Tuần 6. Văn tế nghĩa sĩ cần Giuộc

Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc
Nguyễn Đình Chiểu
Mục tiêu bài học
Xác định được bố cục và ý chính trong mỗi phần của bài văn tế
Phân tích được những nét đặc sắc của hình tượng người nghĩa sĩ nông dân
Phân tích được những tính chất trữ tình, thủ pháp tương phản và việc sử dụng ngôn ngữ trong bài văn tế.
I – Tìm hiểu chung
Nguyễn Đình Chiểu (1822-1888)
Tên tự là Mạnh Trạch, hiệu Trọng Phủ.
Quê: làng Tân Thới, huyện Bình Dương, phủ Tân Bình, phủ Gia Định
1843: đỗ tú tài
1846: ông ra Huế chuẩn bị thi tiếp thì hay tin mẹ mất "bỏ thi, về quê" bị mù
Về Gia Định mở trường dạy học, bốc thuốc chữa bệnh cho dân và làm thơ
Giặc Pháp dụ dỗ, mua chuộc nhưng ông vẫn giữ trọn tấm lòng thủy chung son sắt với đất nước và nhân dân

I – Tìm hiểu chung
Nguyễn Đình Chiểu
I – Tìm hiểu chung
Nguyễn Đình Chiểu
Nội dung thơ văn:
+ Lí tưởng đạo đức, nhân nghĩa: với những con người sống nhân hậu, thủy chung, biết giữ gìn nhân cách ngay thẳng, cao cả, dám đấu tranh và có đủ sức mạnh để chiến thắng những thế lực bạo tàn, cứu nhân độ thế
+ Lòng yêu nước, thương dân: khích lệ lòng căm thù giặc và ý chí cứu nước của nhân dân ta; biểu dương những anh hùng nghĩa sĩ đã chiến đấu, hy sinh vì Tổ quốc.
I – Tìm hiểu chung
Nguyễn Đình Chiểu
Nghệ thuật thơ văn:
+ Thơ văn đậm đà sắc thái Nam Bộ
+ Thơ văn trữ tình đạo đức có đóng góp quan trọng trong nền văn học Việt Nam
+ Lối thơ mang màu sắc diễn xướng trong văn học dân gian.


I – Tìm hiểu chung
Nguyễn Đình Chiểu
Những tác phẩm chính:
+ Trước khi thực dân Pháp xâm lược: Truyện Lục Vân Tiên, Dương Từ – Hà Mậu " truyền bà đọa lí làm người
+ Sau khi thực dân Pháp xâm lược: Chạy giặc, Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, Văn tế Trương Định…" yêu nước chống Pháp.

I – Tìm hiểu chung
2. Tác phẩm Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc
Hoàn cảnh sáng tác :
1859: Gia Định thất thủ, mấy năm sau Pháp đánh úp Cần Giuộc
16/12/1861: nghĩa quân tập kích đồn giặc
-> một số hi sinh

truy điệu những quân sĩ hi sinh
Pháp tấn công thành Gia Định
Nông dân Việt Nam dưới thời kì Pháp thuộc
Tội ác của thự dân Pháp
II – Đọc hiểu văn bản
Bố cục
Lung khởi (câu 1-2)
Khái quát bối cảnh thời đại và khẳng định ý nghĩa cái chết bất tử vì nghĩa lớn.
b) Thích thực (câu 3-15)
Tái hiện hình ảnh người nghĩa sĩ nông dân
c) Ai vãn (câu 16-27)
Bày tỏ lòng thương tiếc đối với người liệt sĩ
d) Kết (hai câu cuối)
Ca ngợi linh hồn bất diệt của các nghĩa sĩ
II – Đọc hiểu văn bản
2. Hình tượng người nghĩa sĩ nông dân
a) Hình ảnh người dân trước khi Pháp xâm lược
cui cút làm ăn
nghèo khó
ruộng trâu cày cấy
>< tập kiên, tập súng
tập mác, tập cờ
mắt chưa từng ngó
-> sống với nông nghiệp lạc hậu, chưa quen trận mạc, binh đao
-> cái nhìn chân thực, cảm thông
II – Đọc hiểu văn bản
b) Sự chuyển biến của người nông dân khi Pháp xâm lược:
Tình cảm:
+ ghét thói mọi
+ muốn ăn gan
+ muốn cắn cổ
Động từ mạnh: muốn ăn, muốn cắn

Mức độ căm thù lên đến tột đỉnh
lòng căm thù giặc
II – Đọc hiểu văn bản
b) Sự chuyển biến của người nông dân khi Pháp xâm lược:
- Nhận thức:
+ chém rắn đuổi hươu Có ý thức trách nhiệm
+ treo dê bán chó với sự nghiệp cứu nước
Hành động:
+ ra sức đoạn kình Tự nguyện sung vào
+ dốc tay bộ hổ nghĩa quân
miêu tả chân thực sinh động, gần gũi với cách suy nghĩ, lời ăn tiếng nói.
II – Đọc hiểu văn bản
c) Vẻ đẹp hào hùng của quân đội áo vải





Đạp, xô, lướt tới, đâm ngang, chém ngược, hè trước, ó sau,…
-> Hình ảnh sinh động
Lòng dũng cảm tuyệt vời, sự hi sinh cao quý
II – Đọc hiểu văn bản
3. Thành công về nghệ thuật
Miêu tả bằng những chi tiết chân thực, cô đúc từ thực tế cuộc sống, có tầm khái quát cao
Hình tượng nhân vật được đặt trong một kết cấu chặt chẽ, hợp lí
Từ ngữ bình dị, tinh tế, chính xác, có sức gợi cảm