Tuần 6. Thực hành về thành ngữ, điển cố

Thực hành về thành ngữ điển cố
Giáo viên thực hiện: Lê Thị Bằng Giang
Trường PTDTNội trú Thái Nguyên
Khái niệm:

Thành ngữ: là những ngữ cố định, khi sử dụng trong câu thường không có sự thay đổi về hình thức cấu tạo, và tương đương về nghĩa, về vai trò ngữ pháp với một từ hoặc một cụm từ tự do.
Đặc điểm và tác dụng của thành ngữ:
có tính hình tượng
có ý nghĩa khái quát
có sắc thái biểu cảm
Điển cố: là những sự việc hay câu chữ trong đời sống hoặc sách vở đời trước đươch người đời sau dẫn ra trong văn thơ để biêu hiện một ý nào đó.
Đặc điểm và tác dụng của điển cố:
Là một từ hay một ngữ gợi được một chi tiết nào đó trong sự kiện hoặc lời văn của người xưa
Ngắn gọn nhưng ý tứ hàm súc, sâu xa
Bài tập 1: Tìm thành ngữ trong đoạn thơ sau, phân biệt với từ ngữ thông thường về cấu tạo và đặc điểm ý nghĩa
Lặn lội thân cò khi quãng vắng
Eo sèo mặt nước buổi đò đông
Một duyên hai nợ âu đành phận
Năm nắng mười mưa dám quản công
Một duyên hai nợ
Năm nắng mười mưa
Một duyên hai nợ: Bà Tú phải đảm đang nuôi chồng và nuôi con
Năm nắng mười mưa: vất vả, cực nhọc, chịu đựng, dãi dầu mưa nắng
Bài tập 2: Giá trị nghệ thuật của các thành ngữ:
Đầu trâu
mặt ngựa:
Tính chất thú vật, hung bạo vô tổ chức của bọn quan quân đến nhà Kiều vu oan
Cá chậu
chim lồng
Cảnh sống tù túng, chật hẹp, mất tự do
Đội trời
đạp đất
Lối sống tự do, ngang tàng, khí phách (của Từ Hải)
Bài tập 4
Ba thu:
Một ngày không thấy nhau dài như ba mùa thu -> Tình cảm Kim Kiều thật sâu nặng
Chín chữ:
Kinh Thi có câu “cửu tự thù lao” (chín chữ khó nhọc về việc nuôi con): sinh (đẻ), cúc (đùm bọc), phủ (vỗ về), súc (nuôi nấng, cho bú mớm), trưởng (bồi bổ cho khôn lớn), dục (dạy bảo lời khôn lẽ phải), cố (theo dõi săn sóc), phục (khuyên răn dựa theo tính), phúc (che chở, giữ gìn).
-> Công lao khó nhọc của cha mẹ trong việc nuôi dạy con cái
Bài tập 4
Liễu Chương Đài
Người yêu cũ rơi vào tay kẻ khác
-> Khi Kim trở lại thì Kiều đã thuộc về người khác rồi
Mắt xanh
Chỉ sự hài lòng, vừa ý
-> Từ Hải hiểu kiều dù phải ở chốn lầu xanh nhưng nàng chưa hề ưa ai, bằng lòng ai cả
Bài 6: Đặt câu với mỗi thành ngữ sau
Ba chìm bảy nổi
Chuột sa chĩnh gạo
Con dại cái mang
Tre già măng mọc
Ván đã đóng thuyền
Vung tay quá trán
1. Cảnh ngộ của con người lên xuống, phiêu dạt, long đong, vất vả nhiều phen
2. Chỉ những con người gặp cảnh may mắn, sung sướng đầy đủ mà bình thường ngỡ như không thể có được
3.Làm cha, mẹ phải chịu trách nhiệm về hành vi, phẩm chất của con cái mình
4. Sự kế tiếp giữa các thế hệ ông bà, con cháu, anh chị em…
5. chỉ người phụ nữ đã có chồng hoặc sự việc đã rồi, không thể thay đổi được nữa
6. Tiêu dùng cái gì đó một cách phung phí,bừa bãi, quá mức cần thiết