Tuần 6. Nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ

Lớp 12TN2

LÀM VĂN:
NGHỊ LUẬN VỀ MỘT BÀI THƠ, ĐOẠN THƠ
TrườngTHPT Trần Văn Kiết
Đề bài 2: Phân tích đoạn thơ sau dõy trong bài Tõy Ti?n của Quang Dung:
"Doanh traùi bửứng leõn hoọi ủuoỏc hoa
Kỡa em xieõm aựo tửù bao giụứ
Keứn leõn man ủieọu naứng e aỏp
Nhaùc ve� Vieõn Chaờn xaõy ho�n thụ
Ngửụứi ủi Chaõu Moọc chie�u sửụng aỏy
Coự thaỏy ho�n lau neỷo beỏn bụứ
Coự nhụự daựng ngửụứi treõn ủoọc moọc
Troõi doứng nửụực luừ hoa ủong ủửa"
1948
Đề1 :Phân tích bài thơ “ Cảnh khuya” của Hồ Chí Minh.
“Tiếng suối trong như tiếng hát xa,
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa,
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.”
1947

I. Nghị luận về một bài thơ,đoạn thơ.

Hãy đọc kỹ và cho biết 2 đề sau đây, thuộc kiểu bài nghị luận nào? Có những điểm nào giống và khác nhau ?
* Giống nhau:


* Khác nhau:
Nghị luận văn học, cụ thể là phân tích thơ
Đề 1:Phân tích một bài thơ trọn ven
Đề 2:Phân tích một đoạn thơ trích trong bài thơ

+ Thời gian: Những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp.
+ Địa điểm : Chiến khu Việt Bắc. Lúc này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đang trực tiếp lãnh đạo cuộc kháng chiến chống Pháp đầy gian khổ nhưng vô cùng oanh liệt của nhân dân ta.
- Hoaøn caûnh ra ñôøi baøi thô:
a.Tìm hiểu đề:
1/Tìm hiểu đề, lập dàn ý:
D?1 :Phđn t�ch băi tho " C?nh khuya" c?a
H? Ch� Minh.
- Nội dung tư tưởng và nghệ thuật của bài thơ (Luận đề):
+Nội dung:
Vẻ đẹp núi rừng đêm trăng chiến khu Việt Bắc.
Hình ảnh người thi sĩ chiến sĩ cách mạng Hồ Chí Minh (yêu thiên nhiên , nặng lòng lo nỗi nước nhà)�
+Nghệ thuật:
Vẻ đẹp hài hòa giữa chất cổ điển và hiện đại

- “Tây Tiến” được viết năm 1948 trong cuoäc khaùng chieán choáng Phaùp, một ngày ở Phù Lưu Chanh nhớ về đơn vị cũ, tác giả viết bài thơ Tây Tiến.
. - Đoạn thơ thuộc khổ thứ hai bài thơ Tây Tiến.
.
- Hoaøn caûnh ra ñôøi baøi thô:
a.Tìm hiểu đề:
1/Tìm hiểu đề, lập dàn ý:
Đề bài 2: Phõn tớch do?n tho sau trong b�i tho Tõy Ti?n c?a Quang Dung: "Doanh tr?i..du?c hoa"
- Nội dung tư tưởng và nghệ thuật của bài thơ (Luận đề):
+Nội dung:
Nh?ng k? ni?m d?p v? tình qu�n d�n trong dêm li�n hoan v� c?nh sơng nu?c mi?n T�y tho m?ng
+Nghệ thuật:
V? d?p l�ng m?n t�i hoa

*Thân bài:
-Luaän ñieåm 1: Caûnh ñeïp ñeâm traêng ôû chieán khu Vieät Baéc
+ Luận cứ: Hai câu thơ đầu. Hình ?nh đ?p, thi v?: trang, hoa, c? th?, ti?ng su?i.
- Lu?n đi?m 2: Hình tượng nhân vật trữ tình: thi sĩ - chiến sĩ
+ Luận cứ: Hai câu cuối:
Tâm trạng: chưa ngủ
Tình cảm: yêu thiên nhiên, lo nước
b.L?p dăn �:
*M? b�i:
Hoàn cảnh sáng tác, luận đề, trích dẫn bài thơ
GV: Em hãy lập dàn ý cho hai đề bài trên ( Các em có thể trao đổi với nhau theo bàn của mình). (10`)
Đề1 :Phân tích bài thơ “ Cảnh khuya” của
Hồ Chí Minh.
- Luận điểm 3: Vẻ đẹp hài hòa giữa chất cổ điển và hiện đại
+Luận cứ:
Cổ điển: Thể thơ tứ tuyệt, bút pháp miêu tả,hình ảnh thiên nhiên
Hiện đại: Nhân vật trữ tình không phải là ẩn sĩ lánh đời mà là chiến sĩ (cảm hứng chủ đạo là tình cảm đất nước)
- Lu?n di?m4: �a�nh gia� noôi dung t� t���ng va� ngheô thuaôt
cụa ba�i th� :
B�i th� l� mĩt b�c tranh thi�n nhi�n thỊt ��p song ��p h�n c� ch�nh l�
ch�n dung c�a B�c, v� l�nh t� v� v�n k�nh y�u c�a ch�ng ta
* K?t b�i
- Kha�ng ��nh ba�i th�
- Cạm ngh� cụa bạn thađn veă Ba�c

*Thân bài
-Luaän ñieåm 1: 4 câu đầu - Caûnh ñeâm lieân hoan vaên ngheä giữa nhöõng ngöôøi lính Taây Tieán và người dân Tây Bắc
Luận cứ:
+ Khơng khí sơi n?i, tình t?.
+ �m thanh ,m�u s?c hịa quy?n.
+ Du?ng n�t uy?n chuy?n,man d?i.
-Lu?n đi?m 2: 4 c�u sau - C?nh sơng nu?c mi?n T�y tho m?ng
Luận cứ:
+Khơng gian dịng sơng trong m?t bu?i chi?u suong huy?n ?o, tho m?ng v?a hoang d?i .
+Dáng hình mềm mại, uyển chuyển của cô gái T�y B?c trên chiếc thuyền độc mộc
b.L?p dăn �
*M? b�i
Hoàn cảnh sáng tác, luận đề, trích dẫn đoạn thơ
Đề bài 2: Phân tích đoạn thơ sau trong bài Tõy Ti?n của Quang Dung:
- Lu?n đi?m 3: B�t ph�p l�ng m?n, t�i hoa (t? ng? g?i t?,hình ?nh ch?n l?c, tr? tình.)
- Lu?n di?m 4: �a�nh gia� noôi dung t� t���ng va� ngheô thuaôt c?a ba�i th� : Hoa�i nieôm tinh teâ ma� sađu naịng, bađng khuađng, da dieât cụa ta�c giạ v��i vu�ng �aât gaĩn bo� moôt th��i v��i binh �oa�n Tađy Tieân
*K?t b�i
- Hồn thơ lãng mạn của QD như được chắp cánh bởi vẻ đẹp của thiên nhiên và con người Tây Bắc.
- Đoạn thơ khiến người đọc như lạc vào thế giới của cái đẹp, thế giới của cõi mơ, của âm nhạc. Tám câu thơ đã hội tụ tất cả nét tài hoa của người nghệ sĩ đa tài, đa tình này: thơ - nhạc
Căn cứ vào cách khai thác đề bài trên hãy nêu các bước nghị luận về một b�i thơ,do?n tho?
2. Các bước làm bài nghị luận một bài thơ, do?n tho
- Đọc chậm nhiều lần bài thơ,do?n tho để có cảm nhận chung về tác phẩm: bài thơ nói về vấn đề gì, tình cảm của tác giả như thế nào?
- Tìm hiểu sâu về bài thơ, do?n tho cả hai phương diện nội dung và nghệ thuật. Chú ý phân tích những từ ngữ, hình ảnh, chi tiết nghệ thuật tiêu biểu.
- Lập dàn ý cho bài phân tích của mình theo các luận điểm đã tìm được.
Viết bài theo dàn ý đã lập bằng phong cách nghị luận văn học với cảm hứng của mình.
*Chỳ ý: N?u l� do?n tho c?n luu ý v? trớ do?n tho;í nghia do?n tho (d?t trong b�i tho).
II. Ghi nhớ (SGK trang 86 )
Từ việc khai thác các đề bài trên, em hãy cho biết đối tượng, nội dung của bài nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ?
III. Luyện tập
Đề bài: Hãy phân tích đoạn thơ sau trong bài "Tràng giang" của Huy Cận:
"Lớp lớp mây cao đùn núi bạc,
Chim nghiêng cánh nhỏ: bóng chiều sa
Lòng quê dợn dợn vời con nước
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà"
Thảo luận
Gợi ý: 1/ Tìm hiểu đề:
*Xuất xứ: Trích khổ cuối của bài thơ “Tràng Giang”- một bài thơ đặc sắc của Huy Cận trước cách mạng.
*Nội dung: Cảnh vật buổi chiều và nỗi nhớ quê hương da diết:
- C¶nh chiÒu xuèng trªn s«ng: ®Ñp nh­ng buån.
- T©m tr¹ng cña nhµ th¬: Nçi buån nhí nhµ, nhí quª h­¬ng.
*NghÖ thuËt:
+ H×nh ¶nh ®èi lËp, gîi c¶m: nói m©y hïng vÜ/c¸nh chim bÐ nhá.
+ Âm ®iÖu phï hîp: dËp dÒnh, mªnh mang nh­ sãng n­íc trªn Trµng giang.
+ Tø th¬ míi mÎ cã sù kÕt hîp gi÷a bót ph¸p cæ ®iÓn cña th¬ §­êng víi bót ph¸p l·ng m¹n cña th¬ míi.
2/Lập dàn ý: (hs làm ở nhà)
a/Mở bài:
b/Thân bài:
c/Kết luận: