Tuần 33. Giá trị văn học và tiếp nhận văn học
Chia sẻ bởi phạm Minh Hiền |
Ngày 09/05/2019 |
68
Chia sẻ tài liệu: Tuần 33. Giá trị văn học và tiếp nhận văn học thuộc Ngữ văn 12
Nội dung tài liệu:
Chào mừng các thầy cô và các em học sinh !
Môn Ngữ văn 12
Người thực hiện: PH?M MINH Hi?N
L?p d?y :12b2
gi� tr? vAn h?c v� Ti?P nh?n vAn h?c
Giá trị văn học là sản phẩm kết tinh từ quá trình văn học, đáp ứng những nhu cầu khác nhau của cuộc sống con người v� cú tác động sâu sắc tới con người và cuộc sống.
*Văn học cung cấp những kiến thức bách khoa về hiện thực đời sống:
- Tri thức về thiên nhiên, vũ trụ
+ Các tác phẩm thần thoại giúp ta nhận thức về vũ trụ, con người, thế giới;
+ Sông Đông êm đềm của M. Sholokhov, Đất rừng phương Nam của Đoàn Giỏi, Dế mèn phiêu lưu kí của Tô Hoài đã mang đến cho người đọc nhiều tri thức bổ ích về phân loại thực vật và tập tính của rất nhiều giống loài động vật.
- Tri thức về đời sống xã hội
+ Về phong tục tập quán của nhiều địa phương, nhiều dân tộc (Vợ chồng A Phủ, Gót sen ba tấc..)
+ Cuộc sống đau thương và hào hùng của dân tộc ta (Thơ văn Nguyễn Trãi, Nguyễn Du, Nguyễn Đình Chiểu)
+ Tri thức có giá trị về lịch sử kinh tế, chính trị, quân sự, văn hóa (Tấn trò đời của Ban zắc; Số đỏ của Vũ Trọng Phụng; Hoàng Lê Nhất thống chí của Ngô Gia Văn Phái....)
+ VH giúp ta hiểu về thân phận con người, khám phá tính cách xã hội của một giai đoạn, một xã hội, một tầng lớp, một giai cấp ( Kịch của Sheaspear; Truyện Kiều của N.Du..)
……………………..
*Vh giúp ta nhận thức được chính bản thân
Giá trị nhận thức
Là khả năng đáp ứng nhu cầu muốn hiểu biết của con người về cuộc
sống xung quanh,về chính bản thân mình,...
Nhu cầu nhận thức của
con người
CƠ SỞ
Khả năng phản ánh và lí giải hiện
thực của văn học
Văn học giúp ta có những hiểu biết
về tự nhiên,xã hội, con người,…
Văn học giúp ta nhận thức về chính
bản thân
Biểu hiện
Giá trị giáo dục
Thay đổi hoặc nâng cao tư tưởng tình cảm của
con người theo chiều hướng tích cực, tốt đẹp, tiến bộ
Nhu cầu hướng thiện của
con người
Thái độ ,tình cảm ,nhận xét của
tác giả
CƠ SỞ
TƯ TƯỞNG: LÍ TƯỞNG
TIẾN BỘ, ĐÚNG ĐẮN
TÌNH CẢM: YÊU ,GHÉT
TÂM HỒN LÀNH MẠNH …
ĐẠO ĐỨC: NÂNG ĐỠ
NHÂNCÁCH PHÁT TRIỂN,
Hoàn thiện con người và hướng tới những hành động
thiết thực cụ thể vì cuộc sống tốt đẹp hơn
Biểu hiện
Văn học hình thành trong con người một lí tưởng tiến bộ, giúp họ có thái độ và quan điểm đúng đắn về cuộc sống
Ví dụ:
Hình tượng Từ Hải trong “Truyện Kiều” ngoài ý nghĩa là mơ ước tự do và công lí của Nguyễn Du, nó còn có tác dụng khơi dậy ở người đọc ý chí độc lập tự do, ý thức không cam tâm làm nô lệ, ý thức tháo củi sổ lồng đạp bằng mọi bất công ở con người.
Hình tượng Kiều lại giáo dục con người ta lòng hiếu nghĩa với cha mẹ, lòng chung thủy vợ chồng, ý thức luôn luôn khơi dậy trong cuộc sống.
Văn học khêu gợi tư tưởng, tình cảm, nuôi dưỡng tâm hồn, niềm tin vào con người.
- Văn học có khả năng hướng thiện: Từ những hình tượng như Lạc Long Quân, Âu Cơ, Thánh Gióng, cô Tấm, Thạch Sanh,… trong truyện cổ tích; hình tượng Thúy Kiều, Lục Vân Tiên, Kiều Nguyệt Nga,… trong văn học chữ Nôm đến hình tượng mẹ Tơm, mẹ Suốt, anh hùng Núp, Tnú,… trong văn học hiện đại đã ảnh hưởng ít nhiều đến quan niệm đạo đức của lớp lớp thế hệ người Việt Nam. về tình nghĩa thủy chung, lòng bao dung, tinh thần dungc cảm, ý chí đấu tranh, tinh thần yêu nước…
- Văn học là nơi nuôi dưỡng tình cảm nhân ái. Ta thương Sọ Dừa vì hình dáng tội nghiệp nhưng luôn luôn cố gắng vươn lên; ta thương Cô Tấm vì luôn bị kẻ xấu hãm hại; ta thích Thạch Sanh vì luôn chiến đấu vì người khác, bảo vệ nhân dân; ta mến Gióng vì nhỏ tuổi nhưng có quyết tâm đánh giặc cứu nước,…
Ta ghét mẹ con nhà Cám, Lý Thông,… vì chúng luôn dùng thủ đoạn để hãm hại người tốt, mong muốn có được danh lợi nhờ sự lừa lọc, lợi dụng kẻ khác,…
+ Văn học khơi dậy trong tâm hồn ta niềm tin vào sự tất thắng của cái thiện, niềm tin vào cuộc sống,…(Cô Tấm hay Thạch Sanh dù có phải trải qua bao nhiêu sóng gió, bao nhiêu thử thách trong hành trình của mình nhưng vẫn giành được thắng lợi cuối cùng, vẫn có được tình yêu và hạnh phúc.
Bài thơ: “Quạt cho bà ngủ” (Thạch Quỳ), SGK lớp 3, tập 1
“Ơi chích chòe ơi!
Chim đừng hót nữa,
Bà em ốm rồi,
Lặng cho bà ngủ.
Bàn tay bé nhỏ
Vẫy quạt đều đều
Ngấn nắng thiu thiu
Đậu trên tường trắng.
Căn nhà đã vắng
Cốc chén nằm im.
Đôi mắt lim dim
Ngủ ngon bà nhé…”
Tình cảm yêu thương, hiếu thảo của bạn nhỏ trong bài thơ đối với bà.
=> Giáo dục: tình yêu tha thiết với bà, với mẹ..
Bài dân ca:
Cày đồng đang buổi ban trưa
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày
Ai ơi bưng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần
- Nỗi cực nhọc, vất vả của người nông dân quanh năm một nắng hai sương làm ra hạt gạo nuôi đời.
- Khuyên nhủ chân tình về lòng biết ơn, thái độ trân trọng người lao động.
Xét Ví dụ:
“Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim Chiền Chiện
Hót chi mà vang trời.”
(Thanh Hải)
Mùa xuân thiên nhiên xứ Huế:
+ Hoa tím biếc mọc trên dòng sông xanh – sự hài hòa tự nhiên của màu sắc đem đến vẻ đẹp dịu nhẹ, thanh mát làm say đắm lòng người.
+ Tiếng hót của chim chiền chiện mở ra một không gian cao vời, trong trẻo làm xao động đất trời và tâm hồn nhạy cảm của nhà thơ.
=> Tươi đẹp, bình dị và gợi cảm.
Hỡi cô tát nước bên đàng,
Sao cô múc ánh trăng vàng đổ đi?”
(Ca dao)
+ Vẻ đẹp của cánh đồng quê bát ngát màu xanh và ngào ngạt hương lúa tràn ngập ánh trăng vàng.
+ Vẻ duyên dáng, khoẻ đẹp của một thiếu nữ đang cần mẫn tát nước lao động dưới trăng.
Cái hay cái đẹp của câu ca dao là tả ít mà gợi nhiều. Cảnh ngụ tình đầy thơ mộng. Chàng trai say mê ngắm thiếu nữ tát nước. Cảnh đẹp, người hăng say lao động, càng làm tôn lên chất thi vị, hữu tình
Giá trị thẩm mĩ
Là khả năng văn học phát hiện và miêu tả những vẻ đẹp của cuộc sống một
cách sinh động ,khiến con người biết cảm nhận và rung động trước vẻ đẹp đó.
Xuất phát từ nhu cầu cảm thụ, thưởng thức
cái đẹp của con người
Xuất phát từ đặc trưng của văn học:Phản
ánh cuộc sống theo quy luật của cái đẹp
CƠ SỞ
Văn học miêu tả vẻ đẹp muôn
vẻ của tự nhiên, tạo vật
Văn học miêu tả đẹp của con
người từ hình thể đến nội tâm
Văn học khám phá những hình
thức nghệ thuật độc đáo của
tác phẩm
Làm cho con người biết yêu quý ,khám phá thưởng thức
cái đẹp trong cuộc sống
Biểu hiện
Giá trị văn học
Thẩm mĩ
Giáo dục
Nhận thức
Cùng lúc tác động tới người đọc
Tri thức, nâng
cao tầm hiểu biết
Nhận biết, cảm thụ hướng tới cái đẹp
Giáo dục, hoàn thiện nhân cách
Mối quan hệ giữa các giá trị văn học
Giá trị nhận thức
Giá trị giáo dục
Giá trị thẩm mĩ
Người đọc
Sự hài hoà 3 giá trị
Chân - Thiện - Mĩ
Tiền đề
Sâu sắc
Phát huy
Phát huy
BÀI TẬP
Em hãy xác định các giá trị nhận thức, giáo dục, thẩm mỹ của văn học trong tác phẩm “Vợ nhặt” của nhà văn Kim Lân và tác phẩm “Thuốc” của nhà văn Lỗ Tấn?
GỢI Ý GIẢI BÀI TẬP
Tác phẩm
Vợ nhặt
(Kim Lân)
Cuộc sống bi thảm của người nông dân trên bờ vực thẳm của cái chết trong nạn đói khủng khiếp năm 1945; niềm khao khát tổ ấm gia đình và tình thương yêu đùm bọc nhau của những con người trong nạn đói
Giá trị nhận thức
Giá trị gi¸o dục
Hiểu được bản chất tốt đẹp và sức sống kì diệu của người lao động ngay trên bờ vực thẳm của cái chết, họ vẫn hướng về sự sống, biết sống có ý nghĩa cho mình và cho người.
Giá trị thẩm mĩ
Vẻ đẹp của sức sống, tình người được biểu hiện qua một tình huống truyện mới lạ, hấp dẫn, với các cảnh sinh động, lối kể chuyện có duyên và đặc biệt, với các chi tiết cảm động: ý nghĩ của Tràng trong buổi sáng khi đã có gia đình…
Xin chân thành cảm ơn các thầy cô và các em học sinh!
Môn Ngữ văn 12
Người thực hiện: PH?M MINH Hi?N
L?p d?y :12b2
gi� tr? vAn h?c v� Ti?P nh?n vAn h?c
Giá trị văn học là sản phẩm kết tinh từ quá trình văn học, đáp ứng những nhu cầu khác nhau của cuộc sống con người v� cú tác động sâu sắc tới con người và cuộc sống.
*Văn học cung cấp những kiến thức bách khoa về hiện thực đời sống:
- Tri thức về thiên nhiên, vũ trụ
+ Các tác phẩm thần thoại giúp ta nhận thức về vũ trụ, con người, thế giới;
+ Sông Đông êm đềm của M. Sholokhov, Đất rừng phương Nam của Đoàn Giỏi, Dế mèn phiêu lưu kí của Tô Hoài đã mang đến cho người đọc nhiều tri thức bổ ích về phân loại thực vật và tập tính của rất nhiều giống loài động vật.
- Tri thức về đời sống xã hội
+ Về phong tục tập quán của nhiều địa phương, nhiều dân tộc (Vợ chồng A Phủ, Gót sen ba tấc..)
+ Cuộc sống đau thương và hào hùng của dân tộc ta (Thơ văn Nguyễn Trãi, Nguyễn Du, Nguyễn Đình Chiểu)
+ Tri thức có giá trị về lịch sử kinh tế, chính trị, quân sự, văn hóa (Tấn trò đời của Ban zắc; Số đỏ của Vũ Trọng Phụng; Hoàng Lê Nhất thống chí của Ngô Gia Văn Phái....)
+ VH giúp ta hiểu về thân phận con người, khám phá tính cách xã hội của một giai đoạn, một xã hội, một tầng lớp, một giai cấp ( Kịch của Sheaspear; Truyện Kiều của N.Du..)
……………………..
*Vh giúp ta nhận thức được chính bản thân
Giá trị nhận thức
Là khả năng đáp ứng nhu cầu muốn hiểu biết của con người về cuộc
sống xung quanh,về chính bản thân mình,...
Nhu cầu nhận thức của
con người
CƠ SỞ
Khả năng phản ánh và lí giải hiện
thực của văn học
Văn học giúp ta có những hiểu biết
về tự nhiên,xã hội, con người,…
Văn học giúp ta nhận thức về chính
bản thân
Biểu hiện
Giá trị giáo dục
Thay đổi hoặc nâng cao tư tưởng tình cảm của
con người theo chiều hướng tích cực, tốt đẹp, tiến bộ
Nhu cầu hướng thiện của
con người
Thái độ ,tình cảm ,nhận xét của
tác giả
CƠ SỞ
TƯ TƯỞNG: LÍ TƯỞNG
TIẾN BỘ, ĐÚNG ĐẮN
TÌNH CẢM: YÊU ,GHÉT
TÂM HỒN LÀNH MẠNH …
ĐẠO ĐỨC: NÂNG ĐỠ
NHÂNCÁCH PHÁT TRIỂN,
Hoàn thiện con người và hướng tới những hành động
thiết thực cụ thể vì cuộc sống tốt đẹp hơn
Biểu hiện
Văn học hình thành trong con người một lí tưởng tiến bộ, giúp họ có thái độ và quan điểm đúng đắn về cuộc sống
Ví dụ:
Hình tượng Từ Hải trong “Truyện Kiều” ngoài ý nghĩa là mơ ước tự do và công lí của Nguyễn Du, nó còn có tác dụng khơi dậy ở người đọc ý chí độc lập tự do, ý thức không cam tâm làm nô lệ, ý thức tháo củi sổ lồng đạp bằng mọi bất công ở con người.
Hình tượng Kiều lại giáo dục con người ta lòng hiếu nghĩa với cha mẹ, lòng chung thủy vợ chồng, ý thức luôn luôn khơi dậy trong cuộc sống.
Văn học khêu gợi tư tưởng, tình cảm, nuôi dưỡng tâm hồn, niềm tin vào con người.
- Văn học có khả năng hướng thiện: Từ những hình tượng như Lạc Long Quân, Âu Cơ, Thánh Gióng, cô Tấm, Thạch Sanh,… trong truyện cổ tích; hình tượng Thúy Kiều, Lục Vân Tiên, Kiều Nguyệt Nga,… trong văn học chữ Nôm đến hình tượng mẹ Tơm, mẹ Suốt, anh hùng Núp, Tnú,… trong văn học hiện đại đã ảnh hưởng ít nhiều đến quan niệm đạo đức của lớp lớp thế hệ người Việt Nam. về tình nghĩa thủy chung, lòng bao dung, tinh thần dungc cảm, ý chí đấu tranh, tinh thần yêu nước…
- Văn học là nơi nuôi dưỡng tình cảm nhân ái. Ta thương Sọ Dừa vì hình dáng tội nghiệp nhưng luôn luôn cố gắng vươn lên; ta thương Cô Tấm vì luôn bị kẻ xấu hãm hại; ta thích Thạch Sanh vì luôn chiến đấu vì người khác, bảo vệ nhân dân; ta mến Gióng vì nhỏ tuổi nhưng có quyết tâm đánh giặc cứu nước,…
Ta ghét mẹ con nhà Cám, Lý Thông,… vì chúng luôn dùng thủ đoạn để hãm hại người tốt, mong muốn có được danh lợi nhờ sự lừa lọc, lợi dụng kẻ khác,…
+ Văn học khơi dậy trong tâm hồn ta niềm tin vào sự tất thắng của cái thiện, niềm tin vào cuộc sống,…(Cô Tấm hay Thạch Sanh dù có phải trải qua bao nhiêu sóng gió, bao nhiêu thử thách trong hành trình của mình nhưng vẫn giành được thắng lợi cuối cùng, vẫn có được tình yêu và hạnh phúc.
Bài thơ: “Quạt cho bà ngủ” (Thạch Quỳ), SGK lớp 3, tập 1
“Ơi chích chòe ơi!
Chim đừng hót nữa,
Bà em ốm rồi,
Lặng cho bà ngủ.
Bàn tay bé nhỏ
Vẫy quạt đều đều
Ngấn nắng thiu thiu
Đậu trên tường trắng.
Căn nhà đã vắng
Cốc chén nằm im.
Đôi mắt lim dim
Ngủ ngon bà nhé…”
Tình cảm yêu thương, hiếu thảo của bạn nhỏ trong bài thơ đối với bà.
=> Giáo dục: tình yêu tha thiết với bà, với mẹ..
Bài dân ca:
Cày đồng đang buổi ban trưa
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày
Ai ơi bưng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần
- Nỗi cực nhọc, vất vả của người nông dân quanh năm một nắng hai sương làm ra hạt gạo nuôi đời.
- Khuyên nhủ chân tình về lòng biết ơn, thái độ trân trọng người lao động.
Xét Ví dụ:
“Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim Chiền Chiện
Hót chi mà vang trời.”
(Thanh Hải)
Mùa xuân thiên nhiên xứ Huế:
+ Hoa tím biếc mọc trên dòng sông xanh – sự hài hòa tự nhiên của màu sắc đem đến vẻ đẹp dịu nhẹ, thanh mát làm say đắm lòng người.
+ Tiếng hót của chim chiền chiện mở ra một không gian cao vời, trong trẻo làm xao động đất trời và tâm hồn nhạy cảm của nhà thơ.
=> Tươi đẹp, bình dị và gợi cảm.
Hỡi cô tát nước bên đàng,
Sao cô múc ánh trăng vàng đổ đi?”
(Ca dao)
+ Vẻ đẹp của cánh đồng quê bát ngát màu xanh và ngào ngạt hương lúa tràn ngập ánh trăng vàng.
+ Vẻ duyên dáng, khoẻ đẹp của một thiếu nữ đang cần mẫn tát nước lao động dưới trăng.
Cái hay cái đẹp của câu ca dao là tả ít mà gợi nhiều. Cảnh ngụ tình đầy thơ mộng. Chàng trai say mê ngắm thiếu nữ tát nước. Cảnh đẹp, người hăng say lao động, càng làm tôn lên chất thi vị, hữu tình
Giá trị thẩm mĩ
Là khả năng văn học phát hiện và miêu tả những vẻ đẹp của cuộc sống một
cách sinh động ,khiến con người biết cảm nhận và rung động trước vẻ đẹp đó.
Xuất phát từ nhu cầu cảm thụ, thưởng thức
cái đẹp của con người
Xuất phát từ đặc trưng của văn học:Phản
ánh cuộc sống theo quy luật của cái đẹp
CƠ SỞ
Văn học miêu tả vẻ đẹp muôn
vẻ của tự nhiên, tạo vật
Văn học miêu tả đẹp của con
người từ hình thể đến nội tâm
Văn học khám phá những hình
thức nghệ thuật độc đáo của
tác phẩm
Làm cho con người biết yêu quý ,khám phá thưởng thức
cái đẹp trong cuộc sống
Biểu hiện
Giá trị văn học
Thẩm mĩ
Giáo dục
Nhận thức
Cùng lúc tác động tới người đọc
Tri thức, nâng
cao tầm hiểu biết
Nhận biết, cảm thụ hướng tới cái đẹp
Giáo dục, hoàn thiện nhân cách
Mối quan hệ giữa các giá trị văn học
Giá trị nhận thức
Giá trị giáo dục
Giá trị thẩm mĩ
Người đọc
Sự hài hoà 3 giá trị
Chân - Thiện - Mĩ
Tiền đề
Sâu sắc
Phát huy
Phát huy
BÀI TẬP
Em hãy xác định các giá trị nhận thức, giáo dục, thẩm mỹ của văn học trong tác phẩm “Vợ nhặt” của nhà văn Kim Lân và tác phẩm “Thuốc” của nhà văn Lỗ Tấn?
GỢI Ý GIẢI BÀI TẬP
Tác phẩm
Vợ nhặt
(Kim Lân)
Cuộc sống bi thảm của người nông dân trên bờ vực thẳm của cái chết trong nạn đói khủng khiếp năm 1945; niềm khao khát tổ ấm gia đình và tình thương yêu đùm bọc nhau của những con người trong nạn đói
Giá trị nhận thức
Giá trị gi¸o dục
Hiểu được bản chất tốt đẹp và sức sống kì diệu của người lao động ngay trên bờ vực thẳm của cái chết, họ vẫn hướng về sự sống, biết sống có ý nghĩa cho mình và cho người.
Giá trị thẩm mĩ
Vẻ đẹp của sức sống, tình người được biểu hiện qua một tình huống truyện mới lạ, hấp dẫn, với các cảnh sinh động, lối kể chuyện có duyên và đặc biệt, với các chi tiết cảm động: ý nghĩ của Tràng trong buổi sáng khi đã có gia đình…
Xin chân thành cảm ơn các thầy cô và các em học sinh!
* Một số tài liệu cũ có thể bị lỗi font khi hiển thị do dùng bộ mã không phải Unikey ...
Người chia sẻ: phạm Minh Hiền
Dung lượng: |
Lượt tài: 3
Loại file:
Nguồn : Chưa rõ
(Tài liệu chưa được thẩm định)