Tuần 30. Phong cách ngôn ngữ chính luận

TRƯỜNG THPT KIÊN LƯƠNG
Thực hiện: Trần Thị Vân
NĂM HỌC 2008-2009
Mời các em nghe đọc diễn cảm bài Nam Quốc Sơn Hà của Lí Thường Kiệt
Bài thơ được xem như bản tuyên ngôn đầu tiên của nước Việt Nam
Tiết 107



- Hiểu và nắm được khái niệm về văn bản chính luận và ngôn ngữ chính luận.
- Thâu tóm được nội dung chính của văn bản chính luận để nhận diện được mục đích, thái độ, quan điểm của người viết.
- Thấy được những nét khác nhau về ngôn ngữ chính luận với các loại PC ngôn ngữ khác.
I/ Văn bản chính luận và ngôn ngữ chính luận:
Văn bản chính luận thời xưa: Chiếu, biểu, cáo, hịch, sách…(Chiếu cầu hiền, Bình Ngô đại cáo, Hịch tướng sĩ…) => Chữ Hán
Văn bản chính luận hiện đại: Tuyên ngôn, tuyên bố, lời kêu gọi, bình luận, xã luận, báo cáo, phát biểu hội thảo…
1.Văn bản chính luận:
Thảo luận nhóm bằng phiếu học tập:
Nhóm 1, 3: Văn bản 2, trích “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến”.
Nhóm 2, 4: Văn bản 1, trích “Tuyên ngôn độc lập”.
Nhóm: 2,4. Nghe và theo dõi văn bản 1 trên màn hình để hoàn thành sơ đồ sau:
Nhóm: 1,3.
Nghe và theo dõi văn bản 1 trên màn hình để hoàn thành sơ đồ sau:
Nhóm 1, 3: Lời kêu gọi…
Nhóm 2, 4: Bản tuyên ngôn…
Hỡi đồng bào toàn quốc!
Chúng ta muốn hoà bình, chúng ta đã nhân nhượng. Nhưng chúng ta càng nhân nhượng, thực dân Pháp càng lấn tới, vì chúng quyết tâm cướp nước ta lần nữa!
Không! Chúng ta thà hy sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ.
Hỡi đồng bào!
Chúng ta phải đứng lên!
Bất kỳ đàn ông, đàn bà, bất kỳ người già, người trẻ, không chia tôn giáo, đảng phái, dân tộc. Hễ là người Việt Nam thì phải đứng lên đánh thực dân Pháp để cứu Tổ quốc. Ai có súng dùng súng. Ai có gươm dùng gươm, không có gươm thì dùng cuốc, thuổng, gậy gộc. Ai cũng phải ra sức chống thực dân Pháp cứu nước.
Hỡi đồng bào cả nước!
“Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hoá cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc”.
Lời bất hủ ấy ở trong bản Tuyên ngôn Độc lập năm 1776 của nước Mỹ. Suy rộng ra, câu ấy có ý nghĩa là: tất cả các dân tộc trên thế giới đều sinh ra bình đẳng, dân tộc nào cũng có quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do.
Bản Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của Cách mạng Pháp năm 1791 cũng nói: “Người ta sinh ra tự do và bình đẳng về quyền lợi; và phải luôn luôn được tự do và bình đẳng về quyền lợi”.
Đó là những lẽ phải không ai chối cãi được.
Đọc 2 đoạn trích b và c (phần 1) trong SGK, tìm mục đích, thái độ, quan điểm của người viết thể hiện ở từng đoạn.
Văn bản chính luận là những VB trực tiếp bày tỏ những lập trường, chính kiến, thái độ đối với những vấn đề chính trị, xã hội, văn hóa, pháp luật…theo quan điểm chính trị nhất định.
- Mục đích: Thuyết phục bằng lí lẽ, luận điểm, cách lập luận… nhằm tác động đến dư luận xã hội.
- Thái độ: Dứt khoát, rõ ràng, giữ vững quan điểm chính trị.
- Quan điểm: Theo quan điểm chính trị công khai.

VBCL:
2. Nhận xét chung về văn bản chính luận và ngôn ngữ chính luận:
a. Ngôn ngữ chính luận tồn tại ở 2 dạng:
b. Phân biệt ngôn ngữ chính luận với ngôn ngữ trong các văn bản khác:
Dạng viết: những tác phẩm lí luận, tài liệu chính trị…
Dạng nói: Phát biểu hội nghị, thảo luận…mang tính chính trị.
- Ngôn ngữ chính luận: (ghi nhớ)
- Ngôn ngữ trong VB khác: Thường dựa vào hình thức nghị luận để bàn bạc về vấn đề nào đó được quan tâm trong đời sống XH, trong văn chương, trong các hội thảo KH…(NL văn chương, NL xã hội…)
Phân biệt nghị luận và chính luận
Nghị luận:
Thu hẹp trong phạm vi khi trình bày những vấn đề nào đó theo quan điểm chính trị nhất định.
Là thao tác tư duy dùng để tự sự, miêu tả, lập luận…về nhiều vấn đề thuộc lĩnh vực xã hội, văn hóa, nghệ thuật…khi cần diễn đạt
Chính luận:
Văn bản nào sau đây thuộc văn bản chính luận? Vì sao?
1. Ai đã tin cơn sốt ảo lạ lùng về việc thiếu gạo?
Hằng năm, Việt Nam dư thừa 4,5 triệu tấn gạo để xuất khẩu. Lượng gạo này đủ để nuôi thêm 37 triệu dân. Ai đi tin vào cơn sốt gạo mấy ngày qua? Đáng giận mà cũng thật đáng thương.
Nông dân Việt Nam đang làm ra lượng gạo đủ nuôi thêm 37 triệu người
Với mức tiêu dùng bình quân của dân Việt Nam là 120kg gạo mỗi đầu người/năm, số gạo dư thừa hằng năm của Việt Nam đủ để nuôi thêm 37 triệu người!
Tin tức báo chí
2. Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X nêu rõ: “Đối với phụ nữ, nâng cao trình độ mọi mặt và đời sống vật chất, tinh thần, thực hiện bình đẳng giới. Tạo điều kiện để phụ nữ thực hiện tốt vai trò người công dân, người lao động, người mẹ, người thầy đầu tiên của con người. Bồi dưỡng đào tạo để phụ nữ tham gia ngày càng nhiều vào các hoạt động xã hội, các cơ quan lãnh đạo và quản lý ở các cấp”. Để đưa Nghị quyết vào cuộc sống, các cấp ủy Đảng, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể cần cụ thể hóa các nội dung trên bằng các quy định, chế độ, sự quan tâm tạo điều kiện để thực hiện bình đẳng giới.
Xã luận: Một trách nhiệm cần sự đồng lòng của toàn xã hội
Bài tập 2 (SGK)
Bài 3 (Về nhà)
Một số tờ báo, tác phẩm, hình ảnh Bác Hồ thể hiện loại văn chính luận