Tuần 7. Thực hành về nghĩa của từ trong sử dụng

THỰC HÀNH
VỀ NGHĨA CỦA TỪ TRONG SỬ DỤNG
Tổ chức thực hiện: Nguyễn Văn Hà
THỰC HÀNH VỀ NGHĨA CỦA TỪ TRONG SỬ DỤNG
I. NHỮNG ĐIỂM CẦN CHÚ Ý:
1/ Sự chuyển nghĩa và từ nhiều nghĩa
+Trong hđ nhận thức và giao tiếp, từ có thể được chuyển nghĩa (chuyển tên gọi từ một đối tượng cũ sang một đối tượng mới) dựa trên mối quan hệ nào đó giữa các đối tượng được từ gọi tên.
THỰC HÀNH VỀ NGHĨA CỦA TỪ TRONG SỬ DỤNG
+Có hai cách chủ yếu để chuyển nghĩa của từ:
-Ẩn dụ: cách chuyển nghĩa dựa trên mối quan hệ tương đồng giữa các đối tượng được gọi tên
Vd: Mũi người ->mũi dao, mũi kéo, mũi dùi, mũi thuyền, mũi đất, mũi tiến công…(những đối tượng có phần nhọn nhô ra)
-Hoán dụ: cách chuyển nghĩa dựa trên mối quan hệ tương cận giữa các đối tượng được gọi tên
Vd: Tay ->Tay bóng bàn, tay búa, tay kéo, …(người làm nghề gì đó hoặc tham gia hoạt động nào đó bằng tay)
1/ Sự chuyển nghĩa và từ nhiều nghĩa
THỰC HÀNH VỀ NGHĨA CỦA TỪ TRONG SỬ DỤNG
+Kết quả của sự chuyển nghĩa: tạo nên những từ nhiều nghĩa (lâm thời hoặc ổn định) (khác với hiện tượng từ đồng âm: cùng âm thanh nhưng khác nghĩa: vd: giá (để sách), giá (cả), giá (mà))
->Khi dùng từ, người viết (nói) có thể chuyển nghĩa cho từ dựa vào quan hệ giữa các đối tượng để biểu hiện, người đọc (nghe) dựa vào nghĩa gốc và quan hệ chuyển nghĩa để lĩnh hội nghĩa mới của từ
1/ Sự chuyển nghĩa và từ nhiều nghĩa
->Hiệu quả: làm phong phú cách biểu hiện nội dung, tạo ra những cách nhìn mới mẻ đối với hiện thực ngoài ngôn ngữ
THỰC HÀNH VỀ NGHĨA CỦA TỪ TRONG SỬ DỤNG
I. NHỮNG ĐIỂM CẦN CHÚ Ý:
+Những từ khác về hình thức âm thanh nhưng biểu hiện cùng một nội dung, ý nghĩa cơ bản. Giữa các từ đồng nghĩa có những nét nghĩa giống nhau, đồng thời có một hay một vài nét nghĩa khác biệt nhưng không đối lập, trái ngược nhau
2/ Từ đồng nghĩa
+Trong một ngữ cảnh nhất định, các từ đồng nghĩa có khả năng thay thế cho nhau, tuy thế vẫn có sự khác nhau về sắc thái ý nghĩa ->Khi sử dụng, người viết (nói) cần lựa chọn một từ đồng nghĩa thích hợp nhất với ngữ cảnh, người đọc (viết) cần phân biệt giá trị khác nhau của các từ để lĩnh hội thích đáng nội dung được biểu hiện
THỰC HÀNH VỀ NGHĨA CỦA TỪ TRONG SỬ DỤNG
II. LUYỆN TẬP:
a/Lá:
1/ Bài tập 1
nghĩa gốc: chỉ bộ phận của cây, thường ở trên cành cây, ngọn cây, thường có màu xanh, thường có hình dáng mỏng, có bề mặt.
THỰC HÀNH VỀ NGHĨA CỦA TỪ TRONG SỬ DỤNG
b/Các trường hợp sử dụng
THỰC HÀNH VỀ NGHĨA CỦA TỪ TRONG SỬ DỤNG
b/Các trường hợp sử dụng
THỰC HÀNH VỀ NGHĨA CỦA TỪ TRONG SỬ DỤNG
2/ Bài tập 2
THỰC HÀNH VỀ NGHĨA CỦA TỪ TRONG SỬ DỤNG
2/ Bài tập 2
THỰC HÀNH VỀ NGHĨA CỦA TỪ TRONG SỬ DỤNG
3/ Bài tập 3
THỰC HÀNH VỀ NGHĨA CỦA TỪ TRONG SỬ DỤNG
3/ Bài tập 3
THỰC HÀNH VỀ NGHĨA CỦA TỪ TRONG SỬ DỤNG
4/ Bài tập 4
THỰC HÀNH VỀ NGHĨA CỦA TỪ TRONG SỬ DỤNG
4/ Bài tập 4
->Thuý Kiều dùng từ cậy thể hiện sự tin tưởng ở Thuý Vân trong sự thay thay thế mình
THỰC HÀNH VỀ NGHĨA CỦA TỪ TRONG SỬ DỤNG
4/ Bài tập 4
->Thuý Kiều dùng từ chịu để nói rằng, Thuý Vân có thể không ưng ý nhưng hãy vì tình chị em mà nhận lời
THỰC HÀNH VỀ NGHĨA CỦA TỪ TRONG SỬ DỤNG
5/ Bài tập 5
b/
a/
THỰC HÀNH VỀ NGHĨA CỦA TỪ TRONG SỬ DỤNG
5/ Bài tập 5
c/
Các từ: bầu bạn, bạn hữu, bạn bè đều có nghĩa chung là bạn, nhưng khác nhau ở chỗ:
-> Chỉ có thể điền từ bạn
THỰC HÀNH VỀ NGHĨA CỦA TỪ TRONG SỬ DỤNG
6/ Kiểm tra-đánh giá
Thôn Đoài ngồi nhớ thôn Đông
Cau thôn Đoài nhớ trầu không thôn nào?
(Nguyễn Bính, Tương tư)
Câu thơ trên sử dụng phép tu từ ẩn dụ, hoán dụ, hay cả ẩn dụ lẫn hoán dụ? Thử lí giải?
A. Ẩn dụ
B. Hoán dụ
C. Cả A, B
THỰC HÀNH VỀ NGHĨA CỦA TỪ TRONG SỬ DỤNG
Rất tiếc!
THỰC HÀNH VỀ NGHĨA CỦA TỪ TRONG SỬ DỤNG
Đúng.
Hoán dụ: thôn Đoài, thôn Đông để chỉ người thôn Đoài, người thôn Đông-lấy địa danh chỉ người
Ẩn dụ: cau thôn Đoài, trầu không thôn nào để chỉ những người đang yêu. Bởi vì quan hệ giữa những người đang yêu nhau cũng có những điểm tương đồng với quan hệ giữa trầu với cau. Đó là quan hệ giữa những sự vật gắn bó khăng khít với nhau, tồn tại vì nhau, cho nhau, khi hoà hợp thì trở nên thắm thiết