Tuần 7. Tây Tiến

Bài giảng: Tây Tiến
-Quang Dũng-
I-Tiểu dẫn
Quang Dũng
1-Tác giả
-Tên khai sinh: Bùi Đình Diệm (1921-1988).
-Quê: Hà Tây.
-Là người đa tài: làm thơ, viết văn, vẽ tranh, soạn nhạc.
-Thơ Quang Dũng phóng khoáng, hồn hậu lãng mạn, tài hoa.
-Tác phẩm: Mây đầu ô (thơ 1986), thơ văn Quang Dũng (1988).
-Quang Dũng-
Bài giảng: Tây Tiến
I-Tiểu dẫn
2-Tác phẩm
a.Hoàn cảnh sáng tác
-Bài thơ ra đời năm 1948, khi nhà thơ chuyển sang đơn vị khác. Ngồi tại Phù Lưu Chanh, nhớ đơn vị cũ Quang Dũng đã làm bài thơ này.
b.Bố cục: 4 phần
-Phần 1: (14 câu thơ đầu): Thiên nhiên miền Tây qua nỗi nhớ của nhà thơ.
-Phần 2: (Câu 15-22): Những kỉ niệm đẹp về tình quân dân
-Phần 3: (Câu 23-30): Chân dung người lính Tây Tiến.
-Phần 4: (4 câu cuối): Lời thề gắn bó với Tây Tiến
1-Tác giả
-Quang Dũng-
Bài giảng: Tây Tiến
I-Tiểu dẫn
1-Đọc văn bản
II-Đọc-hiểu văn bản
-Quang Dũng-
Bài giảng: Tây Tiến
(Quang Dòng)
TÂY TIẾN
Sông mã xa rồi tây tiến ơi !
Sông mã xa rồi tây tiến ơi !
Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi
Sài khao sương lấp đoàn quân mỏi

Cầu vào Mường lát
Mường lát hoa về trong đêm hơi
Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
Heo hút cồn mây súng ngửi trời
Heo hút cồn mây súng ngửi trời
Ngàn thước lên cao ngàn thước xuống
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi
Anh bạn dãi dầu không bước nữa
gục lên súng mũ bỏ quên đời
Chiều chiều oai linhThác gầm thét
Đêm đêm Mường hịch cọp trêu người
Nhớ ôi Tây tiến cơm lên khói
Mai châu mùa em thơm nếp xôi

" Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa
Kìa em xiêm áo tự bao giờ
Khèn lên man điệu nàng e ấp
Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ "
Người đi Châu Mộc chiều sương ấy,
Có thấy hồn lau nẻo bến bờ
Có nhớ dáng người trên độc mộc
Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa.
Quân xanh màu lá dữ oai hùm
Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới

Giáng Kiều là cô bạn gái của một người bạn Quang Dũng. Được chứng kiến mối tình đẹp của bạn Quang Dũng đã đưa tên nàng vào câu thơ " Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm" trong bài "Tây Tiến" bất hủ. Sau đó một vài năm những người bình thơ cứ gán cho nguyên mẫu của Quang Dũng là con gái của một tiệm cà phê nào đó. Nhưng Quang Dũng chỉ im lặng và chỉ nói riêng với anh bạn của mình rằng : " tao mang tên người yêu của mày vào thơ đấy".
Rải rác biên cương mồ viễn xứ
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh
Áo bào thay chiếu anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành
Sông Mã gầm lên khúc độc hành
Tây Tiến người đi không hẹn ước
Đường lên thăm thẳm một chia phôi
Ai lên Tây Tiến mùa xuân ấy
Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi.
Ai lên Tây Tiến mùa xuân ấy

Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi.
Tây Tiến ! Tây Tiến ! Tây Tiến !


Tây Tiến ơi !
2.1. H×nh ¶nh thiªn nhiªn miÒn T©y qua nçi nhí cña nhµ th¬
a. Nhớ núi rừng Tây Bắc
 tiếng gọi thân thương
Thán từ "ơi" ?
Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi”
“Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi !
ngân dài tha thiết

I-Tiểu dẫn
II-Đọc-hiểu văn bản
2-Phân tích
1-Đọc văn bản
-Quang Dũng-
Bài giảng: Tây Tiến
2.1. H×nh ¶nh thiªn nhiªn miÒn T©y qua nçi nhí cña nhµ th¬

I-Tiểu dẫn
II-Đọc-hiểu văn bản
2-Phân tích
1-Đọc văn bản
"nhớ choi voi"
Câu cảm
điệp từ
từ láy
Hiệp vần “ơi”
nỗi nhớ da diÕt, đầy ắp, không định hình, định lượng, bao trùm cả không gian, thời gian .
Ám ảnh tâm trí khôn nguôi, da diết đến thăm thẳm nhớ thương.
nhấn mạnh nỗi nhớ :
Bài giảng: Tây Tiến
-Quang Dũng-
2.1. H×nh ¶nh thiªn nhiªn miÒn T©y qua nçi nhí cña nhµ th¬

I-Tiểu dẫn
II-Đọc-hiểu văn bản
2-Phân tích
1-Đọc văn bản
b. Nhí thiªn nhiªn miÒn T©y trªn nh÷ng trÆng ®­êng hµnh qu©n
*Hoang sơ, hùng vĩ, dữ dội
-Địa danh: Sài Khao, Mường Lát, Pha Luông -> xa lạ gợi sự xa xôi, hẻo lánh, hoang dã, nơi đoàn quân Tây Tiến đã đi qua.
-Hình ảnh "sương lấp": -> thời tiết khắc nghiệt của miền Tây
-Hình ảnh
"đoàn quân mỏi"
"hoa về trong đêm hơi"
Gợi liên tưởng tới hình ảnh đoàn quân Tây Tiến đi trong lớp sương khói lung linh huyền ảo, như thực như mộng của rừng núi.
Bài giảng: Tây Tiến
-Quang Dũng-
2.1. H×nh ¶nh thiªn nhiªn miÒn T©y qua nçi nhí cña nhµ th¬

I-Tiểu dẫn
II-Đọc-hiểu văn bản
2-Phân tích
1-Đọc văn bản
b. Nhí thiªn nhiªn miÒn T©y trªn nh÷ng chÆng ®­êng hµnh qu©n
=>Nét lãng mạn của hồn thơ Quang Dũng
Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
Heo hút cồn mây súng ngửi trời
-Địa hình hiểm trở:
Từ ngữ "khúc khuỷu", "thăm thẳm", "cồn mây", "súng ngửi trời": giàu chất tạo hình-> diễn tả thật đắc cảnh núi cao, dốc sâu, vực thẳm.
Bài giảng: Tây Tiến
-Quang Dũng-
2.1. H×nh ¶nh thiªn nhiªn miÒn T©y qua nçi nhí cña nhµ th¬

I-Tiểu dẫn
II-Đọc-hiểu văn bản
2-Phân tích
1-Đọc văn bản
b. Nhí thiªn nhiªn miÒn T©y trªn nh÷ng trÆng ®­êng hµnh qu©n
-Điệp từ "dốc"->sự hiểm trở, trùng điệp, cao vút của núi đồi miền Tây.
-Từ láy tượng hình "khúc khuỷu, thăm thẳm, heu hút" và sử dụng 5 thanh trắc trong một câu thơ => trúc trắc, gập ghềnh, khó đi.
-"Heo hút cồn mây" -> cực tả độ cao
-"Súng ngửi trời"
Thậm xưng->độ cao của núi
Hóm hỉnh, tinh nghịch, hồn nhiên, của người lính Tây Tiến
Bài giảng: Tây Tiến
-Quang Dũng-
2.1. H×nh ¶nh thiªn nhiªn miÒn T©y qua nçi nhí cña nhµ th¬

I-Tiểu dẫn
II-Đọc-hiểu văn bản
2-Phân tích
1-Đọc văn bản
b. Nhí thiªn nhiªn miÒn T©y trªn nh÷ng trÆng ®­êng hµnh qu©n
"Ngàn thước lên cao>,- Dối
- Nhịp ng¾t bÎ ®«i
Vách núi vút lên đổ xuống thẳng đứng
Lên cao chút vút
Xu?ng sâu tham h?m
Nguy hiểm
tột cùng
Bài giảng: Tây Tiến
-Quang Dũng-
2.1. H×nh ¶nh thiªn nhiªn miÒn T©y qua nçi nhí cña nhµ th¬

I-Tiểu dẫn
II-Đọc-hiểu văn bản
2-Phân tích
1-Đọc văn bản
b. Nhí thiªn nhiªn miÒn T©y trªn nh÷ng trÆng ®­êng hµnh qu©n
- Những nếp nh� thấp thoáng mờ nhoà khuất chìm xa xa ẩn hiện trong m�n mua
"Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi"
+ Một loạt thanh bằng
Tạo cảm giác nhẹ nhàng,diễn tả tâm trạng người lính bình thản trước gian lao
 Bức tranh thiªn nhiªn T©y Bắc hïng vĩ, d÷ déi, thö th¸ch lßng qu¶ c¶m của ng­êi lÝnh T©y TiÕn . Tuy vËy hä vÉn hån nhiªn yªu ®êi .
Bài giảng: Tây Tiến
-Quang Dũng-
Chiều chiều oai linh thác gầm thét
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người
* Thiên nhiên hoang dã :
+ Th¸c gÇm thÐt
+ Cäp trªu ng­êi
Nhân hoá
+ ChiÒu chiÒu
+ Đªm ®ªm
Thu?ng xuyên đối mặt với nguy hiểm, dữ dội, bí ẩn, hoang vu của chốn rừng thiêng nước độc.
 Đường hành qu©n gian khæ

Hoang so, man d?i, đầyy bí mật
Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi
* Thiên nhiên Tây Bắc mang hương v? cuộc sống
+ “C¬m lªn khãi”
+ “Th¬m nÕp x«i”
Tả thực
Bữa cơm nóng
Hương thơm nếp mới
"mùa em thơm nếp xôi"
 Diễn đạt tài hoa
mùa em
Mùa lúa chín
Mùa nếp thơm
Mùa của tình quân dân
+ “ Đoàn qu©n mái”.
+ “Anh b¹n … quªn đêi”
+ Không bước nữa, bỏ quên dời
+ “Heo hót cån m©y sóng ngöi trêi”
? Dù vất vả nhưng vẫn toát lên vẻ đẹp lãng mạn h�o hoa .
- Ph¶i tr¶i qua nhiÒu gian khæ, vÊt v¶ :
- Người lính hồn nhiên, tinh ngh?ch trước gian khổ.
Do hành quân trong đêm
Khẩu khí lãng mạn, coi hi sinh,
mất mát nhẹ nhõm, kiêu bạc, Làm giảm bớt đau thương, bi luỵ
Tiểu kết: Qua ngòi bút vừa hiện thực, vừa lãng mạn của Quang Dung, Cảnh núi rừng Tây Bắc hiện lên rất sinh động với núi cao, vực sâu, dốc thẳm, mưa rừng, sương mù, thác gầm, cọp thét. V� đó cũng l� những k? niệm đáng tự hào của người lính Tây Tiến .
c. Nhí vÒ ng­êi lÝnh T©y TiÕn
2.1. H×nh ¶nh thiªn nhiªn miÒn T©y qua nçi nhí cña nhµ th¬

I-Tiểu dẫn
II-Đọc-hiểu văn bản
2-Phân tích
1-Đọc văn bản
2.2. §ªm liªn hoan löa tr¹i trong t×nh qu©n d©n
Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa
Kìa em xiêm áo tự bao giờ
Khèn lên man điệu nàng e ấp
Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ
Người đi Châu Mộc chiều sương ấy
Có thấy hồn lau nẻo bến bờ
Có nhớ dáng người trên độc mộc
Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa
Bài giảng: Tây Tiến
-Quang Dũng-
2.1. H×nh ¶nh thiªn nhiªn miÒn T©y qua nçi nhí cña nhµ th¬

I-Tiểu dẫn
II-Đọc-hiểu văn bản
2-Phân tích
1-Đọc văn bản
2.2. §ªm liªn hoan löa tr¹i trong t×nh qu©n d©n
Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa
Kìa em xiêm áo tự bao giờ
Khèn lên man điệu nàng e ấp
Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ
Người đi Châu Mộc chiều sương ấy
Có thấy hồn lau nẻo bến bờ
Có nhớ dáng người trên độc mộc
Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa
Bài giảng: Tây Tiến
-Quang Dũng-
2.1. H×nh ¶nh thiªn nhiªn miÒn T©y qua nçi nhí cña nhµ th¬

I-Tiểu dẫn
II-Đọc-hiểu văn bản
2-Phân tích
1-Đọc văn bản
2.2. §ªm liªn hoan löa tr¹i trong t×nh qu©n d©n
a. Cảnh liên hoan: Rộn rã và tưng bừng trong tình quân dân thắm thiết.
-Màu sắc
"bừng lên hội đuốc hoa"
xiêm áo
=>lộng lẫy, rực rỡ
-Âm thanh
"kìa":
"khèn lên man điệu":
"Nhạc về Viên Chăn"
Trầm trồ, ngạc nhiên, thích thú
nhẹ nhàng, hoang dã của miền sơn cước
Gợi nên trong lòng người những liên tưởng bay bổng lâng lâng.
Bài giảng: Tây Tiến
-Quang Dũng-
2.1. H×nh ¶nh thiªn nhiªn miÒn T©y qua nçi nhí cña nhµ th¬

I-Tiểu dẫn
II-Đọc-hiểu văn bản
2-Phân tích
1-Đọc văn bản
2.2. §ªm liªn hoan löa tr¹i trong t×nh qu©n d©n
b. Cuộc chia tay
-Cảnh vật
"Chiều sương":
"Hồn lau":
=>mờ ảo, buồn vắng
Lòng người: "có thấy", "có nhớ" => lưu luyến, nhớ nhung, chia xa
người đi
Người ở lại
Bài giảng: Tây Tiến
-Quang Dũng-
2.3. Ch©n dung ng­êi lÝnh T©y TiÕn

I-Tiểu dẫn
II-Đọc-hiểu văn bản
2-Phân tích
1-Đọc văn bản
-Chân dung
Không mọc tóc
Xanh màu lá
=>gian khổ, thiếu thốn >< hiên ngang, đầy kiêu hùng.
Dữ oai hùm
-Tâm hồn
mộng:
mơ:
=>hào hoa, lãng mạn
Biên giới
Hà Nội dánh kiều thơm
-Khí phách: chẳng tiếc đời xanh->sẵn sàng hiến dâng sự sống, tuổi trẻ cho lý tưởng.
Bài giảng: Tây Tiến
2.3. Ch©n dung ng­êi lÝnh T©y TiÕn

I-Tiểu dẫn
II-Đọc-hiểu văn bản
2-Phân tích
1-Đọc văn bản
-Phút giây vĩnh biệt
"mồ viễn xứ"
"anh về đất"
=>nhẹ nhàng, bình thản đầy kiêu hãnh, pha chút tinh nghịch của chất lính+từ Hán-Việt: trang trọng
-Sự ra đi ấy được đánh dấu bằng tiếng khóc lớn:
"Sông Mã gầm lên khúc độc hành"
=> Tiếng khóc lớn, vừa đau đớn, vừa khâm phục. Cảm hứng bi tráng về sự ra đi quên mình của người lính.
Bài giảng: Tây Tiến
2.3. Ch©n dung ng­êi lÝnh T©y TiÕn

I-Tiểu dẫn
II-Đọc-hiểu văn bản
2-Phân tích
1-Đọc văn bản
Nhận xét về nghệ thuật:
-Cảm hứng anh hùng, kết hợp với bút pháp lãng mạn, giọng điệu thơ trang trọng, kính cẩn, đau thương.
-Đối ý, hình ảnh thơ khoẻ khoắn, ngôn ngữ thơ vừa quen thuộc vừa mới lạ.
-Đoạn thơ không hề né tránh sự mất mát đau thương, xây dựng nên một tượng đài bất tử bề người lính: anh dũng, hào hoa, lãng mạn.
Bài giảng: Tây Tiến
-Quang Dũng-
2.4. Lêi thÒ g¾n bã víi T©y TiÕn vµ miÒn T©y

I-Tiểu dẫn
II-Đọc-hiểu văn bản
2-Phân tích
1-Đọc văn bản
-Dứt dòng hồi tưởng trở về với hiện tại
"Tây Tiến người đi không hẹn ước
Đường lên thăm thẳm một chia phôi"
=>Lời thề cổ: một đi không trở lại, đầy dứt khoát, khí khái.
-Khẳng định lòng mình với Tây Tiến:
"Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi"
=>Gắn lòng mình với Tây Tiến, với lí tưởng lớn lao.
=>Bài thơ kết lại ở lời thề dứt khoát. Một lần nữa khẳng định lí tưởng cao đẹp của người lính cụ Hồ trên con đường vì sự nghiệp chung.
Bài giảng: Tây Tiến
-Quang Dũng-
-Thành công trong việc xây dựng hình tượng bi tráng về người lính với vẻ đẹp hào hùng và hào hoa.

I-Tiểu dẫn
II-Đọc-hiểu văn bản
III-Tổng kết
-Bài thơ ghi lại một chặng đường anh hùng của một đơn vị anh hùng. Đó cũng là tinh thần chung của quân và dân ta thời kì đầu chống Pháp.
Bài giảng: Tây Tiến
-Quang Dũng-
Trong đoạn thơ sau tác giả dùng yếu tố nghệ thuật gì để tả cảnh?
Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
Heo hút cồn mây súng ngửi trời
Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi
A. Thanh điệu
B. Ngắt nhịp
C. Từ láy tượng h×nh
D. Tương phản
E. Thậm xưng
F. Phối hợp tất cả những
yếu tố nghệ thuật trên
Câu hỏi củng cố :

Thiên nhiên vùng rừng núi Tây Bắc trong đoạn thơ
trên có đặc điểm gì?
A. Dữ dội
B. Hùng vĩ, hiểm trở, hoang vu, bí hiểm
C. Xa xôi, cách trở
D. Hiền hòa