Tuần 7. Chiếu cầu hiền (Cầu hiền chiếu)

Tiết 25, 26: Đọc văn





(Ngô Thì Nhậm)
Chiếu cầu hiền
I. Tiểu dẫn
1. Tác giả

Ngô Thì Nhậm (1746- 1803), hiệu là Hi Doãn
Quê quán: Làng Tả Thanh Oai, trấn Sơn Nam
1775, đỗ Tiến sĩ, từng làm quan dưới triều vua Lê
chúa Trịnh. Khi Quang Trung ra Bắc lần 2, đã theo
giúp
1788, được cử làm Lại bộ Tả thị lang, được nhà vua
tin dùng, soạn thảo nhiều văn kiện, giấy tờ quan trọng
Ngô Thì Nhậm là bậc kì tài trong nhiều lĩnh vực: văn
học, chính trị, triết học, quân sự.
Ngô Thì Nhậm là sĩ phu Bắc Hà đi theo nhà Tây Sơn, có nhiều đóng góp lớn lao cho đất nước
2. Tác phẩm
Văn tự- thể loại
Văn tự: Chữ Hán
Thể loại:
+ Chiếu: Văn học chức năng hành chính: nghị luận chính trị- xã hội
Người viết: vua, người do vua uỷ thác
Nội dung: ban bố, ra lệnh.
+ Chiếu cầu hiền: truyền thống văn hoá, chính trị
của các triều đại phong kiến Phương Đông
2. Tác phẩm
b. Hoàn cảnh, mục đích sáng tác

Hoàn cảnh: 1788- 1789 *
Mục đích: Thuyết phục sĩ phu Bắc Hà (các trí thức của triều đại cũ) ra cộng tác với triều Tây Sơn
II. Đọc, hiểu văn bản
Đọc và tìm bố cục
Bố cục 3 phần
"Từng nghe.
người hiền vậy"


Vai trò và sứ mệnh của người hiền tài đối với đất nước
"Trước đây.
hay sao?"
Thái độ của Nho sĩ Bắc Hà
và tấm lòng của vua Quang Trung
Đoạn còn lại
Đường lối cầu
hiền và sự khích
lệ của nhà vua
Kết cấu mẫu mực của một tác phẩm chính luận
II. Đọc, hiểu văn bản
2. Đọc, hiểu chi tiết
Vai trò, sứ mệnh của người hiền tài

Dùng hình ảnh so sánh lấy trong Luận ngữ, đưa ra một luận đề không thể phủ nhận được, có sức thuyết phục mạnh mẽ đối với sĩ phu Bắc Hà

II. Đọc, hiểu văn bản
2. Đọc, hiểu chi tiết
b. Thái độ của Nho sĩ Bắc Hà và tấm lòng của vua Quang Trung
Thái độ của sĩ phu Bắc Hà
Bất hợp tác, quay lưng với thời cuộc -> Trái với Thiên mệnh
Sử dụng điển tích, điển cố:
+ Kiến thức uyên thâm của người viết chiếu
+ Châm biếm nhẹ nhàng nhằm mục đích lay gọi, thức tỉnh
II. Đọc, hiểu văn bản
2. Đọc, hiểu chi tiết
b. Thái độ của Nho sĩ Bắc Hà và tấm lòng của vua Quang Trung
- Tấm lòng của vua Quang Trung
Thái độ khiêm nhường, giọng
điệu thiết tha, mong mỏi
Bậc quân vương có tầm nhìn
xa trông rộng, có ý thức trách
nhiệm, yêu nước, thương dân
II. Đọc, hiểu văn bản
2. Đọc, hiểu chi tiết
b. Thái độ của Nho sĩ Bắc Hà và tấm lòng của vua Quang Trung
- Nghệ thuật thể hiện
+ Sử dụng nhiều điển tích, điển cố, tạo giọng văn trang trọng, tăng tính thuyết phục
+ Câu hỏi tu từ: lay tỉnh, kêu gọi, ràng buộc
+ Lập luận chặt chẽ, thái độ khiêm nhường, tế nhị.
II. Đọc, hiểu văn bản
2. Đọc, hiểu chi tiết
c. Đường lối cầu hiền và lời khích lệ của vua Quang Trung
Đường lối cầu hiền:
+ Đối tượng
+ Cách tiến cử
+ Nội dung
Đường lối rộng mở, nội dung cụ thể hướng đến nhiều đối tượng, biện pháp dễ thực hiện
Thể hiện tầm nhìn mang tính chiến lược và tư
tưởng tiến bộ, dân chủ của vua Quang Trung.
II. Đọc, hiểu văn bản
2. Đọc, hiểu chi tiết
c. Đường lối cầu hiền và lời khích lệ của vua Quang Trung
Kết thúc bài chiếu
+ Lời khích lệ
+ Mở ra tương lai của đất nước
+ Vận hội mới của người hiền
=> Cái nhìn lạc quan, tin tưởng, làm phấn chấn lòng người
III. Tổng kết
1. Nội dung
Văn kiện quan trọng thể hiện chủ trương đúng đắn của nhà Tây Sơn nhằm động viên trí thức Bắc Hà tham gia xây dựng đất nước
Cho thấy vẻ đẹp của vua Quang Trung: Có tầm nhìn xa trông rộng, yêu nước thương dân, tư tưởng tiến bộ
2. Nghệ thuật
Kết cấu chặt chẽ, mẫu mực
Lập luận thuyết phục, sắc sảo
Thể hiện tình cảm chân thành, tha thiết