Tuần 7. Tây Tiến

TÂY TIẾN
QUANG DŨNG
TÂY TIẾN
QUANG DŨNG
TÂY TIẾN
QUANG DŨNG
Tìm hiểu chung
1. Tác giả:(1921-1988)
- Tên thật : Bùi Đình Diệm.

- Quê: Phượng Trì - Đan Phượng - Hà Tây ( Nay thuộc Hà Nội)
TÂY TIẾN
QUANG DŨNG
- Ông là người đa tài : làm thơ, viết văn, vẽ tranh, soạn nhạc...Nhưng được biết đến nhiều với tư cách một nhà thơ.

- Ông là một hồn thơ lãng mạn, tài hoa: nhà thơ của " Xứ Đoài mây trắng", thơ giàu chất nhạc, chất họa.

- Các tác phẩm chính : " Mây đầu ô" (1968), " Thơ văn Quang Dũng" (1988)
TÂY TIẾN
QUANG DŨNG
2. Tác phẩm

a. Hoàn cảnh sáng tác

- Được rút từ tập thơ " Mây đầu ô"

- Bài thơ viết năm 1948 ở Phù Lưu Chanh ( Hà Tây cũ) khi nhà thơ đã chuyển đơn vị khác và nhớ về đơn vị cũ - đoàn quân Tây Tiến.
TÂY TIẾN
QUANG DŨNG
2. Tác phẩm

b. Đặc điểm của đoàn quân Tây Tiến.
- Thành lập năm 1947, Quang Dũng là đại đội trưởng.
- Nhiệm vụ: Phối hợp với bộ đội Lào bảo vệ biên giới Việt Lào.
- Địa bàn hoạt động: từ Châu Mai, Châu Mộc qua Sầm Nứa vòng về qua phía Tây Thanh Hóa
Giáo viên biên soạn: Minh Trung
Phía biên giới Việt - Trung, hai tiểu đoàn lính Pháp do tên tướng A-léc-xăng-đri chỉ huy kéo từ Vân Nam (Trung Quốc) tiến vào Bắc Lào, tràn sang đánh chiếm tỉnh Lai Châu, đóng giữ Điện Biên Phủ. Chúng cấu kết với bọn thổ ti lang đạo phản động trong các dân tộc thiểu số, bắt tay với quân Tàu Tưởng, ra sức chống phá cách mạng, đàn áp, bóc lột thậm tệ dân nghèo. Sau Hiệp định sơ bộ ngày 6-3-1946, giặc Pháp đánh xuống Sơn La. ở Bắc Lào, chúng đánh chiếm vùng Xiêng Khoảng, kiểm soát dọc sông Mã. Tại Lai Châu, chúng đưa tên tay sai phản động Đèo Văn Long lên cầm đầu bộ máy ngụy quyền, trực tiếp chỉ huy quân ngụy địa phương. Đầu năm 1946, giặc Pháp và quân ngụy chiếm giữ Hát Lót, Mai Sơn, cho lính dù nhảy xuống Mộc Châu; lính bộ binh đánh gọng kìm từ Sơn La, Pa Háng xuống. Lực lượng khác của chúng đánh lên từ Xuân Mai, Hòa Bình, chợ Bờ, Suốt Rút, kiểm soát gắt gao đường số 6. Âm mưu thâm độc của thực dân Pháp là lập các xứ Thái, xứ Mường, xứ Mèo tự trị
TÂY TIẾN
QUANG DŨNG
2. Tác phẩm

a. Đặc điểm của đoàn quân Tây Tiến.
- Thành phần: Học sinh, sinh viên, dân lao động thành thị thuộc nhiều ngành nghề khác nhau.

- Điều kiện sống: gian khổ, thiếu thốn nhưng tinh thần luôn hào hùng, lãng mạn, lạc quan.
TÂY TIẾN
QUANG DŨNG
Tìm hiểu chung
2. Tác phẩm


Bác Nguyễn Thị Thanh Liêm - trưởng ban liên lạc Cựu chiến binh Tây Tiến  rưng rưng kể lại: "Hồi ở quân y xá Châu Trang, xã Thượng Cốc, anh em Tây Tiến ốm rất nhiều, chủ yếu là sốt rét. Một viên Ki-na-kơ-rin pha một lít nước để mỗi người uống một chén con, gọi là uống cho an ủi thôi chứ một chén thì chả có ý nghĩa gì cho việc chữa bệnh. Ăn uống lại thiếu thốn lắm, có khi phải mang rá đi vào bản xin gạo, mà dân cũng quá nghèo. Anh em thương binh ăn xong thì còn tí cháy mấy chị em quân y nấu cháo húp cầm hơi, hay vào rừng kiếm quả ổi quả sung ăn cho ...no. Quân y xá để một buồng riêng, gọi là "nhà liệt" ai nặng quá, không qua khỏi thì kéo vào nhà này. Lạ một điều, các anh ấy phần lớn là học sinh Hà Nội ốm sắp chết mà khi sốt cao thì thôi chứ cứ cắt sốt là cứ cười, cứ tếu, chẳng ai đào ngũ".
II. Đọc-hiểu văn bản
1. Đọc và cảm nhận chung
TÂY TIẾN
QUANG DŨNG
TÂY TIẾN
QUANG DŨNG
2. Bố cục: 4 phần:
- Phần 1: Nhớ con đường hành quân trên nền thiên nhiên Tây Bắc hùng vĩ mà thơ mộng.

- Phần 2: Nhớ những kỉ niệm ấm áp tìnhquân dân và cảnh sông nước miền Tây thơ mộng.

- Phần 3: Nhớ hình tượng người lính TâyTiến.

- Phần 4: Tấm lòng và sự gắn bó với Tây Tiến của nhà thơ.
TÂY TIẾN
QUANG DŨNG
3. Phân tích
a. Nhớ con đường hành quân trên nền thiên nhiên Tây Bắc hùng vĩ, thơ mộng.
4/13/2016
Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!
Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi
Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi
Mường Lát hoa về trong đêm hơi
Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
Heo hút cồn mây súng ngửi trời
Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi
Anh bạn dãi dầu không bước nữa
Gục lên súng mũ bỏ quên đời!
Chiều chiều oai linh thác gầm thét
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người
Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi.
Khơi nguồn nỗi nhớ
Thiên nhiên Tây Bắc
Hình tượng người lính
Thiên nhiên Tây Bắc
Hình tượng người lính
TÂY TIẾN
QUANG DŨNG
* Hai câu thơ đầu:
Khơi nguồn nỗi nhớ
- Câu đầu:
+ Câu cảm thán
+ Thán từ "ơi"
Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!
Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi.
Gợi lên nỗi nhớ không thể kìm nén nổi trong lòng, bật lên thành tiếng gọi thiết tha.
4/13/2016
TÂY TIẾN
QUANG DŨNG
- Câu 2: Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi

+ " Nhớ" : lặp lại 2 lần như một sự xác định và nhấn mạnh cảm xúc của cả bài thơ.

+ " Nhớ chơi vơi" : nỗi nhớ mênh mông, không định hình, dâng trào theo cảm xúc của nhà thơ.

Hai câu thơ đầy ắp nỗi nhớ, bao trùm cả không gian và thời gian.
TÂY TIẾN
QUANG DŨNG
* Nhớ về bức tranh rừng núi Tây Bắc
- Câu 3,4:

Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi
Mường Lát hoa về trong đêm hơi.
+ Liệt kê các địa danh: Sài Khao, Mường Lát...
Gợi sự xa xôi, hẻo lánh,hoang vu.


TÂY TIẾN
QUANG DŨNG
* Nhớ về bức tranh rừng núi Tây Bắc
- Câu 3,4:

Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi
Mường Lát hoa về trong đêm hơi.



+ H/ả: " Sương lấp đoàn quân mỏi"
Sương dày đặc như muốn ngăn cản bước chân người lính.
+ H/ả: " Hoa về trong đêm hơi"
Người lính bắt gặp những cánh hoa rừng nở trong đêm.




TÂY TIẾN
QUANG DŨNG
Dốc lên khúc khuỷu,dốc thăm thẳm
Heo hút cồn mây súng ngửi trời
Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi
* Nhớ về bức tranh rừng núi Tây Bắc
- Những con dốc Tây Bắc:

TÂY TIẾN
QUANG DŨNG
Câu 5:
Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
+ Điệp từ " dốc"
+ Từ láy " khúc khuỷu", " thăm thẳm"
+ Thanh trắc

Chặng đường hành quân đầy khó khăn, quanh co, gấp khúchuỷu,dốc thăm thẳ
T B T T T B T
TÂY TIẾN
QUANG DŨNG
Câu 6: Heo hút cồn mây súng ngửi trời

+ Từ láy "Heo hút": sự vắng lặng hoang vu và độ cao của dốc.
+ Nhân hóa: " Súng ngửi trời": Độ cao của dốc và sự lạc quan, tinh nghịch của người lính
TÂY TIẾN
QUANG DŨNG
Câu 7:
Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống
Nhịp 4/3
Nghệ thuật đối

Câu thơ như bẻ đôi thành hai vế, hình ảnh dốc núi vút lên đổ xuống rất nguy hiểm, tạo cảm giác rợn người
4/13/2016
Câu 8:
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi
Toàn thanh bằng

Tạo ấn tượng về những ngôi nhà thấp thoáng sau làn mưa xa
B B B B B B B
TÂY TIẾN
QUANG DŨNG
Chiều chiều oai linh thác gầm thét
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người
- Cảnh núi rừng hoang sơ, hùng vĩ:

+Tên miền đất lạ: Mường Hịch
+ Thời gian liên tiếp,dàn trải : Chiều chiều, đêm đêm
+ Tiếng thét dữ dội của thác dữ.
+ Sự rình rập của những con thú dữ.

Tăng vẻ hoang dã của miền đất dữ, sự nguy hiểm thường xuyên mà người lính phải đối mặt.
TÂY TIẾN
QUANG DŨNG
Vậy: Thiên nhiên Tây Bắc hiện lên hoang sơ mà hùng vĩ, thơ mộng mà cũng là những trở ngại lớn với bước đường hành quân của những người lính Tây Tiến.
TÂY TIẾN
QUANG DŨNG
* Nhớ về những người lính trên chặng đường hành quân:
Anh bạn dãi dầu không bước nữa
Gục lên súng mũ bỏ quên đời
- H/ả: " Dãi dầu không bước nữa"
Người lính ngã xuống trên con đường hành quân
TÂY TIẾN
QUANG DŨNG

PGS.TS Lê Hùng Lâm thường xuyên kể lại những mẩu chuyện về ngày ấy, những ngày tháng trên mặt trận Tây Tiến, vào sâu đất Lào, Lai Châu, Sơn La… Tây Tiến là chồng chất những gian khổ không thể tả được, tương quan lực lượng ta và địch thì đúng là “một chọi một ngàn”. Có khi hành quân cả tháng trời, chân rớm máu, nhiều lúc phải rón rén, giữ thăng bằng như đi trên dây, leo tới đỉnh núi này tưởng là đến đích thì lại thấy đỉnh núi khác cao hơn phải chiếm lĩnh. Lúc đi lên Tây Tiến oai phong bao nhiêu thì khi về ốm yếu, thương vong, tơi tả, rời rã bấy nhiêu.
PGS.TS Lê Hùng Lâm và Phạm Đình An (đại đội trưởng tự vệ khu Lò Đúc)
TÂY TIẾN
QUANG DŨNG
* Nhớ về những người lính trên chặng đường hành quân:
Anh bạn dãi dầu không bước nữa
Gục lên súng mũ bỏ quên đời

- H/ả: " Gục lên súng": sự hi sinh trong tư thế luôn sẵn sàng chiến đấu.

Sự hi sinh của người lính trên chặng đường hành quân
TÂY TIẾN
QUANG DŨNG
- H/ả: " Gục lên súng": sự hi sinh trong tư thế luôn sẵn sàng chiến đấu.

Sự hi sinh của người lính trên chặng đường hành quân.
TÂY TIẾN
QUANG DŨNG
- Những chặng đường nghỉ chân ấm áp tình quân dân
Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi
Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi
=> Nỗi nhớ da diết về những kỉ niệm êm dịu và ấm áp
tình quân dân
+ Cơm lên khói
+ Thơm nếp xôi
Tả thực
Bữa cơm nóng
Hương thơm nếp mới
mùa em thơm nếp xôi
 Diễn đạt tài hoa
mùa em
Mùa lúa chín
Mùa nếp thơm
Mùa của tình quân dân
4/13/2016
."...các đ/c cần phải ăn ở tốt, lấy nói năng cử chỉ giúp đỡ hằng ngày mà chứng minh rằng chúng ta là đồng bào một nước, bao giờ cũng yêu thương nhau như anh em ruột thịt, từ những điều họ nghe thấy hằng ngày mà đưa họ đến chỗ giác ngộ..."
( Trích thư của Bộ trưởng quốc phòng
Võ Nguyên Giáp ngày 1/2/1947)


Tóm lại: Bằng bút pháp hiện thực và trữ tình, đoạn thơ đã dựng lại con đường hành quân giữa núi rừng Tây Bắc hiểm trở nhưng ấm áp tình người.
TÂY TIẾN
QUANG DŨNG
Củng cố
Hình thành bản đồ tư duy
về các nội dung chính của bài thơ Tây Tiến
TÂY TIẾN
QUANG DŨNG
Củng cố
Thuyết trình về đề tài:
- Cảm nhận về hình tượng người lính.Qua đó trình bày trách nhiệm của thế hệ trẻ ngày nay đối với đất nước.
TÂY TIẾN
QUANG DŨNG
"...Công đức của các đồng chí, đồng bào và Tổ quốc sẽ ghi nhớ. Dưới sự điều khiển của Bộ Chỉ huy Tây Tiến, các đồng chí mạnh tiến lên trên con đường vinh quang thắng lợi. Nếu trong cuộc kháng Nhật chúng ta thành công với khu giải phóng Việt Bắc thì trong cuộc kháng Pháp chúng ta phải thành công với công cuộc Tây Tiến...."
  Chào quyết thắng
Võ Nguyên Giáp