Tuần 4. Nghị luận về một hiện tượng đời sống

Nghị luận về một hiện tượng đời sống
* Những vấn đề chung.
- Thế nào là hiện tượng đời sống?
- Thế nào là nghị luận về một hiện tượng đời sống?
- Mời các em xem 1 số hình ảnh và bày tỏ ý kiến
của mình về hiện tượng đời sống được nêu trong
bài viết sau:
“Chia chiếc bánh của mình cho ai”
Nếu coi thời gian trong một ngày của bạn là chiếc bánh tròn trịa, bạn sẽ chia chiếc bánh cho bố mẹ, cho công việc, cho gia đình bao nhiêu và dành cho mình bao nhiêu phần?
Nguyễn Hữu Ân và má Phẳng tại bệnh viện.
Chia chiếc bánh của mình cho ai?
Trong khi không ít bạn trẻ hiện nay đang lãng phí chiếc bánh của mình vào những trò chơi vô bổ thì chàng “Thanh niên trẻ tiêu biểu thành phố Hồ Chí Minh 2007” Nguyễn Hữu Ân lại dành hết chiếc bánh thời gian của mình cho những người bệnh ung thư giai đoạn cuối.
Một câu chuyện lạ lùng…
( theo Tạ Minh Phương, báo điện tử Nguoiduongthoi.com.vn)
1.Tìm hiểu đề. Lập dàn ý
a) Tìm hiểu đề:
- Yêu cầu của đề: “Hiện tượng” Nguyễn Hữu Ân.Cách sử dụng thời gian của TN hiện nay.
Yêu cầu về nội dung:
+ Câu chuyện về Nguyễn Hữu Ân và cách sử dụng thời gian hợp lý, tích cực, đáng khâm phục.
+ Phê phán hiện tượng tiêu cực trong lối sống lãng phí thời gian của một số thanh niên
+ Đưa ra một số giải pháp để sử dụng thời gian hiệu quả, tránh việc sử dụng thời gian tiêu cực
+ Bản thân anh / chị chia sẻ kinh nghiệm sử dụng thời gian hợp lý, hiệu quả.
Yêu cầu về dẫn chứng: “Chuyện cổ tích mang tên Nguyễn Hữu Ân” – báo điện tử Dantri.com.vn; Tăng Văn Bình thủ khoa
Yêu cầu về thao tác nghị luận: giải thích, lập luận phân tích, lập luận chứng minh, lập luận so sánh, bình luận....
Giới thiệu hiện tượng cần bàn luận
Mở bài.
Giới thiệu vấn đề nghị luận:
(cách sử dụng thời gian
của thanh niên hiện nay).
Bàn bạc, phân tích làm rõ hiện tượng qua các thao tác lập luận
*Thân bài.
Lđ1: Nêu hiện tượng Nguyễn Hữu Ân, tóm tắt câu
chuyện về Ân - đã dành hết thời gian của mình
cho những người bệnh ung thư giai đoạn cuối.
-> Ý nghĩa: + Thể hiện hành động có ý nghĩa tích
cực đối với đời sống xã hội, ca ngợi nghị lực vượt
khó vươn lên, tấm lòng tương thân tương ái của
thanh niên DC: ( phong trào “hiến máu nhân đạo”,
“tiếp sức mùa thi” của học sinh, sinh viên)
Lđ 2: Phê phán hiện tượng tiêu cực của thanh niên,
học sinh. DC về một số thanh niên học sinh, sinh
viên nghiện Internet, truyện tranh...
-Lđ 3: Đưa ra một số giải pháp để sử dụng thời
gian hiệu quả, tránh việc sử dụng thời gian
tiêu cực.
Nêu phương hướng, suy nghĩ trước hiện tượng đời sống

*Kết bài.
Cần có lối sống tích cực,
nghị lực vượt khó vươn lên,
tinh thần tương thân tương ái.
b. Lập dàn ý.
2.Cách làm bài văn nghị luận về một hiện tượng đời sống
a. Khái niệm :
* “Hiện tượng đời sống”:
Tất cả những gì diễn ra xung quanh cuộc sống con người đều là hiện tượng đời sống (có thể là hiện tượng tích cực nhưng cũng có thể là hiện tượng tiêu cực )

* Nghị luận về một hiện tượng đời sống:
- Là kiểu bài sử dụng tổng hợp các thao tác lập luận để làm cho người đọc hiểu rõ, hiểu đúng, hiểu sâu và đồng tình với ý kiến của người viết trước những hiện tượng đời sống có ý nghĩa xã hội.
2. Cách làm bài văn nghị luận về một hiện tượng đời sống
b. Cách làm bài nghị luận về hiện tượng đời sống:
- Trước khi tìm hiểu đề phải thực hiện 3 thao tác :
Đọc kĩ đề bài;
Gạch chân các từ quan trọng;
Ngăn vế ( nếu có )
- Tìm hiểu đề:
+ Tìm hiểu về nội dung (đề có những ý nào)
+ Thao tác lập luận chính
+ Xác định phạm vi tư liệu dẫn chứng
- Lập dàn ý:
+ Mở bài: giới thiệu được hiện tượng đời sống cần nghị luận
+ Thân bài: bàn bạc, phân tích làm rõ hiện tượng qua các thao tác lập luận
+ Kết bài: Nêu phương hướng, suy nghĩ trước hiện tượng đời sống

2. Cách làm bài văn nghị luận về một hiện tượng đời sống
c. Yêu cầu của nghị luận về hiện tượng đời sống :
- Người viết phải hiểu rõ, hiểu đúng,hiểu sâu, nắm được bản chất hiện tượng -> Muốn vậy phải đi sâu tìm tòi,tập hợp tư liệu chính xác, thuyết phục.
- Người viết phải, có lập trường quan điểm vững vàng, thể hiện rõ quan điểm, thái độ của mình trước hiện tượng nghị luận -> chỉ ra đúng – sai, lợi - hại, nguyên nhân, cách khắc phục. Qua hiện tượng đó, chỉ ra vấn đề cần quan tâm
- Diễn đạt trong sáng, có thể sử dụng phép tu từ, yếu tố biểu cảm và nêu cảm nghĩ riêng.
3. Luyện tập:
Bài tập 1: (SGK- 67):
a) Tác giả Nguyễn ái Quốc bàn về hiện tượng: Thanh niên,HS Việt Nam du học nước ngoài dành quá nhiều thời gian cho việc chơi bời, giải trí mà chưa chăm chỉ học tập, rèn luyện để khi trở về góp phần xây dựng đất nước. Hiện tượng đó diễn ra vào những năm đầu thế kỉ XX.
b) Tác giả dùng các thao tác lập luận:
- Phân tích: Thanh niên du học mải chơi, thanh niên trong nước "không làm gì cả", họ sống "già cỗi", thiếu tổ chức, rất nguy hại cho tương lai đất nước.
- So sánh: Nêu hiện tượng thanh niên, sinh viên Trung Hoa du học chăm chỉ, cần cù.
- Bác bỏ: "Thế thì thanh niên của ta đang làm gì?Nói ra thì buồn, buồn lắm: Họ không làm gì cả."
c) Nghệ thuật diễn đạt của văn bản:
Dùng từ, nêu dẫn chứng xác đáng, cụ thể, kết hợp nhuần nhuyễn các kiểu câu trần thuật, câu hỏi, câu cảm thán.
d) Bài học cho bản thân: Xác định lí tưởng, cách sống, mục đích, thái độ học tập đúng đắn.
Bài tập 2:
Em suy nghĩ gì về hiện tượng "nghiện Internet" trong nhiều bạn trẻ hiện nay? lập dàn ý cho bài viết của mình.
Dàn ý
*Mở bài:
- Nêu hiện tượng cần nghị luận
*Thân bài:
- Phân tích mặt lợi, mặt hại của việc sử dụng Internet trong giới trẻ hiện nay.
- Bình luận hiện tượng "nghiện Internet"
- Bày tỏ ý kiến của bản thân trong việc sử dụng Internet có hiệu quả, phục vụ cho mục đích học tập.
*Kết bài:
Khái quát vấn đề nghị luận và bày tỏ cảm nghĩ riêng