Tuần 32. Một số thể loại văn học: kịch, nghị luận

Nhiệt liệt chào mừng
các thầy - cô giáo
tới dự giờ lớp 11A2 !
Một số tác phẩm
văn học

-Đây thôn Vĩ Dạ (Hàn Mặc Tử) --------->
-Tình yêu và thù hận(trích “Rômêô và Giuliét”- Sêchxpia) ----------->
-Hai đứa trẻ (Thạch Lam) ----------->
-Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài (Trích “Vũ Như Tô”-Nguyễn Huy Tưởng) ------------>
-Một thời đại trong thơ ca-(Hoài Thanh)--->
TIẾT 108 – 109: LÝ LUẬN VĂN HỌC
MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC
KỊCH, NGHỊ LUẬN
Thạch Thất, ngày 10/04/2013
Cấu trúc bài học
Kịch
Nghị luận
Khái lược về kịch
Yêu cầu về đọc kịch
Khái lược về văn nghị luận
Yêu cầu về đọc văn nghị luận
Tiết 1
Tiết 2
Một số thể loại văn học
Kịch, nghị luận
Tiết 108 – 109

MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC
KỊCH, NGHỊ LUẬN

I. KỊCH
1. Khái lược về kịch

Một vở kịch để trình diễn trên sân khấu kịch, cần có những yếu tố sau:Kịch bản, diễn viên, đạo diễn, âm thanh, ánh sáng, hóa trang,...

Một vở kịch trình diễn trên sân khấu cần có những yếu tố nào?

MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC
KỊCH, NGHỊ LUẬN

I. KỊCH
1. Khái lược về kịch
a. Khái niệm:
KHÁI LƯỢC VỀ KỊCH
a. Khái niệm:
- Kịch là một loại hình nghệ thuật tổng hợp,được diễn trên sân khấu và trong điện ảnh.
Kịch là gì?kịch có những đặc trưng cơ bản nào?
Vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt
MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC
KỊCH, NGHỊ LUẬN

I. KỊCH
1. Khái lược về kịch
Khái niệm:
b.Một số đặc trưng của kịch.
*Đối tượng phản ánh

b. Một số đặc trưng của kịch
* Đối tượng và đặc trưng phản ánh của kịch là những mâu thuẫn xung đột trong đời sống, xã hội và con người
Kịch có những đặc trưng cơ bản nào?
MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC
KỊCH, NGHỊ LUẬN

I. KỊCH
1. Khái lược về kịch
Khái niệm:
Một số đặc trưng của kịch.
*Đối tượng phản ánh
*Xung đột kịch
b. Một số đặc trưng của kịch
* Xung độ kịch:là những mâu thuẫn xung đột trong đời sống xã hội và con người được tái hiện trong tác phẩm kịch
- Xung đột là cơ sở của kịch
- Xung đột kịch mang tính lịch sử cụ thể.
-Xung đột kịch tạo nên kịch tính, sự hấp dẫn của vở kịch

Thế nào là xung đột kịch?Xung đột kịch có những đặc điểm gì?
Mâu thuẫn, xung đột của đoạn trích Vĩnh biệt Cửu Trùng đài là gì?
MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC
KỊCH, NGHỊ LUẬN

I. KỊCH
Khái lược về kịch
a. Khái niệm:
b.Một số đặc trưng của kịch.
*Đối tượng phản ánh
*Xung đột kịch


b. Một số đặc trưng của kịch
*Xung đột kịch: Có 2 loại xung đột chính xen kẽ, song song và kết hợp với nhau
+ Xung đột bên ngoài: giữa nhân vật này với nhân vật khác, giữa nhân vật với gia đình, dòng họ, xã hội, thời đại…(Rômeo và Giuliet)
+ Xung đột bên trong: xung đột nội tâm,tâm trạng, tâm lí, tình cảm, cảm xúc của nhân vật (Hăm-let, Thị Kính…)

Xung đột kịch có mấy loại? Hãy xác định xung đột ở những vở kịch mà em biết?
MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC
KỊCH, NGHỊ LUẬN

I. KỊCH
Khái lược về kịch
a. Khái niệm:
b.Một số đặc trưng của kịch.
*Đối tượng phản ánh
*Xung đột kịch
*Hành động kịch

b. Một số đặc trưng của kịch
*. Hành động kịch
- Là sự tổ chức cốt truyện với các tình tiết, sự kiện, biến cố theo một diễn biến lôgíc, chặt chẽ, nhất quán.

- Do nhân vật kịch thể hiện ,là sự cụ thể hóa của xung đột kịch.
 

Hành động kịch có đặc điểm gì? Nêu ví dụ?
MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC
KỊCH, NGHỊ LUẬN

I. KỊCH
Khái lược về kịch
a. Khái niệm:
b.Một số đặc trưng của kịch.

*Đối tượng phản ánh
*Xung đột kịch
*Hành động kịch
* Nhân vật kịch

b. Một số đặc trưng của kịch
* Nhân vật kịch:
-Các loại nhân vật kịch:
+ Nhân vật chính, nhân vật phụ.
+ Nhân vật chính diện, phản diện.

Nhân vật thông qua lời thoại và hành động thể hiện tính cách, xung đột kịch, qua đó thể hiện chủ đề của vở kịch

 

Nêu đặc điểm của nhân vật kịch?Ví dụ.
Nhân vật chính
Nhân vật phụ
Nhân vật chính diện
Nhân vật phản diện
MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC
KỊCH, NGHỊ LUẬN

I. KỊCH
1. Khái lược về kịch
Khái niệm
Một số đặc trưng của kịch.
*Đối tượng phản ánh
*Xung đột kịch
*Hành động kịch
* Nhân vật kịch
* Ngôn ngữ kịch
b. Một số đặc trưng của kịch
* Ngôn ngữ kịch: chủ yếu là ngôn ngữ nhân vật được thể hiện trong những lời thoại
Đặc điểm của ngôn ngữ kịch: mang tính hành động và tính khẩu ngữ cao (lời nói thường ngày)
Có 3 kiểu lời thoại:
+ Lời đối thoại: giữa các nhân vật với nhau
+ Lời độc thoại: nhân vật nói một mình, với mình, có thể nói thành tiếng, có thể nghĩ trong đầu
+ Lời bàng thoại: lời nhân vật nói riêng với khán giả
Ngôn ngữ kịch được phân thành mấy loại?
Phân tích ngôn ngữ kịch trong đoạn Tình yêu và thù hận
( Rômeo-Giuliet)
ví dụ :
a, Giu-li-et : Người là ai , mà khuất trong đêm tối , chợt biết được điều tôi ấp ủ trong lòng.
Rô-mê-ô :Tôi không biết xưng danh cùng em thế nào.Nàng tiên yêu quý cuả tôi ơi , tôi thù ghét cái tên tôi , vì nó là kẻ thù của em. Nếu chính tay tôi đã viết tên đó , thì tôi xé nát nó ra.
Lời đối thoại giữa các nhân vật với nhau
b. Giu-li-et : Ôi, Rô-mê-ô ! Sao chàng lại là Rô-mê-ô nhỉ ? Chàng hãy khước từ cha chàng và từ chối dòng họ của chàng đi ; hoặc nếu không thì chàng hãy thề là yêu em đi,và sẽ không còn là con cháu nhà Ca-piu-lét nữa.
Rô-mê-ô : nói riêng – Mình cứ nghe thêm nữa,hay mình lên tiếng nhỉ ?
Lời độc thoại: nhân vật tự nói một mình , với mình , chỉ mang tính ước lệ , trên sân khấu lời nói thầm của nhân vật được nói lên rất to .
c. Tiếng vọng lên : Mầu ơi ,thế nhà mày có mấy chị em ?
Thị Mầu : Nhà tao có chín chị em , có mỗi tao là … chín chắn nhất thôi!
Lời bàng thoại : Lời nhân vật nói riêng với khán giả ( Những tiếng đế , lời giao đãi mở đầu giới thiệu nhân vật trong các vở kịch truyền thống . . . )
MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC
KỊCH, NGHỊ LUẬN

I. KỊCH
1.Khái lược về kịch
a. Khái niệm:
b.Một số đặc trưng của kịch.
*Đối tượng phản ánh
*Xung đột kịch
*Hành động kịch
* Nhân vật kịch
* Ngôn ngữ kịch

b. Một số đặc trưng của kịch
* Cốt truyện kịch: phát triển theo sự phát triển của xung đột kịch
Mở đầu
Thắt nút (mâu thuẫn, xung đột xuất hiện)
Phát triển
Đỉnh điểm
Giải quyết (cởi nút)

Kể tên các phần của cốt truyện một vở kịch?
MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC
KỊCH, NGHỊ LUẬN

I. KỊCH
Khái lược về kịch
a. Khái niệm:
b.Một số đặc trưng của kịch.
*Đối tượng phản ánh
*Xung đột kịch
*Hành động kịch
* Nhân vật kịch
* Ngôn ngữ kịch

Tóm lại: Đặc trưng chủ yếu của kịch



* Kịch tập trung miêu tả xung đột trong đời sống
*Hành động kịch được tổ chức qua cốt truyện, được thực hiện bởi các nhân vật
* Ngôn ngữ kịch mang tính hành động và tính khẩu ngữ cao
Hãy khái quát những đặc trưng chủ yếu của kịch ?
MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC
KỊCH, NGHỊ LUẬN

I. KỊCH
Khái lược về kịch
a. Khái niệm:
b.Một số đặc trưng của kịch.
c.Phân loại kịch
-Xét theo nội dung, ý nghĩa xung đột kịch:
-
c. Phân loại kịch
Xét theo nội dung, ý nghĩa xung đột kịch:
+ Bi kịch: xung đột giữa cái cao cả-thấp hèn, mới-cũ; kết thúc bi thảm (Hăm-lét…)
+ Hài kịch: dùng tiếng cười hài hước châm biếm để xây dựng và kết thúc xung đột (Trưởng giả học làm sang, Nghêu sò ốc hến…)
+ Chính kịch: phản ánh xung đột trong cuộc sống hằng ngày, vui buồn lẫn lộn (Tôi và chúng ta…)
Nêu các kiểu loại kịch và đặc điểm của mỗi kiểu loại?
MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC
KỊCH, NGHỊ LUẬN

I. KỊCH
Khái lược về kịch
a. Khái niệm:
b.Một số đặc trưng của kịch.
c.Phân loại kịch
-Xét theo nội dung, ý nghĩa xung đột kịch:
-Xét theo hình thức ngôn ngữ trình diễn

c. Phân loại kịch
Xét theo hình thức ngôn ngữ trình diễn :
+ Kịch nói
+ Kịch hát múa (chèo, tuồng, cải lương…)
+ Kịch thơ
+ Kịch rối
+ Kịch câm
MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC
KỊCH, NGHỊ LUẬN

I. KỊCH
1.Khái lược về kịch
a.Một số đặc trưng của kịch.
b.Một số đặc trưng của kịch.
c.Phân loại kịch


c Phân loại kịch
Xét theo tính truyền thống hay hiện đại, có tác giả hay sáng tác tập thể:
+ Kịch truyền thống dân gian (chèo, tuồng, kịch rối, hí kịch, kinh kịch…)
+ Kịch cổ điển (trước thế kỉ XX)
+ Kịch hiện đại (từ thế kỉ XX)
MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC : KỊCH , NGHỊ LUẬN
I.KỊCH
1.Khái lược về kịch
2.Yêu cầu về đọc kịch bản văn học
Các em gặp những khó khăn gì trong quá trình đọc – hiểu kịch bản văn học trong nhà trường ?
Các em học sinh chỉ học kịch bản văn học ở một vài đoạn trích với một vài màn, cảnh, không có điều kiện để tìm hiểu toàn bộ vở kịch hay xem trực tiếp trên sân khấu
MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC
KỊCH, NGHỊ LUẬN

I. KỊCH
1. Khái lược về kịch
2. Yêu cầu về đọc kịch bản văn học
- Bước 1: tìm hiểu xuất xứ

Đọc - hiểu kịch bản văn học có 4 bước

Bước 1: tìm hiểu xuất xứ: đọc lời giới thiệu, tiểu dẫn để có hiểu biết chung về tác giả, hoàn cảnh sáng tác, chủ đề vở kịch, đặc biệt là tóm tắt nội dung cốt truyện kịch, vị trí của đoạn trích trong mối liên hệ với các sự kiện và nhân vật trước và sau đó
Đọc văn bản kịch cần tuân thủ
theo những yêu cầu nào?
MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC
KỊCH, NGHỊ LUẬN

I. KỊCH
1. Khái lược về kịch
2. Yêu cầu về đọc kịch bản văn học
Bước 1: tìm hiểu xuất xứ
Bước 2: cảm nhận lời thoại của các nhân vật:

c. Các bước đọc - hiểu
kịch bản văn học
Đọc - hiểu kịch bản văn học có 4 bước
Bước 2: Cảm nhận lời thoại của các nhân vật: đọc kĩ các lời thoại trong đoạn trích để phát hiện nét riêng trong giọng điệu, lời lẽ, từ ngữ của từng nhân vật đã thể hiện tính cách, thể hiện xung đột và chủ đề của kịch như thế nào. Tìm hiểu các kiểu thoại, nhất là các câu thoại nội tâm, độc thoại… kết hợp các lời chỉ dẫn của tác giả kịch bản
MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC
KỊCH, NGHỊ LUẬN

I. KỊCH
1. Khái lược về kịch
2. Yêu cầu về đọc kịch bản văn học
Bước 1: tìm hiểu xuất xứ
Bước 2: cảm nhận lời thoại của các nhân vật:
Bước 3: phân tích hành động kịch

c. Các bước đọc - hiểu
kịch bản văn học
Đọc - hiểu kịch bản văn học có 4 bước
Bước 3: phân tích hành động kịch: thể hiện mâu thuẫn, xung đột trong đoạn trích. Trả lời các câu hỏi sau:
Nhân vật đã làm gì? Làm như thế nào? Để làm gì? Vì sao lại thế?
Hành động của nhân vật đã thể hiện tính cách gì của nó?
Hành động của nhân vật thể hiện mâu thuẫn, xung đột gì, của ai với ai trong đoạn trích? Xung đột ấy đang ở mức độ thế nào? Có khả năng diễn tiến ra sao?
MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC
KỊCH, NGHỊ LUẬN

I. KỊCH
Khái lược về kịch
Yêu cầu về đọc kịch bản văn học
Bước 1: tìm hiểu xuất xứ
Bước 2: cảm nhận lời thoại của các nhân vật:
Bước 3: phân tích hành động kịch
Bước 4: khái quát chủ đề tư tưởng



c. Các bước đọc - hiểu
kịch bản văn học

Đọc - hiểu kịch bản văn học có 4 bước
Bước 4: khái quát chủ đề tư tưởng, đánh giá giá trị của đoạn trích và toàn bộ vở kịch
Yêu cầu về đọc kịch bản văn học
1. : Đọc tìm hiểu xuất xứ :tiểu dẫn, lời giới thiệu, chủ đề vở kịch,
tóm tắt nội dung cốt truyện kịch, vị trí của đoạn trích


2.Đọc kĩ các lời thoại để cảm nhận phát hiện :







Hành động, nội tâm,
tính cách nhân vật
Kịch tính
của tác phẩm
Tính triết lí trong
các lời thoại đặc biệt
3. Phân tích hành động kịch:Phát hiện, phân tích xung đột kịch,
tính chất bi, hài của các xung đột đó
4.Khái quát chủ đề tư tưởng, nghệ thuật đặc sắc của tác phẩm

Đoạn trích: “Vĩnh biệt cửu Trùng Đài”
(trích Vũ Như Tô) - Nguyễn Huy Tưởng
Lớp kịch II (gồm:Nguyễn Vũ,Vũ Như Tô, Đan Thiềm)

Nguyễn Vũ (lật đật và xộc xệch) - Kìa, thầy Cả.
Vũ Như Tô - Lạy cụ lớn.
Nguyễn Vũ -Thầy có biết việc gì không ?
Vũ Như Tô -Bẩm cụ lớn, không. Duy có bà Đan Thiềm đây vừa mới bảo với chúng tôi rằng Nguyên Quận công làm phản
Nguyễn Vũ (hất hàm hỏi Đam Thiềm) -Thế nào?
Đan Thiềm - Chúng tôi cũng không rõ. Nghe như Quận Công làm phản.Cụ lớn có biết tin gì không?
…
Vũ Như Tô (sẵng) - Bà để mặc tôi.Tôi tự có cách khu xử.
Đan Thiềm – Đây, tiếng reo mỗi lúc mỗi lúc một gần. Kìa, thái giám, chắc có tin gì? Nội giám hoảng hốt vào.

Câu hỏi: Chỉ rõ những đặc trưng của thể loại kịch biểu hiện trong đoạn trích trên
(Xung đột kịch Ngôn ngữ kịch Phân loại kịch…..)
Nhận xét:
- Xung đột kịch : Quận công Trịnh Duy Sản - Kẻ cầm đầu phe đối lập,làm phản > < Giết chết Vũ Như Tô, và đập phá cửu Trùng Đài. (biểu tượng của cái đẹp )
- Ngôn ngữ kịch : Đối thoại (lời của các nhân vật nói với nhau) còn độc thoại và bàng thoại thì chưa xuất hiện ở đọan trích.
- Đoạn trích tuy ngắn nhưng đã thể hiện được tính chất cơ bản của kịch bản văn học (có nhân vật kịch, ngôn ngữ kịch, có xung đột kịch).
Phân loại kịch:Xét theo nội dung, ý nghĩa của xung đột kịch thì đoạn trích trên thuộc loại bi kịch lịch sử.

MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC KỊCH – NGHỊ LUẬN
Hướng dẫn về nhà:
a, Tìm xem một số trích đoạn kịch đã học để hiểu hơn về thể loại kịch.
b, Mỗi nhóm vận dụng kiến thức về thể loại kịch, viết một vở kịch ngắn về chủ đề học tập, diễn trước lớp.
c, Chuẩn bị tiếp tiết 2: thể loại nghị luận
+ Khái niệm
+ Đặc trưng cơ bản
+ Phân loại
+ Yêu cầu đọc hiểu văn bản nghị luận
+ Xem lại các văn bản nghị luận đã học trong chương trình PT.