Tuần 32. Nội dung và hình thức của văn bản văn học

Hân hoan chào đón
Quý Giáo viên
& Học sinh 10A1
Kiểm tra bài cũ
Cho biết cấu trúc bài ca dao sau đây
Trèo lên cây bưởi hái hoa,
Bước xuống vườn cà hái nụ tầm xuân.
Nụ tầm xuân nở ra xanh biếc;
Em có chồng rồi, anh tiếc lắm thay...
Ba đồng một mớ trầu cay,
Sao anh không hỏi những ngày còn không ?
Bây giờ em đã có chồng,
Như chim vào lồng, như cá cắn câu.
Cá cắn câu biết đâu mà gỡ,
Chim vào lồng, biết thuở nào ra.
Tầng ngôn từ
Tầng hình tượng
Tầng hàm nghĩa
Nội dung và hình thức
Văn bản Văn học

Các khái niệm của nội dung
và hình thức
trong văn bản văn học
Khái niệm về nội dung
Khái niệm về nghệ thuật

Khái niệm về nội dung
……………là lĩnh vực đời sống được nhà văn nhận thức , lựa chọn , khái quát , bình giá và thể hiện trong văn bản, bộc lộ khuynh hướng và ý đồ sáng tác của tác giả

……………: là vấn đề cơ bản được nêu ra trong văn bản, thể hiện điều quan tâm cũng như chiều sâu nhận thức của nhà văn đối với cuộc sống
Đề tài
Chủ đề
………………………………….: là sự lý giải của tác giả đối với vấn đề đã nêu lên, là nhận thức của tác giả muốn trao đổi, nhắn gửi, đối thoại với người đọc.

………………………………..: Là nội dung tình cảm chủ đạo của văn bản .Đó là những trạng thái tâm hồn, cảm xúc của tác giả được thể hiện đậm đà nhuần nhuyễn trong văn bản, sẽ truyền cảm và hấp dẫn người đọc.
Khái niệm về nội dung
Tư tưởng của văn bản
Cảm hứng nghệ thuật
Chủ đề: Tài hoa, nhân cách và số phận người phụ nữ tài hoa, bạc phận trong XH cũ
Đề tài: Người phụ nữ trong XH phong kiến
Tư tưởng: tiếng nói nhân đạo của nhà thơ: Phản ánh hiện thực xã hội - Lên án những thế lực tàn bạo đày đọa con người - Thương cảm cho số phận con người - Đề cao phẩm chất tốt đẹp, tình yêu và khát vọng hạnh phúc, ước mơ công lý của con người
Cảm hứng nghệ thuật: sự căm phẫn trước cái ác, niềm thương cảm cho số phận người phụ nữ
Yếu tố đầu tiên của văn bản, tạo nên chi tiết, hình ảnh, nhân vật trong văn bản. Hiện diện trong câu, hình ảnh , giọng điệu và mang tính cá thể .
Khái niệm về nghệ thuật
Sự sắp xếp , tổ chức các thành tố của văn bản thành một đơn vị thống nhất, hoàn chỉnh có ý nghĩa, phù hợp với nội dung .
Là quy tắc tổ chức hình thức văn bản sao cho phù hợp với nội dung văn bản .
Ngôn từ
Kết cấu
Thể loại
Kết cấu tác phẩm được viết theo trình tự thời gian, giàu kịch tính, hoành tráng, bố cục chặt chẽ
Ngôn từ: Tên tác giả, tác phẩm, lời văn kể lại diễn tiến cuộc phân tranh giữa 3 nước, lời văn mô tả các nhân vật, lời bình của nhà văn
Thể loại: Tiểu thuyết lịch sử chương hồi
Kết cấu: theo mạch cảm xúc của tác giả: ngắm cảnh, nhớ nước nhớ nhà, xúc cảnh sinh tình
Ngôn từ: Lời thơ
Thể loại: Thơ Đường luật, thất ngôn bát cú
Qua đèo Ngang
Bà huyện Thanh Quan
Bước tới đèo Ngang bóng xế tà
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa
Lom khom dưới núi, tiều vài chú
Lác đác bên sông, rợ mâý nhà
Nhớ nước đau lòng con quốc quốc
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia
Dừng chân đứng lại: trời,non,nước
Một mảnh tình riêng ta với ta

Ý nghĩa quan trọng của nội dung và hình thức văn bản văn học
Nội dung: cần chú trọng các chức năng của văn học: nhận thức, giáo dục, thẩm mỹ, giao tiếp…
Hình thức: cần mới mẻ, hấp dẫn, có tính nghệ thuật cao
Văn bản văn học cần có sự thống nhất giữa nội dung tư tưởng cao đẹp và hình thức nghệ thuật hòan mĩ .
Đọc hiểu một văn bản văn học bao giờ cũng phải kết hợp giữa nội dung và hình thức.
Giống nhau : cùng viết về số phận người nông dân trước CM/8, dưới chế độ thực dân phong kiến
Luyện tập
Bài 1: So sánh đề tài 2 tác phẩm
Khác nhau :
Ngô Tất Tố viết về chế độ sưu thuế khiến cuộc đời người nông dân cùng cực, bế tắc, tối tăm.
Nguyễn Công Hoan lại viết về nạn cho vay nặng lãi của quan lại địa chủ, thực chất là dồn ép người nông dân đến bước đường cùng .
Luyện tập
Bài 1:
Luyện tập
Bài 2: Phân tích tư tưởng một bài thơ
Mẹ và Quả
- Nguyễn Khoa Điềm -

Những mùa quả mẹ tôi hái được
Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng
Những mùa quả lặn rồi lại mọc
Như mặt trời khi như mặt trăng

Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn lên
Còn những bí và bầu thì lớn xuống
Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn
Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi

Và chúng tôi, một thứ quả trên đời
Bảy mươi tuổi mẹ đợi chờ được hái
Tôi hoảng sợ ngày bàn tay mẹ mỏi
Mình vẫn còn một thứ quả non xanh.
Tư tưởng trong bài thơ
Nỗi vất vả của người mẹ khi vun trồng những mùa quả. Bàn tay mẹ tận tụy chăm sóc hết mùa quả này sang mùa quả khác, qua bao tháng năm đời quả, đời người.
Từ nỗi vất vả của mẹ khi vun trồng những mùa quả cho trĩu xuống trái ngon, tác giả liên tưởng đến nỗi khó nhọc của mẹ khi từ tay mẹ, con cái lớn lên. Mẹ chịu đựng nhiều vất vả, hy sinh thầm lặng.
Tư tưởng trong bài thơ
Mẹ kỳ vọng vào tương lai của con cái như trông chờ những mùa quả tốt đẹp. Nhà thơ lo lắng mình không kịp đáp lại kỳ vọng ấy khi bàn tay mẹ đã mỏi vì tuổi già.
Sự lo lắng sâu sắc là biểu hiện cao của ý thức trách nhiệm phải đền đáp công ơn người đã nuôi nấng dạy dỗ mình . Đó là tư tưởng của bài thơ.
Kết thúc tiết học