Tuần 7. Tây Tiến

TÂY TIẾN QUANG DŨNG
TRƯỜNG THPT CHUYÊN NGUYỄN DU -DAKLAK
GIẢNG VĂN LỚP 12 ? TIẾT 23-24
GIÁO VIÊN : TRẦN THỊ HẠNH
A/ Đọc hiểu văn bản:
1. Tác giả: (1921-1988)
- Tên thật là Bùi Đình Diệm.
- Quê quán: Phượng Trì ? Đan Phượng ? Hà Tây.-
Thơ QD vừa hồn nhiên vừa tinh tế, mang vẻ đẹp hào hoa phóng khoáng đậm chất lãng mạn
_ Là một nghệ sĩ đa tài : vẽ tranh , viết văn , làm thơ ,sáng tác nhạc
Tác phẩm chính :
Rừng biển quê hương
Đường lên Châu Thuận
Rừng về xuôi, Mây đầu ô
Những tác phẩm đều biểu hiện cá tính phong cách nghệ sĩ
2/ Tác phẩm :
a) Hoàn cảnh sáng tác :
Tây Tiến là tên một đơn vị bộ đội được thành lập năm 1947, có nhiệm vụ phối hợp với bộ đội Lào bảo vệ biên giới Lào ? Việt.
Chiến sĩ Tây Tiến phần đông là thanh niên Hà Nội, họ sống và chiến đấu trong hoàn cảnh thiếu thốn và gian khổ.
Ngày ấy(1947) Quang Dũng là đại đội trưởng, đầu năm 1948 anh chuyển sang đơn vị khác?Ngồi ở Phù Lưu Chanh ( Hà Đông ) nhớ đơn vị cũ, anh sáng tác bài thơ
Ban đầu bài thơ có tên là ?Nhớ Tây Tiến? , sau đó tác giả bỏ đi chữ ?nhớ? còn lại là TÂY TIẾN


b) Bố cục :
14 câu đầu :Núi rừng Tây Bắc hoang vu dữ dội
8 câu tiếp : Núi rừng Tây Bắc duyên dáng mĩ lệ
12 câu cuối : Chân dung người lính Tây Tiến
Câu hỏi : Vì sao đến đoạn 3 chân dung người lính mới xuất hiện ? Cấu trúc ấy đem lại hiệu quả nghệ thuật như thế nào ?
Cấu trúc theo diễn biến tự nhiên theo nỗi nhớ nhà thơ
QD nhớ khung cảnh chiến trường ,nhớ những nơi mình đã đi qua rồi nhớ đồng đội?
Điều quan trọng là QD muốn tạo một cái nền thiên nhiên dữ dội để tương ứng với tính cách dữ dội phi thường của người lính , cũng như vẻ mĩ lệ duyên dáng gợi lên tâm hồn hào hoa của người lính
Núi rừng Tây Bắc hoang vu dữ dội
B/Hướng dẫn khám phá tìm hiểu văn bản :
1/ Núi rừng Tây Bắc hoang vu dữ dội
Nhớ chơi vơi
Từ chỉ tâm trạng nỗi nhớ mông lung chập chờn ? là nỗi nhớ trừu tượng khó nắm bắt
Các tên bản tên mường những địa danh lạ tai :
Sài Khao , Mường Lát , Pha Luông , Mường Hịch??
Gợi sự nhớ thương và để lại ấn tượng về sự xa xôi heo hút hoang dã thâm sơn cùng cốc
DỐC LÊN KHÚC KHUỶU DỐC THĂM THẲM
Các từ láy : khúc khuỷu ,thăm thẳm, heo hút đặc tả gian khổ gian truân của nẻo đường hành quân
Dốc khúc khuỷu
3 thanh trắc đi liền nhau gợi tả hình ảnh núi rừng hiểm trở gập ghềnh
Dốc thăm thẳm như dẫn đến vực sâu
Câu thơ rắn rỏi nét vẽ gân guốc tạo hình
Súng ngửi trời
Mũi súng được nhân hóa- cường điệu
Đỉnh núi mù sương cao ngất hình ảnh giàu chất thơ mang vẻ đẹp cảm hứng lãng mạn
Chữ dùng tinh nghịch mang chất hồn nhiên
Ngàn thước lên cao ngàn thước xuống
Hình tượng thơ cân xứng hài hòa tạo thành 2 vế tiểu đối vừa tả độ cao vừa tả độ sâu- sự hiểm trở trùng điệp
Chieàu chieàu oai linh thaùc gaàm theùt
tiếng thác gào như man dại giữa đại ngàn , tiếng gầm thét như rung chuyển cả rừng chiều
Thiên nhiên được miêu tả bằng bút pháp HT : đèo cao + vực sâu+ dốc đứng + thác gào+ cọp dữ
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi
Những câu thơ toàn thanh bằng nét vẻ mềm mại gợi sự êm dịu ấm áp
Sơ kết : Núi rừng Tây Bắc vừa hùng vĩ , dữ dội lại vừa thơ mộng trữ tình
đoạn thơ được viết bằng cảm hứng lãng mạn
2/ Núi rừng Tây Bắc duyên dáng mĩ lệ
a/ Cảnh đêm liên hoan :
A�nh sáng + màu sắc + Âm thanh
A�nh lửa đuốc
xiêm áo lộng lẫy
tiếng khèn
Thế giới ánh sáng vũ điệu âm thanh rất thực rất mộng và rất ảo
Hai chữ: ?Kìa em? diễn tả tâm trạng vừa sung sướng vừa ngạc nhiên vừa say mê
Cô gái hiện ra trong điệu múa vừa e thẹn ,vừa tình tứ hồn thơ lãng mạn của QD như được chấp cánh, bởi vẻ đẹp của con người và cảnh vật nơi đây
Kỉ niệm kháng chiến + tình dân quân .Vẻ đẹp thơ mộng đầy sức lôi cuốn , thiên nhiên và con người được nhìn bằng đôi mắt lãng mạn
DOANH TRẠI BỪNG LÊN HỘI ĐUỐC HOA
NGƯỜI ĐI CHÂU MỘC CHIỀU SƯƠNG ẤY
CÓ THẤY HỒN LAU NẺO BẾN BỜ
b/ Cảnh sông nước:
Không gian dòng sông vào buổi chiều
Chiều sương + dòng sông + hồn lau
Mênh mang mờ ảo, lặng lờ hoang dại- đậm sắc màu cổ tích
Hồn lau
Vẻ đẹp của thiên nhiên
Phần thiêng liêng cảnh vật
Ẩn chứa linh hồn sâu nặng
Hoa đong đưa
Tình tứ làm duyên làm dáng , hoa như có linh hồn
Đoạn thơ được viết bằng cảm hứng lãng mạn , tất cả tạo ra vẻ đẹp lung linh huyền ảo như một bức tranh lụa tinh tế tài hoa


3/ Chân dung người lính Tây Tiến :
Người lính Tây Tiến
Đoàn binh không mọc tóc
Từ ? không? phủ định bất chấp bất cần sá gì mái tóc
Phủ định để khẳng định- sự ngang tàng kiêu bạc và tếu táo
Quân xanh màu lá
Xanh màu áo , xanh cành lá ngụy trang , màu da xanh xao bệnh tật
Cách miêu tả kì dị khác thường tạo ra nét độc đáo
Gợi cả một đoàn chiến binh có khí thế ra trận át đi vẻ ốm yếu
Tóc rụng + da xanh
Dữ oai hùm
mỗi từ tạo ra sức mạnh dữ dằn+ oai phong+ lẫm liệt
Đôi mắt trừng : chữ trừng được xem là nhãn tự , ánh mắt đầy giận dữ và nẩy lửa bộc lộ sự can cường mạnh mẽ
NÉT ĐẸP CỦA HÀO HÙNG LẪM LIỆT
Tả quân ốm mà không yếu , nói HT mà lại nghiêng về lãng mạn , có tóc rụng có da xanh nhưng ấn tượng được lưu giữ lại là DỮ OAI HÙM
Xanh màu lá / dữ oai hùm
lối so sánh cân bằng tạo ra khí phách
??Đêm mơ HN dáng kiều thơm.?
ĐÊM MƠ HÀ NỘI DÁNG KIỀU THƠM
Nét đẹp tâm hồn đa cảm lãng mạn
Biết căm thù nhưng cũng biết yêu thương
Cái tôi hào hoa thanh lịch
Tây Tiến là những người lính kinh thành xuất thân từ thanh niên trí thức rất kiêu hùng và cũng rất lãng mạn
Người lính của Quang Dũng đẹp một cách hiên ngang hào hoa và lãng mạn
Ngay trong cái chết QD cũng nói bằng những dòng thơ rất trang trọng
Rải rác biên cương mồ viễn xứ
Câu thơ 7 chữ / 5 từ Hán Việt gợi không khí trang nghiêm thiêng liêng cổ kính
Thể thơ 7 chữ không theo luật Đường mà như thể Hành gân guốc trầm buồn
3 từ ?mồ viễn xứ ?
Âm điệu bi tráng trầm hùng xoáy vào lòng người đọc sự nhức nhối xót xa
A�o bào
Tạo sự liên tưởng người chinh phu ra đi ?.
Gợi nhớ vẻ đẹp tráng sĩ xưa?
Một cách nói làm sang ? tạo ra cái chết sang trọng cho người chiến sĩ
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh
Như một lời thề
Như một lời tâm niệm
Lí tưởng xả thân quên mình
Người lính chấp nhận hi sinh không suy bì , không tính toán hơn thiệt cho bản thân mình ? biết sống đẹp ? biết hiến dâng đời xanh cho tổ quốc khi cần
Người lính vừa mang vẻ đẹp tráng sĩ xưa
Vẻ đẹp của một thế hệ thanh niên yêu nước anh hùng thời kháng chiến chống Pháp
? một đi không hẹn ngày về?�
Vẻ đẹp nay là ? quyết tử cho tổ quốc quyết sinh?
Từ ngữ nói về cái chết :
Bỏ quên đời , mồ viễn xứ , về đất , hồn về?..
Về đất :
về với đất , ngả vào lòng đất mẹ , đất mẹ dang tay đón anh về
Chữ ? Về ? nói lên thái độ nhẹ nhõm ngạo nghễ của người lính đi vào cõi chết
Sông Mã gầm lên khúc độc hành
Giọng thơ trầm chậm buồn
Khúc nhạc tiễn biệt , lời ai điếu trầm hùng
âm hưởng bài hát ?Hồn tử sĩ?
Từ mạnh mẽ tạo âm vang , vừa dữ dội vừa hào hùng
Bi mà vẫn hùng
Thấm đẫm tinh thần bi tráng
Hệ thống từ vựng nói về cái chết
Câu hỏi : Vì sao QD nói nhiều về cái bi lại không bi lụy mà là bi tráng ?
VÌ
XANH MÀU LÁ
VẪN DỮ OAI HÙM
GIAN KHỔ THIẾU THỐN
ÁO BÀO SANG TRỌNG
MỒ VIỄN XỨ
CHẲNG TIẾC ĐỜI XANH
Bi ở thiếu thốn gian nan bệnh tật ? ở cái chết rình rập khắp nơi
Tráng ở tinh thần ở ý chí , nói gian khổ để đề cao chiến thắng , nói hi sinh để nâng cao hình ảnh người lính
Không hẹn ước ?
Thăm thẳm một chia phôi ?
Mùa xuân ấy
có bạn bè
có đồng đội
có những kỉ niệm kháng chiến
Hồn về ? chẳng về ?
tinh thần quyết chí ra đi, không ngày trở về, khẳng định thêm ý niệm : một đi không hẹn ngày trở về
gợi cả một chặng đường gian lao của đoàn quân Tây Tiến.

y� kết bài thơ là sự tiến lên ? đi tiếp.
Giọng thơ chậm buồn + ý thơ vẫn hào hùng
4 Câu thơ khẳng định nét đẹp tinh thần người lính ? hướng tới cái cao cả sẵn sàng hi sinh vì tổ quốc
III/ CHỦ ĐỀ :
Bài thơ khắc họa hình ảnh người lính hào hùng mà hào hoa, trên cái nền rừng núi TB hùng vĩ mĩ lệ và duyên dáng
Kết luận :
Bài thơ có dáng dấp riêng ? đáng yêu vì QD chân thành viết về đồng đội , 2 cảm hứng LM và tinh thần bi tráng luôn gắn bó với nhau cộng hưởng với nhau để làm nên linh hồn , sắc diện của bài thơ và tạo ra vẻ độc đáo của thi phẩm
ĐỀ BÀI ÔN LUYỆN :
TRẦN LÊ VĂN NHẬN XÉT : ? Bài thơ Tây Tiến có phảng phất nét buồn ? nét đau thương nhưng đó là cái buồn bi tráng chứ không bi lụy . Vả lại tả cái bi để làm nổi rõ cái tráng cũng là cách vẻ mây nẩy trăng trong thơ trong hoạ trong nghệ thuật ?
Trình bày cảm nhận của em qua lời nhận xét trên