Tuần 30. Truyện Kiều (tiếp theo - Chí khí anh hùng)

Chí khí anh hùng
Giáo viên soạn giảng: Nguyễn Kim Anh
Ngữ văn 10
I- Vị trí đoạn trích:
Phần sau của "Truyện Kiều":




- Kiều gặp Từ Hải
+ Kiều tìm được bậc trượng phu để nương tựa.
+ Từ Hải thuyết phục Kiều để thực hiện ước mơ
lớn của người anh hùng đầy chí khí.
+ T? H?i mu?n t?m xa Kiều
Từ câu (câu 2213 - 2230 / 3254)

II. Bố cục:
Chia làm hai phần
2. Cuộc thuyết phục của Tõ H¶i với Thuý KiÒu
1. Từ Hải bừng dậy khát vọng lớn lao



“Nửa năm hương lửa đương nồng,
Trượng phu thoắt đã động lòng bốn phương.
Trông vời trời bể mênh mang,
Thanh gươm yên ngựa lên đường thẳng rong.
Nàng rằng: "Phận gái chữ tòng,
Chàng đi thiếp cũng quyết lòng xin đi".
Từ rằng: Tâm phúc tương tri,
Sao chưa thoát khỏi nữ nhi thường tình?
Bao giờ mười vạn tinh binh,
Tiếng chiêng dậy đất, bóng tinh rợp đường.
Làm cho rõ mặt phi thường,
Bấy giờ ta sẽ rước nàng nghi gia.
Bằng nay bốn bể không nhà,
Theo càng thêm bận, biết là đi đâu?
Đành lòng chờ đó ít lâu,
Chầy chăng là một năm sau vội gì!"
Quyết lời dứt áo ra đi,
Gió mây bằng đã đến kỳ dặm khơi"
 

Nửa năm thoắt
hương lửa bốn phương
đương nồng trời bể mênh mang


III- Phân tích:
1. Khát vọng lớn bõng dËy trong người anh hùng Tõ H¶i
=>Tình nồng dù quý giá không ru yên được khát vọng lớn.
Bậc “Trượng phu” nhanh chóng, bất ngờ tho¾t động lòng bõng dậy chí anh hùng. Quan niÖm: “Nam nhi chÝ ë bèn ph­¬ng”.
- T©m thế của Từ Hải:
- Việc lớn và tình riêng:
Trông vời.../Thanh guom yờn ng?a lờn du?ng th?ng rong.

Một tư thế đẹp, hiên ngang không vướng bận, không lệ bộ của người quân tử sẵn sàng lên đường.
Đang vui duyên đẹp, thoắt thay đổi. Khát vọng lớn sẵn chất chứa trong
cốt cách anh hùng bừng dậy mạnh mẽ. Tâm thế: đã ra đi, không thể giữ.
“Nàng rằng: "Phận gái chữ tòng,
Chàng đi thiếp cũng quyết lòng xin đi".

+ Không can mà xin đi theo
+ Lý do: Theo đạo lý phận gái “tòng phu”
Khát khao hạnh phúc
Không sợ hiểm nguy
Tôn trọng đạo lý
Không muốn xa Từ Hải
+Thuý Kiều
=>Lời lẽ: Nói ít nhưng cứng cỏi “quyết lòng xin đi ”
- Lời Thuý Kiều:
2. Cuộc thuyết phục của Từ Hải với Thúy Kiều:

“Từ rằng: Tâm phúc tương tri,
Sao chưa thoát khỏi nữ nhi thường tình?

Bao giờ mười vạn tinh binh,
Tiếng chiêng dậy đất, bóng tinh rợp đường.
Làm cho rõ mặt phi thường,
Bấy giờ ta sẽ rước nàng nghi gia.

Bằng nay bốn bể không nhà,
Theo càng thêm bận, biết là đi đâu?

Đành lòng chờ đó ít lâu,
Chầy chăng là một năm sau vội gì!"

Quyết lời dứt áo ra đi,
Gió mây bằng đã đến kỳ dặm khơi"
 
-Trách- đề cao
- Hứa đón bằng
chiến thắng
-Căn ngăn
thực tế
-Hẹn cụ thể
-Từ Hải
lên đường
-Lời Từ Hải: Trách, hứa, can ngăn, hẹn:
Từ rằng: Tâm phúc tương tri,
Sao chưa thoát khỏi nữ nhi thường tình?

Bao giờ mười vạn tinh binh,
Tiếng chiêng dậy đất, bóng tinh rợp đường.
Làm cho rõ mặt phi thường,
Bấy giờ ta sẽ rước nàng nghi gia.

Từ Hải muốn Kiều cố gắng vượt qua thói thường để cùng sánh với bậc anh hùng. Đề cao Thuý Kiều "Tâm phúc tương tri" với mình. Không phải là mây gió thoảng qua nhưng cũng không thể là sự trói buộc cản việc lớn.
Lời hứa về thành công trở thành sính lễ rước nàng.
=>Người anh hùng: Tránh vướng bận mỹ nhân mất chí lớn.
Sự thống nhất giữa sự nghiệp lớn và tình sâu đậm với
người tri kỷ.
+Trách:
+ Hứa:
Bằng nay bốn bể không nhà,
Theo càng thêm bận, biết là đi đâu?
Đành lòng chờ đó ít lâu,
Chầy chăng là một năm sau vội gì!"

+ Can ngăn :
+ Lời hẹn đầy tự tin:
-> Có thời hạn cụ thể.
* Lời an ủi của Từ Hải là lời của người nắm được vận hội và chủ động
được việc lớn. đồng thời Từ Hải hiểu cho nỗi lo của Thuý kiều: muốn
được bình an hạnh phúc sau bao sóng gió tủi nhục.
-> Từ Hải chưa yên lòng, chưa có cơ nghiệp nên không thể chu đáo được với người trong mộng. Lý lẽ rất thực tế, cụ thể.
Quyết lời (lêi nãi) dứt áo ra đi (hµnh ®éng),
Gió mây bằng đã đến kỳ dặm khơi
- Từ Hải lên đường:
+ Lời nói và hành động liên tiếp mau lẹ, dứt khoát.
+ Hình ảnh ước lệ: cánh chim bằng đến lúc thoả chí vẫy vùng trong
"Gió mây", "dặm khơi": khát vọng lớn không thể bó trong không gian
phòng khuê nhỏ hep dù có ấm êm hạnh phúc thê nhi. Gió mây và dặm
khơi là vùng trời của khát vọng tung cánh.
* Nghệ thuật: Bố cục chặt chẽ, kết cấu rõ ràng.
2 câu: Quyết xin đi theo của Kiều
-10 câu: Lời Từ Hải ( trách, hứa, can, hẹn)
-2 câu: Lên đường
=> Từ Hải trọng tình cảm của Kiều nên không nỡ làm nàng bị tổn thương. Thoắt động lòng bốn phương nhưng cũng không nỡ phũ phàng với người tri kỷ. Hứa hẹn lời chu đáo rồi dứt áo lên đường. Từ Hải: Tình sâu-Chí cao.

-Kiều chia tay Từ Hải:
* Các cuộc chia tay của Thuý Kiều trong"Truyện Kiều":
-Khi Kiều chia tay Kim Trọng:
-Khi Kiều chia tay Thúc Sinh:
Câu hỏi: Từ các cuộc chia ly nêu trên, em có nhận xét gì ???
Gợi ý:
- Lý do Kiều không muốn xa Từ Hải: Vì mỗi lần chia tay trước đây đều thành ly biệt nghìn trùng.
So sánh 3 lần chia tay để hiểu tâm lý Kiều, dự cảm sau chia ly của Nguyễn Du.
Trả lời:
- Cuộc chia tay này không mang dự báo buồn.
Vầng trăng ai xẻ làm đôi
Nửa in gối chiếc nửa soi dặm trường
Quyết lời dứt áo ra đi
Gió mây bằng đã đến kỳ dặm khơi
- Chí khí của Từ Hải tạo sự tin cậy vững chắc.
Buộc yên quảy gánh vội vàng,
Mối sầu xẻ nửa bước đường chia hai
IV.Tổng kết:
Ghi nhận từ phần ghi nhớ sách giáo khoa.
Học sinh tự rút các ý chính về nội dung và nghệ thuật.