Tuần 7. Tây Tiến

TÂY TIẾN
QUANG DŨNG
TRƯỜNG THPT CHUYÊN NGUYỄN DU
GIÁO VIÊN : TRẦN THỊ HẠNH
GIẢNG VĂN LỚP 12 - TIẾT 23-24
A/ Đọc hiểu văn bản:
1. Tác giả: (1921-1988)
- Tên thật là Bùi Đình Diệm.
- Quê quán: Phượng Trì - Đan Phượng - Hà Tây.-
Thơ QD vừa hồn nhiên vừa tinh tế, mang vẻ đẹp hào hoa phóng khoáng đậm chất lãng mạn
_ Là một nghệ sĩ đa tài : vẽ tranh , viết văn , làm thơ ,sáng tác nhạc
Tác phẩm chính :
Rừng biển quê hương
Đường lên Châu Thuận
Rừng về xuôi, Mây đầu ô
Những tác phẩm đều biểu hiện cá tính phong cách nghệ sĩ
2. Tác phẩm:
a) Hoàn cảnh sáng tác :
Tây Tiến là tên một đơn vị bộ đội được thành lập năm 1947, có nhiệm vụ phối hợp với bộ đội Lào bảo vệ biên giới Lào - Việt.
Chiến sĩ Tây Tiến phần đông là thanh niên Hà Nội, họ sống và chiến đấu trong hoàn cảnh thiếu thốn và gian khổ.
Ngày ấy(1947) Quang Dũng là đại đội trưởng, đầu năm 1948 anh chuyển sang đơn vị khác.Ngồi ở Phù Lưu Chanh ( Hà Đông ) nhớ đơn vị cũ, anh sáng tác bài thơ
Ban đầu bài thơ có tên là "Nhớ Tây Tiến" , sau đó tác giả bỏ đi chữ "nhớ" còn lại là TÂY TIẾN


b) Bố cục :
14 câu đầu :Núi rừng Tây Bắc hoang vu dữ dội
8 câu tiếp : Núi rừng Tây Bắc duyên dáng mĩ lệ
12 câu cuối : Chân dung người lính Tây Tiến
Câu hỏi : Vì sao đến đoạn 3 chân dung người lính mới xuất hiện ? Cấu trúc ấy đem lại hiệu quả nghệ thuật như thế nào ?
Cấu trúc theo diễn biến tự nhiên theo nỗi nhớ nhà thơ
QD nhớ khung cảnh chiến trường ,nhớ những nơi mình đã đi qua rồi nhớ đồng đội.
Điều quan trọng là QD muốn tạo một cái nền thiên nhiên dữ dội để tương ứng với tính cách dữ dội phi thường của người lính , cũng như vẻ mĩ lệ duyên dáng gợi lên tâm hồn hào hoa của người lính
B/Hướng dẫn khám phá tìm hiểu văn bản :
1/ Núi rừng Tây Bắc hoang vu dữ dội
Nhớ chơi vơi
Từ chỉ tâm trạng nỗi nhớ mông lung chập chờn - là nỗi nhớ trừu tượng khó nắm bắt
Các tên bản tên mường những địa danh lạ tai :
Sài Khao , Mường Lát , Pha Luông , Mường Hịch..
Gợi sự nhớ thương và để lại ấn tượng về sự xa xôi heo hút hoang dã thâm sơn cùng cốc
Các từ láy : khúc khuỷu ,thăm thẳm, heo hút đặc tả gian khổ gian truân của nẻo đường hành quân
Dốc khúc khuỷu
3 thanh trắc đi liền nhau gợi tả hình ảnh núi rừng hiểm trở gập ghềnh
Dốc thăm thẳm như dẫn đến vực sâu
Câu thơ rắn rỏi nét vẽ gân guốc tạo hình
Súng ngửi trời
Mũi súng được nhân hóa- cường điệu
Đỉnh núi mù sương cao ngất hình ảnh giàu chất thơ mang vẻ đẹp cảm hứng lãng mạn
Chữ dùng tinh nghịch mang chất hồn nhiên
Ngàn thước lên cao ngàn thước xuống
Hình tượng thơ cân xứng hài hòa tạo thành 2 vế tiểu đối vừa tả độ cao vừa tả độ sâu- sự hiểm trở trùng điệp
Chieàu chieàu oai linh thaùc gaàm theùt
: tiếng thác gào như man dại giữa đại ngàn , tiếng gầm thét như rung chuyển cả rừng chiều
Thiên nhiên được miêu tả bằng bút pháp HT : đèo cao + vực sâu+ dốc đứng + thác gào+ cọp dữ
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi
Những câu thơ toàn thanh bằng nét vẻ mềm mại gợi sự êm dịu ấm áp
Hai bút pháp hiện thực và lãng mạn hòa quyện khi miêu tả về núi rừng Tây Bắc
2/ Núi rừng Tây Bắc duyên dáng mĩ lệ
a/ Cảnh đêm liên hoan :
A�nh sáng + màu sắc + Âm thanh
A�nh lửa đuốc
xiêm áo lộng lẫy
tiếng khèn
Thế giới ánh sáng vũ điệu âm thanh rất thực rất mộng và rất ảo
Hai chữ: "Kìa em" diễn tả tâm trạng vừa sung sướng vừa ngạc nhiên vừa say mê
Cô gái hiện ra trong điệu múa vừa e thẹn ,vừa tình tứ hồn thơ lãng mạn của QD như được chấp cánh, bởi vẻ đẹp của con người và cảnh vật nơi đây
Kỉ niệm kháng chiến + tình dân quân .Vẻ đẹp thơ mộng đầy sức lôi cuốn , thiên nhiên và con người được nhìn bằng đôi mắt lãng mạn
b/ Cảnh sông nước:
Không gian dòng sông vào buổi chiều
Chiều sương + dòng sông + hồn lau
Mênh mang mờ ảo, lặng lờ hoang dại- đậm sắc màu cổ tích
Hồn lau
Vẻ đẹp của thiên nhiên
Phần thiêng liêng cảnh vật
A�n chứa linh hồn sâu nặng
Hoa đong đưa
Tình tứ làm duyên làm dáng , hoa như có linh hồn
Đoạn thơ được viết bằng cảm hứng lãng mạn , tất cả tạo ra vẻ đẹp lung linh huyền ảo như một bức tranh lụa tinh tế tài hoa


.
.

3/ Chân dung người lính Tây Tiến :
Người lính Tây Tiến
Đoàn binh không mọc tóc
Từ " không" phủ định bất chấp bất cần sá gì mái tóc
Phủ định để khẳng định- sự ngang tàng kiêu bạc và tếu táo
Là một hiện thực khắc nghiệt
Quân xanh màu lá
Xanh màu áo , xanh cành lá ngụy trang , màu da xanh xao bệnh tật
Cách miêu tả kì dị khác thường tạo ra nét độc đáo
Tóc rụng + da xanh
Dữ oai hùm
mỗi từ tạo ra sức mạnh dữ dằn- oai phong- lẫm liệt
Đôi mắt trừng : chữ trừng được xem là nhãn tự ánh mắt đầy giận dữ và nẩy lửa bộc lộ sự can cường mạnh mẽ
NÉT ĐẸP CỦA HÀO HÙNG LẪM LIỆT
".Đêm mơ HN dáng kiều thơm."
Nét đẹp tâm hồn đa cảm lãng mạn
biết căm thù và cũng biết yêu thương
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm.
Người lính của Quang Dũng đẹp một cách hiên ngang hào hoa và lãng mạn

Cái tôi hào hoa thanh lịch
Rải rác biên cương mồ viễn xứ.
Câu thơ 7 chữ / 5 từ Hán - Việt.
?Gợi không khí trang nghiêm thiêng liêng cổ kính.
Mồ viễn xứ

A�o bào
tạo sự liên tưởng người chinh phu ra đi
gợi nhớ vẻ đẹp người tráng sĩ xưa
cái chết sang trọng đẹp đẽ
âm điệu bi tráng trầm hùng xoáy vào lòng người đọc sự nhức nhối xót xa
như một lời thề
như một lời tâm niệm
lí tưởng xả thân quên mình
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh
Người lính
Vẻ đẹp tráng sĩ
Vẻ đẹp thời đại ?Vẻ đẹp của một thế hệ thanh niên yêu nước thời kháng chiến chống Pháp.
Từ ngữ nói về cái chết:
? Hệ thống từ vựng dùng để nói giảm.
về với đất - là chôn xuống
ngã vào lòng đất mẹ.
Về đất
?chữ "Về" nói lên
thái độ nhẹ nhõm,
ngạo nghễ đi vào cõi
chết.
về đất, mồ viễn xứ, bỏ quên đời, hồn về.
giọng thơ trầm, chậm buồn
khúc nhạc tiễn biệt
â�m hưởng bài hát
"Chiêu hồn tử sĩ"
từ mạnh mẽ tạo âm vang
vưà dữ dội và hào hùng
Sông Mã gầm lên khúc độc hành
Gầm
Bi mà vẫn hùng ? thấm đẫm tinh thần bi tráng.
Không hẹn ước ?
Thăm thẳm một chia phôi ?
Mùa xuân ấy
có bạn bè
có đồng đội
có những kỉ niệm kháng chiến
Hồn về ? chẳng về ?
tinh thần quyết chí ra đi, không ngày trở về, khẳng định thêm ý niệm: Nhất khứ bất phục hoàn.
gợi cả một chặng đường gian lao của đoàn quân Tây Tiến.

y� kết bài thơ là sự tiến lên - đi tiếp.
Giọng thơ chậm buồn + ý thơ vẫn hào hùng
Niềm nhớ thương chân thành máu thịt và lòng tự hào của Quang Dũng về núi rừng Tây Bắc, về người lính Vệ Quốc Đoàn.

III. Chủ đề: