Tuần 4. Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc

NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU, NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC
- PHẠM VĂN ĐỒNG -
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả Phạm Văn Đồng

NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU,
NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC - PHẠM VĂN ĐỒNG
Tóm lược những kiến thức cơ bản về tác giả Phạm Văn Đồng
NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU,
NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC - PHẠM VĂN ĐỒNG
- Phạm Văn Đồng (1906- 2000) quê ở xã Tân Đức, huyện Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngãi.
- Là một nhà chính trị, một nhà ngoại giao lớn của dân tộc trong thế kỉ XX, có đóng góp to lớn cho sự nghiệp xây dựng, bảo vệ đất nước.
- Phạm Văn Đồng còn là một nhà giáo dục tâm huyết và một nhà lí luận văn hóa văn nghệ lớn.
- Sáng tác : Nhiều bài nói, bài viết sâu sắc, mới mẻ và đầy hào hứng về tiếng Việt và về các danh nhân văn hoá Việt Nam như Nguyễn Trãi, Nguyễn Đình Chiểu, Hồ Chí Minh, …
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả Phạm Văn Đồng

CỐ THỦ TƯỚNG PHẠM VĂN ĐỒNG THAM GIA CÁCH MẠNG
Bác nói chuyện với Thủ tướng Phạm Văn Đồng
ngày 6/1/1969
 Nguyễn Trãi – người anh hùng của dân tộc
 Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt
 Giáo dục – quốc sách hàng đầu, tương lai của dân tộc
 Dạy văn là quá trình rèn luyện toàn diện
MỘT SỐ BÀI VIẾT CỦA PHẠM VĂN ĐỒNG
NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU,
NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC - PHẠM VĂN ĐỒNG
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả Phạm Văn Đồng
2. Văn bản
a. Hoàn cảnh sáng tác

- Bài Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc được Phạm Văn Đồng viết nhân kỉ niệm 75 năm ngày mất của Nguyễn Đình Chiểu (3-7-1888).
- Bài viết được in trong Tạp chí Văn học, tháng 7-1963.
Sinh viên học sinh xuống đường
Phong trào đấu tranh đô thị Sài Gòn trước 1975
NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU, NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC PHẠM VĂN ĐỒNG
- Kỉ niệm 75 năm ngày mất của Nguyễn Đình Chiểu.
- Khẳng định và phát huy sức mạnh của văn học nghệ thuật, của thơ văn Đồ Chiểu đối với sự nghiệp cách mạng của dân tộc trong thời đại mới.
- Đánh giá đúng vẻ đẹp trong thơ văn của nhà thơ mù xứ Đồng Nai, đồng thời khôi phục giá trị đích thực của tác phẩm “Lục Vân Tiên”.
Thể hiện mối quan hệ giữa văn học nghệ thuật và đời sống, giữa người nghệ sĩ chân chính với cuộc đời. Đặc biệt là khơi dậy tinh thần yêu nước, thương nòi của dân tộc từ cuộc đời và thơ văn của cụ Đồ Chiểu.

I. Tìm hiểu chung
2. Văn bản

NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU,
NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC - PHẠM VĂN ĐỒNG
I. Tìm hiểu chung
2. Văn bản
a. Hoàn cảnh sáng tác
b. Bố cục và những luận điểm chính

Nhận xét cách sắp xếp luận điểm trong bài viết
Nguyễn Đình Chiểu là một vì sao có ánh sáng khác thường
Ánh sáng khác thường
trong cuộc sống
và quan niệm
táng tác
Ánh sáng khác thường
trong thơ văn
yêu nước
Ánh sáng khác thường
trong truyện “Lục
Vân Tiên”
Vẻ đẹp nhân cách và vị trí Nguyễn Đình Chiểu trong văn học dân tộc
Bố cục rõ ràng, lập luận chặt chẽ, các luận điểm triển khai đều bám sát vào vấn đề trung tâm của bài viết đã nêu ra từ phần đặt vấn đề.
II. Đọc- hiểu văn bản
1. Nguyễn Đình Chiểu là ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc
NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU, NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC
- Hiện trạng: có không ít người chưa biết thơ văn yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu
 Cách nêu vấn đề trực tiếp, ngắn gọn, gợi hình, giàu cảm xúc nhằm khẳng định ngôi sao Nguyễn Đình Chiểu có một vị thế trong nền văn học dân tộc cần được trân trọng, tìm hiểu một cách đúng đắn.
NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU, NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC
2. Con người và thơ văn NĐC là tấm gương yêu nước, phản chiếu những đạo lý cao đẹp
a. Cuộc đời và thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu là của một chiến sĩ hy sinh phấn đấu vì nghĩa lớn
 Không viết lại tiểu sử mà chỉ nhấn mạnh đến khí tiết của “một chí sĩ yêu nước”, trọn đời hy sinh vì nghĩa lớn.
- Gợi lại hoàn cảnh đất nước
 Đặt con người trong hoàn cảnh cụ thể.
- Giới thiệu con người Nguyễn Đình Chiểu
- Về quan niệm sáng tác của Nguyễn Đình Chiểu
NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU, NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC
 Cách lập luận: nêu luận điểm đưa ra nhiều luận cứ cụ thể, tiêu biểu về thời đại, về con người và về quan niệm văn chương  phân tích, bình phẩm các dẫn chứng giúp hiểu đúng, hiểu rõ, hiểu sâu.
Những sáng tác của Đồ Chiểu
NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU, NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC
b. Thơ văn yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu phản chiếu phong trào kháng Pháp của nhân dân Nam Bộ một cách oanh liệt, bền bỉ
NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU, NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC
- So sánh: “Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc” với “Bình Ngô đại cáo”
- Điểm xuyết thêm: thơ văn yêu nước của Cụ Đồ Chiểu bằng bài thơ “Xúc cảnh”
NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU, NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC
- Mở rộng vấn đề: sự nảy nở nhiều nhà văn, nhà thơ tài năng xuất chúng, bản lĩnh phi thường (liệt kê)
 Khẳng định văn chương gắn chặt lịch sử- xã hội.
 Tôn vinh, ngợi ca lòng yêu nước và tài năng của con người Nam Bộ mà Nguyễn Đình Chiểu là lá cờ đầu.
Cách lập luận chặt chẽ, lý lẽ và dẫn chứng thuyết phục làm: nổi bật vẻ đẹp đáng trân trọng, kính phục về con người và thơ văn Nguyễn Đình Chiểu; và một trái tim xúc động, một trí tuệ sâu sắc của người viết.
NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU, NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC
c. Tác phẩm Lục Vân Tiên của Nguyễn Đình Chiểu nêu cao đạo lý làm người và gần gũi với tâm hồn Nam Bộ
- Khẳng định giá trị:
- Nêu lên sự thật :
NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU, NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC
 Cách lập luận “đòn bẫy” (hạ xuống để nâng lên) độc đáo, hấp dẫn và giàu tính nghệ thuật khi nghị luận rất nên học tập và vận dụng.
NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU, NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC
3. Nguyễn Đình Chiểu là người chí sĩ yêu nước, một nhà thơ lớn
- Khẳng định:“đời sống và sự nghiệp của Nguyễn Đình Chiểu là một tấm gương sáng, nêu cao địa vị và tác dụng của văn học, sứ mạng của người chiến sĩ trên mặt trận văn hóa và tư tưởng”.
- Ý nghĩa sâu sắc:
 Cách lập luận quen thuộc trong một bài văn nghị luận: khẳng định vấn đề, rút ra bài học và phương hướng hành động thiết thực.
NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU, NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC
III. Tổng kết:
NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU, NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC
Bằng cách nhìn, cách nghĩ sâu rộng, mới mẻ & nhiệt tình của một người gắn bó hết mình với đất nước, với nhân dân, Phạm Văn Đồng đã làm sáng tỏ mối quan hệ khăng khít giữa thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu với hoàn cảnh của Tổ quốc lúc bấy giờ và thời đại hiện nay. Đồng thời, tác giả hết lòng ca ngợi Nguyễn Đình Chiểu, một người trọn đời dùng cây bút làm vũ khí chiến đấu cho dân, cho nước, một ngôi sao sáng trong nền văn nghệ của dân tộc Việt Nam.
Bài viết có sức lôi cuốn mạnh mẽ do cách nghị luận vừa xác đáng, chặt chẽ vừa xúc động, thiết tha, với nhiều hình ảnh, ngôn từ đặc sắc.