gi�p d?.
*Thế nào là từ đồng nghĩa?
Từ đồng nghĩa là những từ khác nhau về hình thức âm thanh nhưng biểu hiện cùng một nội dung ý nghĩa cơ bản.
*Điều gì cần lưu ý khi dùng từ đồng nghĩa?
-Cân nhắc, lựa chọn từ thích hợp nhất với ngữ cảnh.
-Cần phân biệt giá trị khác nhau của các từ để lĩnh hội thích đáng nội dung được biểu hiện.
Bài tập 5 :
a.Canh cánh :
Vì t? n�y nĩi l�n du?c t�m tr?ng nh? nu?c khơng nguơi, thu?ng xuy�n tran tr?, hon n?a nĩ nh�n c�ch hố Nh?t kí trong t�:nĩi v? s�ch nhung l?i chính l� nĩi v? ngu?i vi?t s�ch. =>Khắc hoạ tâm trạng day dứt triền miên của HCM
b.Liên can :
C�c t? kh�c khơng ph� h?p v?i quan h? � nghia trong c�u.=>Phù hợp với kết c?u ngữ pháp.
c.Bạn :
Vì t? n�y v?a ph� h?p v? quan h? nghia, v?a ph� h?p v? s?c th�i bi?u c?m.=>Mang sắc thái vừa gần gũi vừa trang trọng.
Trong dịp hát đố, các cô gái quê thách thức các chàng trai làng như sau:
Trăm thứ dầu, dầu gì không thắp?
Trăm thứ bắp, bắp gì không rang?
Trăm thứ than, than gì không quạt?
Trăm thứ bạc, bạc gì không mua? Hãy xác định xem chìa khoá để giải những câu đố có phần lắc léo là ở chỗ nào?
Trăm thứ dầu, dầu khuynh diệp không thắp?
Trăm thứ bắp, bắp chuối (chân,cải) không rang?
Trăm thứ than, than than(than phận) không quạt?
Trăm thứ bạc, bạc tình(bạc nghĩa) không mua?
Xin chân thành cảm ơn