Tuần 7. Tây Tiến

T�Y TI?N
Quang Dung
1/Tác giả:
I. Tiểu dẫn
D?a v�o ti?u d?n SGK v� c�c hình ?nh minh h?a, h�y nh?n x�t v? nh� tho Quang Dung?
Quang Dũng
Là một nghệ sĩ đa tài: Làm thơ, vẽ tranh, soạn nhạc, viết văn.
Một hồn thơ lãng mạn, tài hoa
Thơ giàu chất nhạc, chất họa
Thành công về đề tài người lính
1/Tác giả:
I. Tiểu dẫn
2/ Đặc điểm của đoàn quân Tây Tiến:
D?a v�o ti?u d?n SGK h�y cho bi?t d?c di?m c?a dồn qu�n T�y Ti?n ? c�c khía c?nh sau:
- Nam th�nh l?p?
- D?a b�n ho?t d?ng?
- Ngu?n g?c?
- Thành lập năm 1947: Bảo vệ biên giới Việt-Lào, làm tiêu hao lực lượng quân Pháp ở Thượng Lào và miền tây Bắc Bộ Việt Nam
- Địa bàn hoạt động: Ở những nơi rất hiểm trở núi cao , sông sâu, thú dữ, vùng có nhiều dân tộc thiểu số sinh sống.
- Nguồn gốc: Thanh niên Hà Nội, học sinh, sinh viên,...Họ rất trẻ trung, hào hoa, thanh lịch, lãng mạn và anh dũng yêu nước
3/Hoàn cảnh sáng tác:
- Bài thơ được viết năm 1948. Sau một năm Quang Dũng là đại đội trưởng của đoàn binh Tây Tiến, anh chuyển sang đơn vị khác. Trong nỗi nhớ đơn vị cũ anh đã viết bài thơ này tại Phù Lưu Chanh.
- Lúc đầu bài thơ có tên là “Nhớ Tây Tiến”. Sau đó đổi thành Tây Tiến.
II. Đọc – hiểu:
1/Mạch cảm xúc:
I. Tiểu dẫn
D?a v�o b�i tho h�y x�c d?nh n?i dung chính c?a t?ng do?n tho?
Nỗi nhớ
Đoạn 1: Bức tranh thiên nhiên núi rừng miền Tây và cuộc hành quân gian khổ của đoản binh Tây Tiến
Đoạn 2: Cảnh đêm liên hoan-Cảnh sông nước miền Tây một chiều sương giăng hư ảo
Đoạn 3: Chân dung của người lính Tây Tiến
Lời thề gắn bó với Tây Tiến và miền Tây (Đoạn 4)
II. Đọc – hiểu:
1/Mạch cảm xúc:
I. Tiểu dẫn
2/Nội dung:
2.1/Bức tranh thiên nhiên núi rừng miền Tây hùng vĩ, dữ dội và cuộc hành quân gian khổ của đoàn binh Tây Tiến

Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi !
Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi
Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi
Mường Lát hoa về trong đêm hơi
Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
Heo hút cồn mây súng ngửi trời
Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi
Anh bạn dãi dầu không bước nữa
Gục lên súng mũ bỏ quên đời !
Chiều chiều oai linh thác gầm thét
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người
Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi.
-Hãy xác định từ ngữ khái quát nỗi nhớ?
-Từ ngữ chỉ địa danh?
- Từ ngữ chỉ sự hùng vĩ, dữ dội, bí ẩn?
- “Nhớ chơi vơi”: nỗi nhớ sâu nặng mênh mang da diết; là một điệu nhấn bồi hồi, thảng thốt.
- Cảnh thiên miền Tây hùng vĩ, dữ dội, bí ẩn:
+ Những địa danh xa lạ: Đưa người đọc đến với không gian mênh mông của miền Tây Bắc, tạo cảm giác xa xôi, làm đậm thêm sự gian khổ của đoàn quân Tây Tiến.
+ Thiên nhiên trập trùng những đèo dốc, núi non hiểm trở:
Từ láy tượng hình: Dựng lên được thế núi, thế đèo miền Tây trập trùng cao ngất dựng đứng, quanh co hiểm trở đến rợn ngợp.
Điệp: Nhấn mạnh sự vất vả, mệt nhọc.
Đối lập: Núi chót vót dựng vách thành. Vực sâu ngút ngàn đến chóng mặt.
+ Vẻ hoang dại dữ dội, bí mật, linh thiêng của núi rừng miền Tây được khai thác “Chiều chiều…..người”: Thời gian phủ sắc màu bí hiểm, linh thiêng của núi rừng. Thiên nhiên như rình rập con người qua những chữ “thét” dữ dằn, chữ “trêu” tinh nghịch, trẻ trung.
II. Đọc – hiểu:
1/Mạch cảm xúc:
I. Tiểu dẫn
2/Nội dung:
2.1/Bức tranh thiên nhiên núi rừng miền Tây hùng vĩ, dữ dội và cuộc hành quân gian khổ của đoàn binh Tây Tiến

Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi !
Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi
Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi
Mường Lát hoa về trong đêm hơi
Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
Heo hút cồn mây súng ngửi trời
Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi
Anh bạn dãi dầu không bước nữa
Gục lên súng mũ bỏ quên đời !
Chiều chiều oai linh thác gầm thét
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người
Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi.
-Hãy xác định từ ngữ gợi lên vẻ đẹp thơ mộng của bức tranh thiên nhiên?
sương lấp
hoa về trong đêm hơi
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi
- “Nhớ chơi vơi”: nỗi nhớ sâu nặng mênh mang da diết; là một điệu nhấn bồi hồi, thảng thốt.
- Cảnh thiên miền Tây hùng vĩ, dữ dội, bí ẩn:
- Thiên nhiên thơ mộng, huyền ảo:
+ Vẻ đẹp huyền ảo:Sương lấp, hoa về trong đêm hơi đều gợi lên vẻ đẹp huyền ảo của thiên nhiên, núi rừng Tây Bắc trong nỗi
+ Vẻ đẹp yên bình: Câu thơ toàn thanh bằng gợi ra không gian mênh mông, những ngôi nhà bồng bềnh trong làn mưa giăng của núi rừng.

II. Đọc – hiểu:
1/Mạch cảm xúc:
I. Tiểu dẫn
2/Nội dung:
2.1/Bức tranh thiên nhiên núi rừng miền Tây hùng vĩ, dữ dội và cuộc hành quân gian khổ của đoàn binh Tây Tiến

Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi !
Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi
Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi
Mường Lát hoa về trong đêm hơi
Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
Heo hút cồn mây súng ngửi trời
Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi
Anh bạn dãi dầu không bước nữa
Gục lên súng mũ bỏ quên đời !
Chiều chiều oai linh thác gầm thét
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người
Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi.
- Hình ảnh người lính được thể hiện qua những chi tiết nào?
- Từ đó, nhận xét gì về hình ảnh người lính?
đoàn quân mỏi
không bước nữa
bỏ quên đời
hoa về trong đêm hơi
súng ngửi trời
- “Nhớ chơi vơi”: nỗi nhớ sâu nặng mênh mang da diết; là một điệu nhấn bồi hồi, thảng thốt.
- Bức tranh thiên miền Tây
- Hình ảnh người lính:
+ Trên chặng đường hành quân đầy vất vả, gian khổ: “đoàn quân mỏi”, “không bước nữa, “bỏ quên đời”
+ Người lính còn hiện lên với vẻ đẹp lãng mạn: “Hoa về trong đêm hơi, “súng ngửi trời”
+ Họ tìm được tình quân dân ấm áp: “Nhớ ôi…khói” đầy chất tạo hình, “thơm nếp xôi”
Tóm lại: Đoạn thơ là bức tranh chân thực, sinh động (được vẽ bằng cả hình, cả nhạc, bằng bút pháp tả thực và lãng mạn) về một miền tây xa xôi, hiểm trở mà thơ mộng: Trên nền thiên nhiên đó, nổi bật lên hình ảnh đoàn quân Tây Tiến với những người lính trẻ trung tinh nghịch, trong gian khổ vẫn yêu đời, lãng mạn … 
II. Đọc – hiểu:
1/Mạch cảm xúc:
I. Tiểu dẫn
2/Nội dung:
2.1/Bức tranh thiên nhiên núi rừng miền Tây hùng vĩ, dữ dội và cuộc hành quân gian khổ của đoàn binh Tây Tiến
2.2/Cảnh đêm liên hoan - Cảnh sông nước miền Tây một chiều sương giăng hư ảo
Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa
Kìa em xiêm áo tự bao giờ
Khèn lên man điệu nàng e ấp
Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ
Người đi Châu Mộc chiều sương ấy
Có thấy hồn lau nẻo bến bờ
Có nhớ dáng người trên độc mộc
Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa
Hãy chỉ ra các yếu tố làm nên bức tranh đêm liên hoan rực rỡ, lung linh?
bừng lên hội đuốc hoa
Khèn lên
Nhạc về
nàng e ấp
Hình ảnh người lính hiện lên như thế nào?
Kìa em
xây hồn thơ
2.2.1/ Cảnh đêm liên hoan rực rỡ lung linh, chung vui với bản làng xứ lạ:
- Bức tranh thơ chan hòa màu sắc, ánh sáng và âm thanh.
- Những cô gái Tây Bắc lộng lẫy (xiêm áo), thẹn thùng, “e ấp” trong vũ điệu hoang dã.
=> Cảnh vật và con người làm nên vẻ đẹp rực rỡ, lung linh của đêm liên hoan.
- Vẻ đẹp lãng mạn của người lính Tây Tiến:
+ Ngạc nhiên, ngỡ ngàng trong ánh mắt của họ trước vẻ đẹp của người thiếu nữ Tây Bắc:“kìa em”.
+ Họ hướng tới vẻ đẹp mang màu sắc của xứ lạ phương xa với tâm hồn lãng mạn: “nhạc về Viêng Chăn”.
+ Tinh thần lạc quan của người lính Tây Tiến.
II. Đọc – hiểu:
1/Mạch cảm xúc:
I. Tiểu dẫn
2/Nội dung:
2.1/Bức tranh thiên nhiên núi rừng miền Tây hùng vĩ, dữ dội và cuộc hành quân gian khổ của đoàn binh Tây Tiến
2.2/Cảnh đêm liên hoan - Cảnh sông nước miền Tây một chiều sương giăng hư ảo
Cảnh sông nước được gợi nhớ vào thời điểm nào? hình ảnh nào góp phần tô nên vẻ đẹp bức tranh?
Người đi Châu Mộc chiều sương ấy
Có thấy hồn lau nẻo bến bờ
Có nhớ dáng người trên độc mộc
Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa
chiều sương
hồn lau
dáng người
hoa đong đưa
2.2.1/ Cảnh đêm liên hoan rực rỡ lung linh, chung vui với bản làng xứ lạ:
2.2.2/ Cảnh sông nước miền Tây một chiều sương giăng hư ảo:
- Thời gian và không gian: Buổi chiều sương nơi Châu Mộc
- Vẻ đẹp bức tranh chiều sương:
+ Cảnh vật: Huyền ảo, mềm mại, uyển chuyển
+ Dáng người: uyển chuyển, mềm mại nhưng cũng hết sức vững chãi trên con thuyền.
+ Sự hòa hợp giữa thiên nhiên và con người
=> Ngòi bút QD không chỉ tả mà còn gợi lên phần hồn thiêng liêng của tạo vật. Cả một thế giới mơ màng, lắm cung bậc như hiện hữu trong thơ. Bốn câu đầu ngân nga như tiếng hát, như điệu hồn ngây ngất say sưa của người lính nghệ sĩ. Bốn câu sau là nhạc rừng bâng khuâng, âm trầm đến nao lòng
II. Đọc – hiểu:
1/Mạch cảm xúc:
I. Tiểu dẫn
2/Nội dung:
2.1/Bức tranh thiên nhiên núi rừng miền Tây
2.2/Cảnh đêm liên hoan - Cảnh sông nước miền Tây
2.3/ Chân dung người lính Tây Tiến
Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc
Quân xanh màu lá dữ oai hùm
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm
Rải rác biên cương mồ viễn xứ
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh
Áo bào thay chiếu anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành.
Hãy nêu ra các hình ảnh về người lính Tây Tiến qua các khía cạnh:
- Ngoại hình?
- Tâm hồn?
- Lý tưởng sống?
- Cái chết?

không mọc tóc
xanh màu lá
mộng
mơ
chẳng tiếc đời xanh
Áo bào thay chiếu
khúc độc hành
II. Đọc – hiểu:
1/Mạch cảm xúc:
I. Tiểu dẫn
2/Nội dung:
2.1/Bức tranh thiên nhiên núi rừng miền Tây
2.2/Cảnh đêm liên hoan - Cảnh sông nước miền Tây
2.3/ Chân dung người lính Tây Tiến
Người lính Tây Tiến
(lãng mạn – bi tráng)
Dáng vẻ oai phong lẫm liệt khác thường
Đời sống tinh thần
Cái chết cao đẹp
Tư thế lên đường vì lý tưởng
=> Người lính Tây Tiến đã kế tục và phát huy được phẩm chất và vẻ đẹp lí tưởng của người mọi thời đại và là biểu tượng của người chiến sĩ đi tiên phong trong sự nghiệp giải phóng đất nước – “con người đẹp nhất thời ta”
II. Đọc – hiểu:
1/Mạch cảm xúc:
I. Tiểu dẫn
2/Nội dung:
2.1/Bức tranh thiên nhiên núi rừng miền Tây
2.2/Cảnh đêm liên hoan - Cảnh sông nước miền Tây
2.3/ Chân dung người lính Tây Tiến
2.4/ Lời thề gắn bó với Tây Tiến và miền Tây
Tây Tiến người đi không hẹn ước
Đường lên thăm thẳm một chia phôi
Ai lên Tây Tiến mùa xuân ấy
Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi.
=> Sự gắn bó khăng khít chung thủy, sâu nặng với Tây Tiến. Khoảng cách không gian, khoảng cách th?i gian (đường lên thăm thẳm, mùa xuân ấy) không chia cắt được lòng người. T�m h?n ngu?i T�y Ti?n m�i g?n bĩ v?i m�a xu�n ?y, v?i c? d�n t?c.
II. Đọc – hiểu:
1/Mạch cảm xúc:
I. Tiểu dẫn
2/Nội dung:
2.1/Bức tranh thiên nhiên núi rừng miền Tây
2.2/Cảnh đêm liên hoan - Cảnh sông nước miền Tây
2.3/ Chân dung người lính Tây Tiến
2.4/ Lời thề gắn bó với Tây Tiến và miền Tây
3/Nghệ thuật:
Nghệ thuật
Kết cấu như những đợt sóng tình cảm
Sáng tạo hình ảnh, sử dụng ngôn từ, tạo giọng điệu.
Hình ảnh
Ngôn ngữ
Giọng điệu
III. Tổng kết:
II. Đọc – hiểu:
1/Mạch cảm xúc:
I. Tiểu dẫn
2/Nội dung:
2.1/Bức tranh thiên nhiên núi rừng miền Tây
2.2/Cảnh đêm liên hoan - Cảnh sông nước miền Tây
2.3/ Chân dung người lính Tây Tiến
2.4/ Lời thề gắn bó với Tây Tiến và miền Tây
3/Nghệ thuật:
III. Tổng kết:
IV. Luyện tập:
Đề: Về hình tượng người lính trong bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng, có ý kiến cho rằng: người lính ở đây có dáng dấp của các tráng sĩ thuở trước. Ý kiến khác thì nhấn mạnh: hình tượng người lính mang đậm vẻ đẹp của người chiến sĩ thời kháng chiến chống Pháp.
Từ cảm nhận của mình về hình tượng này, anh/chị hãy bình luận những ý kiến trên.