Tuần 7. Tây Tiến

Tây Tiến
(Quang Dũng)
Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!
Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi
Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi
Mường Lát hoa về trong đêm hơi
Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
Heo hút cồn mây súng ngửi trời
Ngàn thước lên cao ngàn thước xuống
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi
Anh bạn dãi dầu không bước nữa
Gục lên súng mũ bỏ quên đời!
.


I. TÌM HIỂU CHUNG:
Tác giả:
Quang Dũng (1921 - 1988).
Tên khai sinh: Bùi Đình Diệm. Quê: Đan Phượng- Hà Tây.
Tài hoa: làm thơ, viết văn, vẽ tranh, soạn nhạc.
Tác phẩm chính: Mây đầu ô (1986), Thơ văn Quang Dũng (1988).
Hồn thơ phóng khoáng, hồn hậu, lãng mạn và tài hoa.








Những hiểu biết
của em về nhà thơ
Quang Dũng?
2. Bài thơ:
Năm 1947, Quang Dũng gia nhập đoàn quân Tây Tiến.
Bài thơ viết năm 1948 trong nỗi nhớ đơn vị cũ khi tác giả gặp lại đồng đội Tây Tiến trong đại hội toàn quân ở Phù Lưu Chanh.
In trong tập " Mây đầu ô ". Lúc đầu có tên "Nhớ Tây Tiến", sau đổi thành "Tây Tiến".

Bài thơ có bút pháp sáng tác chủ yếu là lãng mạn, với đối tượng phản ánh là người lính Tây Tiến - người lính trí thức Hà Nội trên con đường hành quân lên miền Tây gian khổ heo hút nhưng cũng không kém phần lãng mạn để bảo vệ biên giới Việt- Lào.
Địa bàn hoạt động
của đơn vị Tây Tiến
II.TÌM HIỂU BÀI THƠ
1. Nỗi nhớ về núi rừng miền Tây cũng là nhớ về con đường hành quân lên Tây Bắc:
a. Hai câu thơ đầu: nỗi nhớ gửi trong tiếng gọi
"Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!
Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi"
=> Hai câu thơ thể hiện được tình cảm sâu nặng của người lính với đồng đội, với những kỉ niệm mà họ đã đi qua.

Em có cảm nhận gì về hai câu thơ đầu?

B. Những kỉ niệm không thể nguôi quên của người lính trước thiên nhiên

B.1. Sự dữ dằn, bạo liệt của thiên nhiên và sự oai hùng của người lính:

Tìm và phân tích
những chi tiết miêu tả
sự dữ dội của thiên nhiên và
hình ảnh người lính
"Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi
.
Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
Heo hút cồn mây súng ngửi trời
Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống
.
Anh bạn dãi dầu không bước nữa
Gục lên súng mũ bỏ quên đời!
Chiều chiều oai linh thác gầm thét
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người"
Thiên nhiên
dữ dội, bạo liệt:
Địa danh hoang sơ, xa xôi
Địa hình hiểm trở, heo hút
Thanh điệu gân guốc
Thiên nhiên làm nền cho bức chân
dung người lính anh hùng, dũng cảm, bản lĩnh
Tác giả có dụng ý gì với
cách miêu tả
thiên nhiên này?
B.2.Những kỉ niệm về Tây Bắc thơ mộng:
"Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi"

Hình ảnh Tây Bắc thơ mộng qua nỗi nhớ của người lính Tây Tiến tạc lên nét lãng mạn, hào hoa nơi người chiến sĩ Hà thành.

Em có cảm nhận gì về một hình ảnh khác của Tây Bắc?
=> Bức tranh thiên nhiên "Tây Tiến":
Dữ dội, bạo liệt

Anh hùng, dũng cảm, bản lĩnh.
Tröõ tình, thô moäng

Laõng maïn, thô moäng












Hào hùng
Hào hoa
Chân dung người lính Tây Tiến
2. Đêm hội đuốc hoa và chiều sương trên Tây Bắc:
2.1. Kỉ niệm về đêm hội đuốc hoa:

"Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa
Kìa em xiêm áo tự bao giờ
Khèn lên man điệu nàng e ấp
Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ"




=> Ta bắt gặp một thế giới bình yên, một xứ sở mà cảnh và người đều đẹp đến ngỡ ngàng với vẻ tươi mát, hiền hoà. Đây là thế giới của ánh sáng, của vũ điệu, của âm thanh như hư như thực.
2.2. kỉ niệm về chiều sương trên Tây Bắc
“Ngöôøi ñi Chaâu Moäc Chieàu söông aáy
Coù thaáy hoàn lau neûo beán bôø
Coù nhôù daùng ngöôøi treân ñoäc moäc
Troâi doøng nöôùc luõ hoa ñong ñöa”
Đoạn thơ mang đậm chất thơ, chất hoạ và
một chút trầm lắng, bi thương khi người ta
nghĩ về quá khứ, về sự hi sinh của
người đi trước.
3. Tượng đài hùng vĩ, bi tráng về đoàn binh Tây Tiến:
3.1. Người lính trước sự khốc liệt của chiến tranh:
"Tây tiến đoàn binh không mọc tóc
Quân xanh màu lá dữ oai hùm"

Hình hài ốm đau, tiều tuỵ >< tâm hồn lành mạnh, tự tin, đầy bản lĩnh.

Những gian khổ, hi sinh của người lính được thể hiện bằng bút pháp lãng mạn => Cái bi đã trở thành cái hùng.
tâm hồn lãng mạn của người lính Hà thành qua hình ảnh "dáng kiều thơm" họ mang theo trên con đường ra trận:
3.2. Cái chết của người lính:
"Rải rác biên cương mồ viễn xứ
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh"
Hai câu thơ sáng bừng vẻ đẹp của những người lính
tự nguyện trong chiến đấu.Họ có lý tưởng cao cả,
đẹp đẽ, tinh thần sẵn sàng hiến dâng cuộc đời,
tuổi thanh xuân cho đất nước.
"A�o bào thay chiếu anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành"
Hình ảnh "áo bào" được nhà thơ thi vị, kì vĩ hoá tạo chất kiêu hùng, trang trọng.
Tiếng gầm khan của dòng sông Mã biểu thị sự uất ức, đớn đau. Đó cũng là nỗi thương đau, quằn quại, tê buốt của thiên nhiên núi ngàn và cả những người đang sống trước cái chết của những người trí thức Việt Nam.
4.. Tiếng lòng hoài niệm và lời hẹn ước với núi ngàn Tây Bắc:
"Tây Tiến người đi không hẹn ước
Đường lên thăm thẳm một chia phôi
Ai lên Tây Tiến mùa xuân ấy
Hồn về sầm nứa chẳng về xuôi"
=> Khép lại bài thơ là âm điệu tha thiết, sâu lắng, bồi hồi qua những câu chữ cô đọng, cảm động, tác giả khắc sâu vẻ đẹp tâm hồn người lính ra đi không hẹn ngày về.