Tuần 6. Nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ

Nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ
GV: Nguyễn Thị Thu Hoài
THPT Kỹ thuật Lệ Thủy
I. Nghị luận về một bài thơ.
1. Đề bài : Phân tích bài thơ "Cảnh khuya" của Hồ Chí Minh.
"Tiếng suối trong như tiếng hát xa,
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
Cảnh khuya như vẽ, người chưa ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà."

a)Tìm hiểu đề:
-N?i dung ngh? lu?n:L�m rừ giỏ tr? n?i dung, ngh? thu?t b�i tho
Thao tỏc: Phõn tớch, so sỏnh, bỡnh gi?ng
Ph?m vi tu liờu d?n ch?ng: Van b?n "C?nh khuya", phong cỏch, quan di?m st H? Chớ Minh, cỏc b�i tho cựng d? t�i.
b) Lập dàn ý.
GV: E hãy căn cứ vào những câu hỏi gợi ý trong SGK lập dàn ý cho đề bài trên ?
* Mở bài.
Giới thiệu khái quát v?:
Tỏc gi?
Ho�n cảnh ra đời
Khỏi quỏt n?i dung, ngh? thu?t
*Thân bài:
N?i dung:
+ Hai cõu d?u: B?c tranh thiờn nhiờn: C?nh dờm trang r?ng nỳi v? khuya tho m?ng, d?p d?
Cỏc hỡnh ?nh: su?i, trang, hoa, cõy c? th?.
Di?p t? "l?ng" => C?nh v?t cú s? hũa quy?n tỡnh t?
So sỏnh: Ti?ng su?i trong nhu ti?ng hỏt xa ? cỏch so sỏnh m?i m?. "Trong" khụng ch? di?n t? m�u s?c c?a nu?c (th? giỏc) m� cũn l� õm thanh, l� s? chuy?n d?ng nh? nh�ng c?a dũng nu?c
? ?n d? chuy?n d?i c?m giỏc.
+ Hai cõu sau: Nhõn v?t tr? tỡnh hi?n ra gi?a khung c?nh thiờn nhiờn tho m?ng v?i n?i tran tr?, thao th?c vỡ "n?i nu?c nh�"? Hỡnh ?nh m?t chi?n si, m?t v? lónh t? cỏch m?ng
So sỏnh: Trong tho xua, con ngu?i xu?t hi?n v?i tõm th? m?t ?n si, lỏnh d?i, thoỏt t?c.
Nghệ thuật:
+ Cổ điển: thể thơ tứ tuyệt, hình ảnh ước lệ, bút pháp: gợi chứ không tả…
+ Hiện đại: Tinh thần, tâm thế nhân vật trữ tình

*Kết bài:
Hồ Chí Minh Nhạy cảm, tinh tế trước vẻ đẹp thiên nhiên
Canh cánh bên lòng nỗi lo vì dân, vì nước
Căn cứ vào cách khai thác đề bài trên hãy nêu các bước nghị luận về một tác phẩm thơ?
2. Cách làm bài nghị luận một bài thơ
Giới thiệu khái quát về bài thơ (hoàn cảnh sáng tác, tác giả, tác phẩm…)
Làm rõ giá trị nội dung, nghệ thuật tác phẩm bằng cách phân tích, bình giảng các từ ngữ, hình ảnh, thủ pháp nghệ thuật…
Khái quát lại giá trị tác phẩm
II. Nghị luận về một đoạn thơ
- Các bước nghị luận cũng giống như nghị luận về một bài thơ
- Căn cứ vào văn bản của đoạn thơ cần nghị luận. Hiểu rõ vị trí và ý nghĩa của đoạn thơ.
Đề bài: Phân tích đoạn thơ sau trong bài "Việt Bắc" của Tố Hữu:
"Những đường Việt Bắc của ta
...............................................
Vui lên Việt Bắc, đèo De, núi Hồng".
1- Tìm hiểu đề
- Đoạn thơ miêu tả khí thế ra trận của nhân dân ta trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Đây là một đoạn thơ hay, đạt được những giá trị nghệ thuật đặc sắc.
: HS đọc kỹ đoạn thơ, căn cứ vào
gợi ý SGK nêu yêu cầu của
đề bài và lập dàn ý cho đề
bài trên?
2- Lập dàn ý
Cách làm bài nghị luận về một đoạn thơ:
Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm,
đoạn trích
Đặt đoạn trích vào chỉnh thể tác phẩm
Phân tích, làm rõ nội dung, nghệ thuật
- Khái quát giá trị đoạn trích->giá trị tác phẩm
IV. Luyện tập
Đề bài: Hãy phân tích đoạn thơ sau trong bài "Tràng giang" của Huy Cận:
"Lớp lớp mây cao đùn núi bạc,
Chim nghiêng cánh nhỏ: bóng chiều sa
Lòng quê dợn dợn vời con nước
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà"
Thảo luận nhóm
Chia lớp làm 4 nhóm. Các nhóm thảo luận làm bài tập trên trong 5 phút.
Đáp án:
HS có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau, song cần đảm bảo các ý sau:
- Cảnh chiều xuống trên sông: đẹp nhưng buồn.
- Tâm trạng của nhà thơ: Nỗi buồn nhớ nhà, nhớ quê hương.
- Nghệ thuật:
+ Hình ảnh đối lập, gợi cảm: núi mây hùng vĩ/cánh chim bé nhỏ.
+ âm điệu phù hợp: dập dềnh, mênh mang như sóng nước trên Tràng giang.
+ Tứ thơ mới mẻ có sự kết hợp giữa bút pháp cổ điển của thơ Đường với bút pháp lãng mạn của thơ mới.
4- Củng cố: Nắm chắc kỹ năng và các bước nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ.
5- Dặn dò: Về nhà hoàn thành các bài viết đã lập dàn ý ở trên, học thụôc phần ghi nhớ. Soạn bài tiếp theo "Tây Tiến" của Quang Dũng
Cảm ơn
các thầy
cô giáo