Tuần 3. Chiến thắng Mtao Mxây (trích Đăm Săn - sử thi Tây Nguyên)

Tiết 8 - 9: Đọc Văn:

Chiến thắng MtaoMxây.
(Trích sử thi ĐămSăn)
I/ TÌM HIỂU CHUNG

Vài nét về sử thi:
a. Khái niệm: Là những sáng tác tự sự bằng văn vần hoặc vần kết hợp với văn xuôi kể lại những sự kiện quan trọng có ý nghĩa lớn đối với cộng đồng.
b. Đặc điểm:
- Nội dung:
Sử thi thần thoại: Kể về nguồn gốc và sự hình thành vũ trụ, con người và xã hội. Tác phẩm tiêu biểu: Đẻ đất đẻ nước.
Sử thi anh hùng: Kể về sự nghiệp và chiến công của người anh hùng đối với toàn thể cộng đồng.Tác phẩm tiêu biểu: ĐămSăn, Xinh Nhã.
- Nghệ thuật:
+ Ngôn ngữ mang tính kể chuyện, miêu tả sinh động và cụ thể.
+ Giàu hình ảnh, thường sử dụng các thủ pháp nghệ thuật so sánh, trùng điệp, phóng đại...
+ Giọng điệu sôi nổi, hào hứng
Tác phẩm: Đam Săn.
a. Thể loại: Sử thi anh hùng của dân tộc Ê-đê.
b. Nội dung và nghệ thuật:

- Nội dung: Tác phẩm miêu tả những chiến công oanh liệt và
khát vọng to lớn của một tù trưởng trẻ, với những chiến công
lẫy lừng khi đánh thắng các tù trưởng khác để giành lại vợ,
đem lại sự giàu có và uy danh cho mình và cộng đồng. Ngoài
ra anh ta còn có khát vọng chinh phục thiên nhiên và vượt qua mọi trở ngại của tập tục xã hội cũ. Đồng thời phản ánh sinh
động cuộc sống và cảnh vật của con người Tây Nguyên với
những nếp cảm nếp nghĩ của người Tây Nguyên xưa.
- Nghệ thuật:
Dung lượng đồ sộ, ngôn ngữ trang trọng và giàu hình ảnh, phù hợp với suy nghĩ của người Tây Nguyên.
Sử dụng lối văn xuôi có vần và nhịp điệu cân xứng, đầy biến
hóa.phù hợp với đặc điểm diễn xướng kể - hát của thể loại
này
Đoạn trích: Chiến thắng MtaoMxây.

a. V? trí đoạn trích: D?an trích thu?c ph?n gi?a c?a
tác phẩm kể về việc ĐămSăn đột nhập vào nhà
MtaoMxây để cứu vợ về. Ti�u d? c?a do?n trích do
ngu?i so?n s�ch d?t.
b. N?i dung đoạn trích: Mi�u t? cu?c d? s?c gi?a
DamSăn v� MtaoMx�y. Cu?i c�ng DamSan d� th?ng.
c. Bố cục đoạn trích: 2 phần
- Phần 1: Từ đầu. "Không thèm đâm nữa":
ĐămSăn khiêu chiến và diễn biến cuộc đọ sức với MtaoMxây.
- Phần 2: Phần còn lại: Dân làng ăn mừng chiến
thắng của ĐămSăn.
II/ ĐỌC - HIỂU
1. Đọc:

a. Cách đọc: Nhìn chung đọc bằng giọng trầm hùng, và thay đổi giọng đọc phù hợp với từng nhân vật (ĐămSăn đọc giọng mạnh mẽ hào
hùng. MtaoMxây đọc với giọng kém cỏi, hèn
nhát)
b. Giải thích từ khó:
- Bước thấp bước cao: Đi lần mò dọ dẫm, một cách khó khăn.
- Chạy nước kiệu: Chạy rất nhanh.
- Chảo cột trâu: Dây thong dùng để trói trâu.
2. Tìm hiểu nội dung và nghệ thuật đoạn trích :
a. Đăm Săn khiêu chiến và cuộc đọ sức với MtaoMxây.

a1. Nguyên nhân khiêu chiến: Do MtaoMx�y cu?p v? c?a Dam san cho n�n DamSan quy?t d�nh MtaoMx�y nh?m b?o v? h?nh ph�c gia dình, v?a mang l?i s? gi�u m?nh v� uy danh cho c?ng d?ng.
a2. Diễn biến
DămSăn vẫn giữ thái độ thản nhiên, bình tĩnh chưa giao chiến vội.
? Bản lĩnh tự tin của chàng.
-MtaoMây múa khiên trước, múa như trò chơi, khiên kêu lạch xạch như quả mướp. Tự xem mình là tướng quen đi đánh thiên hạ, .
? Kém cỏi, chủ quan ngạo mạn huênh hoang.
DămSăn m�a trước: Một lần xốc tới, vượt một đồi tranh, chạy vun vút qua phía đông, vun vút qua tây.
? Thể hiện được sức khỏe, tài năng và vẻ đẹp dũng sĩ.
MtaoMxây hoảng hốt trốn chạy, bước bước cao bước thấp
? Yếu thế.
DămSăn m�a khiên v� đuổi theo Mtao Mx�y. Ch�ng d�m tr�ng MtaoMx�y nhung �o hắn khơng thủng chàng cầu cứu thần linh.
? Sức mạnh vô song, tài nghệ phi thường và vẻ đẹp dũng mãnh của người anh hùng.
Bị ĐămSăn đâm trúng, nhưng không chết.
-Vừa chạy vừa chống đỡ.
? Lúng túng, bỏ chạy.
- O�ng trời mách kế, DamSan đuổi theo kẻ thù và giết chết Mtao Mxây.
? Cuộc đọ sức kết thúc. Đăm Săn chiến thắng vẻ vang.
Bị chặt đầu bêu ở ngoài đường.
? Thua cuộc phải bỏ mạng.
Cuộc đọ sức giữa ĐaêmSăn và MtaoMxây diễn ra căng thẳng và quyết liệt, cuối cùng ĐaêmSăn đã chiến thắng. Chiến thắng của ĐaêmSăn thể hiện sức mạnh, uy danh của người anh hùng và mang ý nghĩa cộng đồng.
b. Đăm Săn sau chiến thắng trở về và lễ ăn mừng chiến thắng:
- Daân laøng cuûa ÑaêmSaên: Vui möøng haân hoan.
- Toâi tôù cuûa MtaoMxaây: Töï nguyeän ñi theo ÑaêmSaên  Thể hiện sự thống nhất cao độ giữa quyền lợi, khát vọng của cá nhân anh hùng sử thi với quyền lợi, khát vọng của cộng đồng.
- Caùc tuø tröôûng khaùc: Ủng hoä, chuùc möøng  Thể hiện lòng yêu mến, sự tuân phục của tập thể cộng đồng đối với cá nhân anh hùng.
c. Nghệ thuật đoạn trích.
Di?n bi?n c?t truy?n s? thi ph� h?p v?i h�nh d?ng c?a nh�n v?t s? thi.
Ngh? thu?t t? s? k?t h?p v?i ngh? thu?t mi�u t?. C�c bi?n ph�p tu t? (so s�nh v� phĩng d?i) t?o n�n s? h?p d?n v� v? d?p th?n th�nh thích ?ng v?i ki?u nh�n v?t si�u ph�m c?a s? thi.
Ngơn ng? k? chuy?n v� ngơn ng? nh�n v?t mang s?c th�i ri�ng c?a t�c ph?m s? thi (ch? y?u l� ngơn ng? d?i tho?i).
III/ TỔNG KẾT: Đoạn trích ca ngợi cuộc chiến đấu của ĐămSăn, đó là cuộc chiến đấu vì danh dự, vì hạnh phúc gia đình và hơn nữa vì cuộc sống bình yên và sự phồn vinh của cả thị tộc. Đoạn trích đã tiêu biểu cho những đặc trưng của thể loại sử thi.