Tuần 4. Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ

Kiểm tra bài cũ

Nêu và phân tích diễn biến trận đánh giữa Đăm Săn và Mtao Mxây ?
Tiết 11, 12
TRUYỆN AN DƯƠNG VƯƠNG VÀ
MỊ CHÂU – TRỌNG THỦY

I/ TÌM HIỂU CHUNG :
HS đọc tiểu dẫn trang 39
1. Tiểu dẫn
Truyền thuyết kể về nhân vật lịch sử theo xu hướng lí tưởng hóa.

Nhân vật trong truyền thuyết được nhân dân tôn sùng : lập đền thờ ( cụm di tích ở huyện Đông Anh – Hà Nội ).
II/ ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN :
Em hãy thuật lại quá trình xây thành chế nỏ của vua An Dương Vương?
Nội dung
1.1/ An Dương Vương xây thành, chế nỏ giữ nước:
Quá trình xây thành
Xây thành ở đất Việt Thường hễ đắp tới đâu lại lở tới đấy.

Được Rùa Vàng giúp đỡ, thành xây nửa tháng thì xong.

Thành rộng hơn ngàn trượng, xoắn như hình trôn ốc, cho nên gọi đó là Loa Thành, còn gọi là Quỷ Long Thành.

Trước khi ra về, Rùa vàng tặng cho nhà vua một cái vuốt để làm lẫy nỏ.
- Vua sai Cao Lỗ làm nỏ, lấy vuốt rùa làm lẫy, gọi là nỏ “ Linh quang Kim Quy thần cơ”. Triệu Đà giao chiến, vua lấy nỏ thần ra bắn, quân Đà thua lớn chạy về Trâu Sơn đắp lũy không dám đối chiến, bèn xin hòa.
Do đâu mà An Dương Vương được thần linh giúp đỡ? Kể về sự giúp đỡ đó, dân gian muốn thể hiện cách đánh giá như thế nào về nhà vua?

b. Vai trò của ADV trong việc xây thành, chế nỏ giữ nước:
ADV được thần linh giúp đỡ vì đã có ý thức đề cao cảnh giác ( lo xây thành, chuẩn bị vũ khí từ khi giặc chưa đến)

nhân dân ca ngợi nhà vua( yêu nước, sáng suốt, nhìn xa trông rộng…), tự hào về chiến công xây thành chế nỏ, chiến thắng giặc ngoại xâm của dân tộc.
1.2/ Bi kịch nước mất nhà tan và bi kịch tình yêu tan vỡ:
HS thảo luận nhóm : 3 nhóm
+ Nhóm 1-2: Sự mất cảnh giác của An Dương Vương thể hiện qua những chi tiết nào? Ý nghĩa của những chi tiết ấy?

+ Nhóm 3: Những chi tiết thể hiện sự mất cảnh giác của Mị Châu? Ý nghĩa của những chi tiết ấy?
+ Nhóm 4: Hành động của An Dương Vương bên bờ biển? Hành động ấy nói lên điều gì?
 
a. Nguyên nhân nước mất nhà tan
- Sự mất cảnh giác của ADV :
+ Nhận lời cầu hòa, nhận lời cầu hôn và đặc biệt là cho TT ở rể : mơ hồ về bản chất ngoan cố của kẻ thù xâm lược -> mở đường cho con trai đối phương lọt vào làm nội gián.
+ Lúc giặc đến : ỷ lại vào vũ khí, không đề phòng -> sai lầm, mất cảnh giác nên thất bại.
Những chi tiết thể hiện sự mất cảnh giác của Mị Châu? Ý nghĩa của những chi tiết ấy?


-Hành động của An Dương Vương bên bờ biển?
- Hành động ấy nói lên điều gì?
Sự mất cảnh giác của Mị Châu : cho TT xem trộm nỏ thần, rắc lông ngỗng đánh dấu đường chạy: cả tin, ngây thơ trong tình yêu -> mất cảnh giác, vô tình không do chủ ý.

Hành động của ADV bên bờ biển: trước lời kết tội của Rùa Vàng: “ Kẻ nào ngồi sau ngựa chính là giặc đó!”, ADV tỉnh ngộ, nhận ra bi kịch.
=> Hành động rút gươm chém Mị Châu thể hiện sự dứt khoát, quyết liệt và sự tỉnh ngộ muộn màng.
b. Bi kịch tình yêu tan vỡ
Thảo luận nhóm:
Nhóm 1-2:Bi kịch tình yêu tan vỡ được tác giả miêu tả như thế nào?
 
 
Nhóm 3-4:Cái chết của Mị Châu cho em cảm nhận gì?
- Cái chết của Mị Châu và Trọng Thủy là kết cục bi thảm của một mối tình éo le luôn bị tác động, chi phối bởi chiến tranh. Mối tình ấy tan vỡ bởi âm mưu xâm lược của Triệu Đà.
MC hoá thân ( không trọn vẹn ) trong hình hài khác : máu -> ngọc trai, xác -> ngọc thạch

==> Sự bao dung, thông cảm với sự trong trắng, ngây thơ của MC trong khi phạm tội một cách vô tình, đó còn là thái độ nghiêm khắc cùng bài học lịch sử về cách giải quyết mối quan hệ giữa nhà với nước, giữa riêng với chung
Sáng tạo những chi tiết về Rùa Vàng, Mị Châu, nhà vua tự tay chém đầu con gái… nhân dân muốn biểu lộ thái độ, tình cảm gì đối với nhân vật lịch sử ADV và việc mất nước Âu Lạc?


==> Những hư cấu nghệ thuật được sáng tạo nhằm để nhân dân gửi gắm lòng kính trọng đối với thái độ dũng cảm của vị anh hùng, phê phán thái độ mất cảnh giác của MC, là lời giải thích lí do mất nước nhằm xoa dịu nỗi đau mất nước.
1.3/ Chi tiết “ ngọc trai - nước giếng” :
HS thảo luận :
Trọng Thủy gây nên sự sụp đổ cơ đồ Âu Lạc và cái chết của hai cha con Mị Châu. Vậy em hiểu như thế nào về hình ảnh “ngọc trai - giếng nước”?
- Chi tiết ngọc trai : lấy lại danh dự của MC, nó chứng thực tấm lòng trong sáng của MC.
Chi tiết nước giếng có hồn TT hoà cùng nỗi hối hận vô hạn : chứng nhận cho mong muốn hoá giải tội lỗi của TT.

==> Chi tiết ngọc trai đem rửa trong nước giếng lại càng sáng đẹp hơn : TT đã tìm được sự hoá giải trong tình cảm của MC ở thế giới bên kia -> hình tượng nghệ thuật hoàn mĩ.
Nghệ thuật truyện có gì đáng chú ý?
2. Nghệ thuật:

- Kết hợp nhuần nhuyễn giữa "cốt lõi lịch sử" và hư cấu nghệ thuật.
- Kết cấu chặt chẽ, xây dựng những chi tiết kì ảo có giá trị nghệ thuật cao (ngọc trai - giếng nước).
- Xây dựng được những nhân vật truyền thuyết tiêu biểu.
II/ TỔNG KẾT :
Ghi nhớ : SGK tr 43.
HS làm các bài tập phần luyện tập trong SGK


Bài tập 1 :

Cả 2 câu (a), (b) đều nêu lên những cách đánh giá phiến diện, hời hợt về nhân vật. Mỗi câu đều chỉ đúng một nửa.
HS cần tìm ra lời giải đáp toàn diện, sâu sắc cả lí lẫn tình, phù hợp với chân lí (đạo lí của dân tộc, đạo lí của con người).

Bài tập 2 :
Cách xử lí này phù hợp với đạo lí truyền thống của dân tộc ta. Đó là sự bao dung đối với những đứa con của dân tộc đã trót có thời lầm lỡ gây tai họa cho nhân dân nhưng về sau đã biết hối hận và chịu hình phạt xứng đáng.