Tuần 29. Truyện Kiều (tiếp theo - Trao duyên)

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ
TRAO DUYÊN
( trích truyện Kiều)- Nguyễn Du
TRAO DUYÊN
(Trích Truyện Kiều)
Nguyễn Du
I. giỚI THIỆU CHUNG:
1. Vị trí đoạn trích
Đoạn trích thuộc phần nào của tác phẩm?
Vị trí : Khép lại cuộc sống êm đềm, hạnh phúc; mở ra đoạn đời nổi nênh, phiêu bạt, đắng cay của Thúy Kiều.
- Sau đêm thề nguyền, Kim Trọng phải về gấp hộ tang chú ở Liêu Dương.
- Gia đình Kiều gặp tai biến: cha và em bị bắt, bị đánh đập tàn nhẫn, của cải bị cướp sạch.
- Kiều phải bán mình cho Mã Giám Sinh để chuộc cha và em. Đêm cuối cùng ở nhà, Kiều cậy nhờ Thuý Vân trả nghĩa cho Kim Trọng.
Sự biến xảy ra khi Kiều mới “Xuân xanh xấp xỉ tới tuần cập kê” tâm hồn trong sáng và nhiều mơ ước ấy chưa có sự chuẩn bị để chống đỡ những nghiệt ngã của số phận  Tai họa  cú sốc tâm lí lớn
3. Bố cục
Đoạn trích được chia thành mấy đoạn? Nêu nội dung chính của từng đoạn?
- Hai đoạn:
+ Đoạn 1: 14 câu đầu:
Thúy Kiều trao duyên, cậy nhờ Thúy Vân trả nghĩa cho Kim Trọng
+ Đoạn 2: Còn lại:
Tâm trạng bi kịch của Thúy Kiều khi trao duyên
II.Đọc hiểu:
1.Thúy Kiều trao duyên, cậy nhờ Thúy Vân trả nghĩa cho Kim Trọng

“Nỗi riêng, riêng những bàn hoàn
Dầu chong trắng đĩa lệ tràn thấm khăn”
Đêm cuối trước ngày theo Mã Giám Sinh ra đi Khoảng thời gian thắt ngặt tạo nên sự dồn nén cảm xúc.
Sau phút đắn đo “Hở môi ra cũng thẹn thùng, để lòng thì phụ tấm lòng cùng ai” kiều quyết định trao duyên cho em.
Kiều trao duyên cho Thúy Vân ở thời điểm nào? Thời điểm đó tác động gì đến nhân vật?


-


Lời lẽ trao duyên:
Cậy em em có chịu lời
Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa
- Các từ: Cậy, chịu, lạy, thưa: Gợi không khí giao tiếp trang trọng, rất phù hợp với cảnh ngộ của Thúy Kiều.
Cậy chứ không phải nhờ. Vì:
+ Cậy có thanh điệu trắc gây điểm nhấn lắng đọng cho câu thơ.
+ Cậy mang sức nặng của niềm tin, là sự tin cậy vào quan hệ ruột thịt.
- Chịu lời chứ không phải nhận lời. Chịu lời là một sự ràng buộc khó chối từ, .
Em có nhận xét gì về lời lẽ, hành động của Kiều đối với Thúy Vân?
- Bình thường là trái đạo lí: Chị lạy em.


Cử chỉ của Kiều khi trao duyên:
Nhận xét:
Kiều lựa chọn lời lẽ chính xác, chặt chẽ, đầy thắt buộc mà vẫn tế nhị
- Trong hoàn cảnh này là có lí: Kiều lạy đức hi sinh cao cả của em.
Em có suy nghĩ
gì về cử chỉ lạy em của Kiều qua
lời thoại?

- Nàng đã thề nguyền rất sâu nặng với Kim Trọng. Nhưng nàng buộc phải hi sinh chữ tình để giữ trọn chữ hiếu.
Kiều đưa ra lí do trao duyên:
Thúy Kiều đã đưa ra lí do trao duyên là gì,
bằng lời lẽ,
lập luận như thế nào?
Khi gặp chàng Kim Sự đâu sóng gió bất kì
Khi ngày quạt ước Giữa đường đứt ghánh tương tư
Khi đêm chén thề Hiếu tình khôn lẽ...vẹn hai
Những kỉ niệm tình yêu >< Cảnh ngộ hiện thực của Kiều
Lời tâm sự đầy đau đớn của Kiều
Kiều lấy tình máu mủ để thuyết phục em
“ Ngày xuân em hãy còn dài ngậm cười chín suối hãy còn thơm lây”
- Thành ngữ chỉ tình máu mủ: Tình máu mủ/ lời nước non
-Thành ngữ chỉ cái chết: Thịt nát xương mòn/ ngậm cười chín suối
->Tăng tính thuyết phục của lời nói,tạo tính chất lời nói thiết tha,kín kẽ,tế nhị.
Ngoài chuyện thuyết phục, lời của Kiều còn cho thấy cảm nhận của nàng về bi kịch số phận, bi kịch tình yêu một cách sâu sắc. Lời nói thể hiện sự đau đớn tột cùng trước sự tan vỡ của tình yêu.
Bên cạnh việc thuyết phục Thúy Vân lời nói của Kiều còn thể hiện điều gì?
Để diễn tả nỗi đau của Kiều,
Tác giả sử dụng những biện
pháp nghệ thuật nào?
Sự cộng hưởng của điệp ngữ: Khi Gặp, khi ngày, khi đêm
- Thành ngữ, nhịp điệu
Tâm trạng mâu thuẫn của
Kiều khi trao duyên cho em
được thể hiện như thế nào?
Chiếc thoa: Kỉ niệm khởi đầu giao duyên
- Bức tờ mây: Ghi lời thề ước
Kiều trao lại cho em Vân nhận lời, việc trả nghĩa cho Kim Trọng đã xong
- Kiều vẫn không thanh thản, nàng cố níu kéo bằng lời dặn “ Vật này của chung”
Tâm trạng tiếc nuối, vò xé Trao duyên nhưng chẳng trao được tình.
- Thông minh, đoan trang, tế nhị, hiếu thảo, tình nghĩa. Trong hoàn cảnh bi kịch, bối rối Kiều vẫn chọn lời lẽ chính xác, đầy sức thuyết phục
Lời lẽ tha thiết, thấu lí đạt tình khiến Thúy Vân không thể từ chối
Qua lời trao duyên
em thấy Kiều thể hiện những phẩm chất
gì?
Sau khi trao duyên Kiều cảm nhận về hiện tại như thế nào?
2. Tâm trạng bi kịch của Thúy Kiều
Nhìn lại hiện tại Kiều chỉ thấy mất mát: Duyên đã trao, tình yêu không còn, hạnh phúc chỉ là con số không tròn trĩnh.
-Kiều bấu víu vào kỉ niệm của ngày gặp gỡ hẹn thề “ Phím đàn với mảnh hương nguyền” nhưng hai chữ “ Ngày xưa” đẩy lùi kỉ niệm êm đềm vào quá khứ xa xôi.
Tương lai hiện lên trong
dự cảm của Kiều như
thế nào?
Kiều cảm nhận về thân phận:

- Nàng coi như mình đã chết. Đó là cái chết của tâm hồn. Vì nàng ý thức hạnh phúc của mình đã hết rồi, đã chấm dứt.

Ý nghĩa: Tâm trạng xót xa, đau đớn đến tột cùng. Nàng mất tất cả. Tình yêu tan vỡ, nàng coi như mình đã chết.

Dòng thời gian ở đây có sự hồi hoàn giưa hiện tại, quá khứ, tương lai. Giữa một không khí linh thiêng( Đốt lò hương, so tơ phím), hình ảnh, âm điệu thơ chập chờn thần linh ma mị ( Gió hiu hiu, ngọn cỏ, lá cây, hồn oan), thời điểm không xác định( mai sau, bao giờ)Kiều rơi vào tận cùng bi kịch của khổ đau, khủng hoảng.
Kiều đối thoại với Thuý Vân, với Kim Trọng và độc thoại với chính mình.
Với Kim Trọng:
Kiều gửi đến Kim Trọng trăm nghìn lạy để tạ tội. Nàng gọi Kim Trọng là “tình quân”, “Kim lang”, “chàng”. Nàng tự coi chàng Kim là chồng nên mới đau đớn quên mất Thúy Vân ngồi trước mặt, làm tổn thương lòng tự trọng và cuộc sống tình cảm của Thúy Vân sau này.


Kiều đối thoại với
những ai ?


Nỗi buồn đau chất chứa kìm nén trong lòng Kiều giờ tuôn trào thành tiếng khóc nức nở vì đành phải phụ tình người yêu:
Ôi Kim lang! Hỡi Kim lang!
Thôi thôi thiếp đã phụ chàng từ đây!
Độc thoại nội tâm: Kiều tự ý thức về thân phận lỡ làng, nổi nênh, dang dở, phiêu bạt…qua những thành ngữ; từ ngữ và câu cảm thán:
Phận sao phận bạc như vôi
Đã đành nước chảy hoa trôi lỡ làng!
=>giọng thơ xót xa chì chiết đay nghiến chính mình
Thời gian tâm trạng như một dòng chảy miên man:
hiện tại
Ý nghĩa:
+ Sự khủng hoảng tinh thần làm Kiều mất ý niệm về thời gian.
+ Tâm trạng nàng giằng xé, đau đớn, tìm cách trốn tránh nhưng vẫn không thoát được thực tại tình yêu tan vỡ.
Tóm lại
quá khứ
tương lai hư vô
hiện tại.
Tâm trạng phức tạp, đau khổ, tuyệt vọng
Trước khi
trao duyên
Khi
trao duyên
Sau khi
trao duyên
Tình của
mình
Trắng tay
Sống với
hiện tại
Sống với quá khứ
và hiện tại
Sống với tương
lai hư vô

III.Luyện tập:
1.
Ngôn ngữ
Đối
thoại
Độc
thoại
Nửa độc
thoại
Thời gian
tâm trạng
Hiện tại
Quá khứ
Tương
lai
Nghệ thuật
Miêu tả nội tâm
Câu 1. “Của chung” trong câu “Duyên này thì giữ vật này của chung” là của những ai?
A. Thuý Kiều với Kim Trọng
2. Lựa chọn đáp án đúng:
D
B. Thuý Vân với Kim Trọng

C. Thuý Kiều với Thuý Vân

D. Thuý Vân, Kim Trọng và Thuý Kiều
Câu 2. Dòng nào xác định không đúng vị trí của sự việc Thuý Kiều trao duyên cho Thuý Vân?
A. Sau việc bọn sai nha ập tới bắt cha và em trai Thúy Kiều
B. Sau khi Kiều bán mình chuộc cha và em
C. Sau khi Kim Trọng phải về hộ tang chú ở Liêu Dương
D. Trước đêm Kim Trọng và Thuý Kiều thề nguyền
D
Câu 3. Từ lạy trong câu: “Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa” đã góp phần tạo không khí như thế nào cho câu chuyện trao duyên của Thúy Kiều?
A. Sự thay bậc đổi ngôi: chị thành nhỏ bé, em thành lớn lao.
B. Người được cả nhà chịu ơn bỗng thành người chịu ơn em gái mình.
C. Quan hệ máu mủ thông thường thành quan hệ của lời nước non.
D. Cả A, B và C
D
Câu 4. Thành công đặc sắc nhất về nghệ thuật của Nguyễn Du trong đoạn trích là gì?
A. Miêu tả tâm lí nhân vật
B. Lựa chọn, sử dụng từ ngữ, hình ảnh
C. Dựng đối thoại, độc thoại
D. Tạo tình huống đầy mâu thuẫn
A
Câu 5. Dòng nào dưới đây không đúng khi nhận định về cách xử lí thời gian trong Truyện Kiều?
A. Sự khủng hoảng tinh thần khiến Kiều mất dần ý niệm về thời gian.
B. Quá khứ, hiện tại, tương lai không còn ranh giới vì đều thương đau.
C. Xáo trộn ngẫu nhiên, không theo một yêu cầu hay dụng ý nào cả.
D. Dòng chảy của thời gian phải nương theo dòng chảy của cảm xúc

C
Xin trân trọng cảm ơn
thầy cô và các em