Tuần 4. Bài ca ngắn đi trên bãi cát (Sa hành đoản ca)

Sa hành đoản ca
Cao Bá Quát
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả:
Cao Bá Quát (1809-1855) tự Chu Thần, hiệu Cúc Đường, Mẫn Hiên.
Quê: huyện Gia Lâm, tỉnh Bắc Ninh (nay thuộc Long Biên, Hà Nội).
- Mất trong cuộc khởi nghĩa chống lại triều đình nhà Nguyễn.
- Có tài năng, bản lĩnh, được suy tôn là Thánh Quát.
- Ndung thơ văn: phê phán mạnh mẽ chế độ phong kiến trì trệ, bảo thủ, bày tỏ tư tưởng khai sáng, phản ánh nhu cầu đổi mới xã hội.
I. Tìm hiểu chung
2. Tác phẩm:
Sáng tác trong lúc đi thi hội, qua các tỉnh miền trung đầy cát trắng.
Thể loại hành: thơ cổ, có tính chất tự do phóng khoáng, không gò bó số câu, chữ; thường diễn tả nội dung có tính bi hùng, bi tráng.
II. Đọc văn bản
1. Đường đi trên cát
Bãi cát dài lại bãi cát dài
Điệp từ
Mênh mông, vô tận
Hình tượng bãi cát dài
Con đường
danh lợi
Xuất phát từ tả thực
Độc đáo, sáng tạo
Đi một bước như lùi một bước
tả thực
Sự khó khăn, gian khổ trên con đường danh vọng
II. Đọc văn bản
2. Hình tượng người đi đường và thái độ của tác giả:
Mặt trời lặn
Thời gian chiều tối ? ảm đạm
Sự suy thoái của thời đại, của chế độ phong kiến
Nước mắt lã chã rơi
Nỗi tủi hận to lớn, giày vò
? Trong không gian chơi vơi và thời gian ảm đạm, nỗi bi thương, uất hận của con người càng nổi bật.
II. Đọc văn bản
2. Hình tượng người đi đường và thái độ của tác giả:
- Anh không học được tiên ông có phép ngủ kĩ:
+ không thể học được sự vô tâm
+ không thể thoát vòng danh lợi
- Cứ trèo non lội suối bao giờ cho hết ta oán
+ nỗi chán ngán khi phải tự hành hạ mình để theo đuổi công danh.
+ Nỗi oán hận khi chứng kiến những ung nhọt trên con đường công danh.
II. Đọc văn bản
2. Hình tượng người đi đường và thái độ của tác giả:
Phường danh lợi - tất tả
Đầu gió hơi men thơm quán rượu
Người say vô số tỉnh bao người
? Sự cám dỗ của công danh đối với người đời
II. Đọc văn bản
2. Hình tượng người đi đường và thái độ của tác giả:
Tính sao đây?
Câu hỏi tu từ
Bức xúc, thôi thúc cần phải giải quyết
Đường ghê sợ còn nhiều
Phía bắc - núi muôn trùng
Phía nam - sóng muôn đợt
Cùng đồ
Sự bế tắc của người trí thức trong xã hội trì trệ đương thời
Anh còn đứng làm chi trên bãi cát?
Sự thúc bách, dứt khoát cần phải thoát khỏi cơn say danh lợi vô nghĩa.
sự nguy hiểm, bất trắc và bế tắc của con đường danh lợi
II. Đọc văn bản
2. Hình tượng người đi đường và thái độ của tác giả:
phê phán sự vô nghĩa của chế độ khoa cử (từ chương, kỵ húy), con đường công danh theo lối cũ (làm quan để tranh giành danh lợi, không giúp nước giúp dân)
? lý giải quyết định khởi nghĩa của ông.
II. Đọc văn bản
3. Nghệ thuật:
- Nhịp điệu được tạo nên ở sự thay đổi độ dài các câu ? khả năng diễn đạt phong phú.
+ Nhịp gập ghềnh trúc trắc - có ý nghĩa tượng trưng (con đường công danh đáng ghét)
+ Nhịp ngắn: nỗi ấm ức như từng hạt lệ rơi
+ Câu cuối: nhịp ngắn, dồn dập, thúc bách.
- Nghệ thuật đối xứng
- Câu hỏi tu từ (giọng điệu ám ảnh, bức bách
III. GHI NHỚ:
Bài ca ngắn đi trên bãi cát biểu lộ sự chán ghét của một người trí thức đối với con đường danh lợi tầm thường đương thời và niềm khao khát thay đổi cuộc sống. Nhịp điệu bài thơ góp phần diễn tả thành công những cảm xúc suy tư của nhân vật trữ tình về con đường danh lợi gập ghềnh, trắc trở.
Nhất sinh đê thủ bái mai hoa
(trong đời chỉ cuối đầu trướchoa mai)