Tuần 31. Thực hành các phép tu từ: phép điệp và phép đối.

Thực hành các phép tu từ
Phép điệp và phép đối
I. LUYỆN TẬP VỀ PHÉP ĐIỆP (ĐIỆP NGỮ)
1. Ngữ liệu 1:
Trèo lên cây bưởi hái hoa
Bước xuống vườn cà hái hoa tầm xuân
Hoa cây này nở ra cánh biếc
Em có chồng rồi anh tiếc lắm thay
Trèo lên cây bưởi hái hoa
Bước xuống vườn cà hái nụ tầm xuân
Nụ tầm xuân nở ra cánh biếc
Em có chồng rồi anh tiếc lắm thay
Bây giờ em đã có chồng
Như chim vào lồng như cá măc câu
Cá mắc câu biết đâu mà gỡ
Chim vào lồng biết thuở nào ra.
Vì sao có sự lặp lại ở 2 câu sau?
Nếu thay thế bằng “hoa tầm xuân” hay “hoa cây này” thì câu thơ:
+ Thay đổi về hình ảnh vì “nụ” và “hoa” chỉ 2 trạng thái khác nhau -> ý nghĩa thay đổi
+ Thay đổi về nhạc điệu vì “nụ” là thanh trắc còn “hoa” là thanh bằng.
- Cụm từ “chim vào lồng”, “cá mắc câu” được lặp lại ở hai câu sau vừa để cho sự so sánh ở câu trên được rõ nghĩa, vừa để diễn tả trạng thái quẩn quanh, không lối thoát của người con gái đã có chồng.
I. LUYỆN TẬP VỀ PHÉP ĐIỆP (ĐIỆP NGỮ)
1. Ngữ liệu 1:
2. Ngữ liệu 2:
Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng
- Có công mài sắt có ngày nên kim
- Bà con vì tổ vì tiên không phải vì tiền vì gạo
Trong các câu trên, việc lặp từ có phải là phép điệp tu từ không?
- Các câu trên, việc lặp từ không phải là phép điệp tu từ vì việc lặp từ này chỉ có tác dụng tạo tính đối xứng và nhịp điệu cho câu văn.
Từ những ví dụ trên hãy phát biểu định nghĩa về phép điệp?
=> Định nghĩa phép điệp: là biện pháp tu từ lặp lại một yếu tố diễn đạt (vần, nhịp, từ, cụm từ, câu) nhằm nhấn mạnh, biểu đạt cảm xúc, ý nghĩa và có khả năng gợi hình tượng.
II. LUYỆN TẬP VỀ PHÉP ĐỐI
1. Ngữ liệu 1 + 2:
Chim có tổ, người có tông
- Đói cho sạch, rách cho thơm
Người có chí ắt phải nên, nhà có nền ắt phải vững
Tiên học lễ: diệt trò tham nhũng
Hậu hành văn: trừ thói cửa quyền
Trong các ví dụ trên, anh chị thấy việc sắp xếp từ ngữ có gì đặc biệt?
Trong ngữ liệu 1 và 2, sự sắp xếp từ ngữ tạo nên sự đối xứng giữa hai vế của mỗi câu.
- Từ ngữ ở mỗi vế đối ứng nhau về số lượng tiếng (3 – 3, 6 – 6, 7 – 7), đối ứng về từ loại (danh – danh, động - động, tính – tính, phụ từ - phụ từ), đối ứng về nghĩa.
II. LUYỆN TẬP VỀ PHÉP ĐỐI
1. Ngữ liệu 1 + 2:
Trong ngữ liệu 3 và 4 có những cách đối khác nhau như thế nào?
2. Ngữ liệu 3 + 4:
Vân xem trang trọng khác vời
Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang
Hoa cười ngọc thốt đoan trang
Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da
Rắp mượn điền viên vui tế nguyệt
Trót đem thân thế hẹn tang bồng
Trong ngữ liệu 3 có đối giữa các vế của một dòng thơ.
- Trong ngữ liệu 4 có đối giữa hai dòng thơ: dòng trên đối với dòng dưới.
Từ VD trên hãy phát biểu định nghĩa về phép đối?
=> Định nghĩa phép đối: Là cách sử dụng các từ ngữ tương đồng hoặc tương phản về ý nghĩa, âm thanh, nhịp điệu…để tạo ra những câu có sự cân xứng về cấu trúc, hài hoà về âm thanh và cộng hưởng về ý nghĩa.