Tuần 4. Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ

1

GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ




(Sách giáo khoa lớp 10 tập 1)

TRUYỆN AN DƯƠNG VƯƠNG
VÀ MỊ CHÂU - TRỌNG THỦY
2
A - Kiểm tra bài cũ (5p)
B - Nội dung bài học
I/ Tìm hiểu chung (20p)
II/ Đọc - hiểu văn bản (60p)
Vấn đề thảo luận thứ 1
Vấn đề thảo luận thứ 2
Vấn đề thảo luận thứ 3
Vấn đề thảo luận thứ 4
III/ Tổng kết (2p)
IV/ Củng cố (2p)
V/ Dặn dò (1p)

3
(5 phút)
KIỂM TRA
BÀI CŨ
4
Tôi kể ngày xưa chuyện Mị Châu
Trái tim lầm chỗ để trên đầu
Nỏ thần vô ý trao tay giặc
Nên nỗi cơ đồ đắm biển sâu.

Thành Cổ Loa kiên cố, nước Âu Lạc hùng cường, nỏ thần đánh tan quân xâm lược.


Nàng Mị Châu trong trắng, thơ ngây, đặt tình riêng lên trên nợ nước.
Phút bỗng "cơ đồ đắm biển sâu".
Nước mất. nhà tan.
Truyền thuyết đã kể lại.
TRUYỆN AN DƯƠNG VƯƠNG
VÀ MỊ CHÂU - TRỌNG THỦY
5
TÌM HIỂU
CHUNG
6
Ở cấp THCS, em đã được học những truyền thuyết nào? Dựa vào những điều đã học và đọc ở phần tiểu dẫn, em có thể nhắc lại những hiểu biết của em về thể loại này không?
Truyền thuyết
Tự sự dân gian
Nhân vật, sự kiện lịch sử
Yếu tố thần kì, lí tưởng hóa
Thái độ - tình cảm của nhân dân
Bài học cho thế hệ sau
Từ đó, em có thể cho biết muốn hiểu đúng và sâu sắc một truyền thuyết thì ta cần phải xem xét nó như thế nào không?
Xem xét trong mối quan hệ ảnh hưởng qua lại với môi trường lịch sử mà nó sinh thành, lưu truyền và biến đổi
7
3/ Em hãy cho biết đâu là những d?u tích lịch sử c?a truyền thuyết An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy?
Quần thể di tích ở làng Cổ Loa, huyện Đông Anh, ngoại thành Hà Nội: đền thờ An Dương Vương, am thờ Mị Châu, giếng Trọng Thủy, thành Cổ Loa chín vòng
Đền thờ An Dương Vương
Am thờ công chúa Mị Châu
Giếng Trọng Thủy
Thành Cổ Loa
Lễ hội Cổ Loa
8
9
Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy dưới đây được trích từ đâu? Ngoài ra, truyền thuyết này còn có bản kể nào khác không?
Trích từ Truyện Rùa Vàng trong Lĩnh Nam chích quái
Các bản kể khác:
+ Thục kỉ An Dương Vương (trong Thiên Nam ngũ lục)
+ Ngọc trai - giếng nước (truyền thuyết ở vùng được kể ở vùngCổ Loa)
ĐỌC TÁC PHẨM
Sau khi tóm tắt xong, em hãy cho biết có thể chia văn bản ra thành mấy phần và nội dung của mỗi phần là gì?
Từ đầu cho đến "Triệu Đà xin hòa": quá trình dựng nước và giữ nước thành công của An Dương Vương dưới sự giúp đỡ của Rùa Vàng
Phần còn lại: nguyên nhân dẫn đến sự sụp đổ của nước Âu Lạc liên quan đến mối tình Mị Châu - Trọng Thủy
Có thể chia tác phẩm thành 2 phần
10
Vấn đề 1: Quá trình dựng nước và giữ nước của An Dương Vương đã diễn ra như thế nào? Từ đó, em có thể rút ra nhận xét gì về nhân vật An Dương Vương?
Vấn đề 2: Có ý kiến cho rằng "nhân vật Mị Châu, Trọng Thủy là những nhân vật truyền thuyết nhưng chứa đầy mâu thuẫn". Theo em, đó là những mâu thuẫn nào? Mỗi người đã có sự lựa chọn ra sao? Và sự lựa chọn đó đã dẫn đến những bi kịch gì?
THẢO LUẬN
THẢO LUẬN
Vấn đề 3: Đặc trưng cơ bản của truyền thuyết là sự thần kì hóa các yếu tố lịch sử. Vậy em hãy cho biết đâu là "cốt lõi lịch sử" của truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy và cốt lõi lịch sử đó đã được tác giả dân gian thần kì hóa như thế nào?
Vấn đề 4: Theo em, thái độ, tình cảm cũng như bài học nào đã được nhân dân ta gửi gắm trong truyền thuyết này?
11
1) Hãy tìm những chi tiết kể về công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước của An Dương Vương.
2) Em có biết nhờ đâu mà An Dương Vương thành công trong việc xây dựng và bảo vệ đất nước không?
3) Xây dựng xong, An Dương Vương đã nói điều gì với Rùa Vàng? Theo em, chi tiết này nói lên điều gì?
4) Sau khi giành thắng lợi, An Dương Vương đã phạm phải những sai lầm gì? Sai lầm đó đã dẫn đến hậu quả như thế nào?
5) Theo ý riêng của em, chi tiết An Dương Vương chém chết con gái mình đã chứng tỏ được phẩm chất gì của An Dương Vương?
VẤN ĐỀ 1
12
Công cuộc dựng nước và giữ nước của An Dương Vương
Tiến hành đắp thành, xây lũy
Tìm cách chế tạo vũ khí chống giặc
Đánh thắng quân xâm lược Triệu Đà
Nguyên nhân thành công
Sự giúp đỡ của thần linh
Sự anh minh, ý thức trách nhiệm và lòng yêu nước sâu sắc của An Dương Vương
Thần kì
Con người
Nhà nước Âu Lạc vững mạnh dưới sự trị vì của An Dương Vương
Nguyên nhân sụp đổ của nhà nước Âu Lạc
Sự chủ quan, mất cảnh giác của An Dương Vương
Sự nhẹ dạ, cả tin, trọng tình riêng, quên nghĩa vụ nước nhà của Mị Châu
Chấp thuận cầu hòa
Bằng lòng gả Mị Châu cho Trọng Thủy
Cậy nỏ thần, điềm nhiên chơi cờ khi giặc đến
Cho Trọng Thủy xem nỏ thần
Rắc áo lông ngỗng chỉ đường cho giặc
Tượng Cao Lỗ
13
Hình tượng An Dương Vương:
Xây thành
đắp lũy
Lòng yêu nước sâu sắc
Có quyết sách sáng suốt trong việc trị vì và bảo vệ đất nước
Hỏi ý kiến cụ già, sai Cao Lỗ làm nỏ
Biết trưng cầu ý dân, trọng hiền tài
Khi từ biệt Rùa Vàng, nhà vua hỏi về kế sách chống giặc lâu dài
Ý thức trách nhiệm của người đứng đầu đất nước
Những sai lầm sau chiến thắng dẫn đến mất nước
Sự tự kiêu, chủ quan, mất cảnh giác
Tự tay chém chết con gái mình
Đặt lợi ích quốc gia, dân tộc lên trên tình cảm riêng tư
14
VẤN ĐỀ 2
1) Cả Mị Châu lẫn Trọng Thủy đều có chung một mâu thuẫn. Em có biết đó là mâu thuẫn nào không? Nêu dẫn chứng.
2) Trước mâu thuẫn đó, mỗi người đã có cách lựa chọn khác nhau như thế nào? Em hãy tìm những chi tiết chứng minh điều đó.
3) Sự lựa chọn của Mị Châu đã dẫn đến bi kịch gì?
4) Vì sao Trọng Thủy sau khi đạt thành ý nguyện lại nhảy xuống giếng tự tử? Vậy theo em, sự lựa chọn ban đầu của Trọng Thủy là đúng hay sai?
5) Theo em, chi tiết "ngọc trai - giếng nước" biểu hiện cho điều gì?
15
Nghĩa vụ với đất nước
><
Tình cảm vợ chồng
16
Mị Châu
Trọng Thủy
Tình cảm vợ chồng
Nghĩa vụ đất nước
? Cho Trọng Thủy xem nỏ thần - bí mật quốc gia
? Rắc áo lông ngỗng chỉ đường Trọng Thủy - chỉ đường cho giặc
? Lừa Mị Châu cho xem nỏ thần, đánh tráo nỏ thần

? Dẫn binh xâm lược đất nước của vợ
Bi kịch:
? Mất nước
? Gia đình tan vỡ
? Bị kết tội phản quốc và bị cha chém chết
Làm tròn đạo lí vợ chồng, bỏ quên nhiệm vụ với đất nước
Hoàn thành trách nhiệm với đất nước, từ bỏ tình cảm vợ chồng
Bi kịch:
? Mất đi người yêu và tình yêu
Phải tự tử để đền bù tội lỗi
?Bị lên án là kẻ gián điệp, phản bội
17
Mị Châu
Trọng Thủy
? Nhẹ dạ, cả tin, yêu chồng sâu sắc
? Đặt tình cảm cá nhân lên trên vận mệnh quốc gia, dân tộc
? Là một người con gái đáng thương hơn đáng giận
? Có tình yêu với Mị Châu nhưng vẫn đặt nghĩa vụ đối với quốc gia lên hàng đầu
? Ý thức được tội lỗi của mình nên tự tìm lấy cái chết
? Vừa là nạn nhân vừa là thủ phạm của âm mưu xâm lược
18
Chi tiết "ngọc trai - giếng nước"
Trước khi chết, Mị Châu không xin tha chết mà khấn rằng "nếu có lòng phản nghịch mưu hại cha, chết đi sẽ biến thành cát bụi. Nếu một lòng trung hiếu mà bị người lừa dối thì chết đi sẽ biến thành châu ngọc để rửa sạch mối nhục thù"
? Mị Châu đã ý thức được mình bị Trọng Thủy lừa dối và giờ đây phải trả giá bằng chính sinh mạng của mình, của cha và của cả dân tộc
? Mị Châu đã vô cùng oán hận Trọng Thủy và xem đó là "mối nhục thù"
19
Hình ảnh "ngọc trai - giếng nước"
? Tình yêu của Mị Châu dành cho Trọng Thủy đã chết cùng với cái chết của nàng
? Tình yêu chết đi nhưng mối nhục thù thì vẫn còn đó
Hình ảnh "ngọc trai - giếng nước" không phải là biểu tượng cho tình yêu chung thủy giữa Mị Châu và Trọng Thủy mà đó là:
? Biểu tượng cho tấm lòng trinh bạch của Mị Châu
? Sự hóa giải mối tình - thù giữa Mị Châu và Trọng Thủy
Hình ảnh "ngọc trai- giếng nước" là một sự sáng tạo nghệ thuật, có giá trị thẩm mỹ cao, đồng thời là một chi tiết đắt giá về phương diện kết cấu cốt truyện
20
VẤN ĐỀ 3
1) Hãy chỉ ra những chi tiết mang yếu tố thần kì trong truyền thuyết này.
2) Em có thể cho biết các chi tiết này dựa trên những yếu tố có thật nào không?

3) Tác giả dân gian thần kì hóa các chi tiết này nhằm mục đích gì?

4) Theo em, các yếu tố thần kì này đã tạo nên điều gì cho cái "cốt lõi lịch sử" của truyền thuyết này?
21
Quá trình dựng nước của người dân Âu Lạc: từ những khó khăn ban đầu cho đến khi thành công
Quá trình chiến thắng giặc ngoại xâm bằng sức mạnh vũ khí của người dân Âu Lạc
Sự� sụp đổ của nhà nước Âu Lạc
Cốt lõi lịch sử
Cốt lõi của truyện là sự kiện và nhân vật lịch sử, xoay quanh vấn đề dựng nước và giữ nước thời Âu Lạc.
Tác giả dân gian đã sáng tạo những chi tiết nghệ thuật kì ảo để giải thích và kì vĩ hóa lịch sử theo quan niệm của mình, làm sinh động và hấp dẫn hơn cho những câu chuyện lịch sử
22
Các chi tiết thần kì
Rùa Vàng giúp An Dương Vương xây thành
Đề cao tính chất đúng đắn của việc xây thành
Hành động đó của An Dương Vương được cả người và thần đồng tình, ủng hộ
Rùa Vàng tặng vuốt để An Dương Vương làm nỏ thần đánh thắng giặc
Nhằm thần thánh hóa sức mạnh vũ khí trong tay người Âu Lạc, thể hiện khát vọng chiến thắng mọi kẻ thù xâm lược của người dân Âu Lạc
An Dương Vương cầm sừng tê bảy tấc, theo Rùa Vàng rẽ nước xuống biển
Nhằm huyền thoại hóa cái chết của người anh hùng có công trong công cuộc dựng nước và giữ nước
Mị Châu chết đi hóa thành ngọc trai
Sự hóa giải mối tình - thù giữa Mị Châu và Trọng Thủy theo quan niệm của nhân dân
23
VẤN ĐỀ 4
1/ Chi tiết An Dương Vương được Rùa Vàng giúp đỡ hết lần này đến lần khác đã nói lên được tình cảm gì của nhân ta đối với nhân vật này?
2/ Nhân dân ta đã có cái nhìn như thế nào đối với tội lỗi mà Mị Châu vô tình gây ra cho đất nước? Thể hiện qua những chi tiết nào?
3/ Có dị bản lại kể: Trọng Thủy không tự vẫn mà khi ngó xuống giếng đã bị oan hồn Mỵ Châu kéo xuống dìm chết. Theo em, kết cục nào hợp lí hơn? Em có nhận xét gì về thái độ của nhân dân ta thể hiện trong kết cục đó?
4/ Qua bi kịch mất nước của An Dương Vương, bi kịch tình yêu giữa Mị Châu - Trọng Thủy, em có thể rút ra được bài học gì mà người xưa muốn nhắn gửi?
24
Công lao
Sai lầm
Đối với An Dương Vương
Ngưỡng mộ, tôn vinh, ghi nhớ công lao
Nghiêm khắc
phê phán
Sáng tạo chi tiết Rùa Vàng, nỏ thần
Ca ngợi và lí tưởng hóa vai trò của An Dương Vương trong công cuộc dựng - giữ nước
An Dương Vương rút gươm chém chết con gái mình
Đề cao nhân cách của An Dương Vương, tỏ thái độ kính trọng
An Dương Vương cầm sừng tê bảy tấc theo Rùa Vàng xuống biển
Huyền thoại hóa cái chết, mong muốn nhân vật được bất tử
Lời nói của Rùa Vàng "kẻ ngồi sau ngựa chính là giặc đó"
Sự phẫn nộ của nhân dân đối với sai lầm dẫn đến việc mất nước
Chi tiết An Dương Vương theo Rùa Vàng xuống biển
So sánh với chi tiết Thánh Gióng về trời: không oai phong, vẻ vang, thể hiện sự nghiêm khắc của nhân dân đối với An Dương Vương
25
Đối với Mị Châu
Nghiêm khắc đối với tội phản quốc dù chỉ là vô tình
Lời phán quyết của Rùa Vàng
An Dương Vương giết chết Mị Châu
Lời khấn của Mị Châu linh nghiệm: chết đi máu biến thành ngọc trai, xác hóa ngọc thạch - thủ pháp hóa thân
Thể hiện sự bao dung, thông cảm trước sự ngây thơ và tình yêu sâu sắc của Mị Châu
26
Đối với Trọng Thủy
Sự trừng phạt thích đáng dành cho tội gián điệp, âm mưu xâm lược, lừa dối tình yêu của Mị Châu
Kết cục nhảy xuống giếng tự tử của Trọng Thủy
Chi tiết ngọc trai - giếng nước
Sự tha thứ đối với kẻ biết hối cải và tự trừng phạt mình
27
Sự thất bại của An Dương Vương
Bài học về sự mất cảnh giác và chủ quan trong sự nghiệp giữ nước
Bi kịch hôn nhân giữa Mị Châu và Trong Thủy
Bài học về cách giải quyết mối quan hệ giữa cá nhân và trách nhiệm của công dân
Bài học người xưa muốn nhắn gửi
28
1
3
4
2
29
Em hãy đọc 3 câu thơ hay ca dao có nhắc đến truyền thuyết "An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy"
1
30
2
Hằng năm, lễ hội đền Cổ Loa được tổ chức vào ngày mấy? Lễ hội này còn có tên gọi khác là gì?
31
3
Truyền thuyết "An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy" có gì khác so với những truyền thuyết em đã học trước đây?
32
4
Theo em, trong truyền thuyết "An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy", sự việc nào là mấu chốt dẫn đến những bi kịch về sau?
33
? Miêu tả quá trình xây thành, chế nỏ bảo vệ đất nước của An Dương Vương và bi kịch nước mất nhà tan.
? Hình tượng nhân vật và các chi tiết hư cấu tạo nên mối quan hệ giữa cốt lõi lịch sử và phần tưởng tượng của dân gian, qua đó, thể hiện thái độ, tình cảm của tác giả dân gian đối với từng nhân vật.
TỔNG KẾT
34
CỦNG CỐ
1) Theo em, yếu tố nào tạo nên sức hấp dẫn của truyền thuyết này?

2) Trong bài "Tâm sự", nhà thơ Tố Hữu đã viết:
"Tôi kể người nghe chuyện Mị Châu
Trái tim lầm chỗ để trên đầu
Nỏ thần vô ý trao tay giặc
Nên nỗi cơ đồ đắm biển sâu"
Em có cảm nhận gì về tâm trạng của nhà thơ trong đoạn thơ?
35
DẶN
DÒ
Đọc bài mới - đoạn trích `Uy- lít-xơ trở về" và trả lời các câu hỏi SGK/52
36
CHÚC CÁC EM
CÓ MỘT
BUỔI HỌC THÚ VỊ !
CHÚC CÁC EM
CÓ MỘT
BUỔI HỌC THÚ VỊ !