Tuần 29. Truyện Kiều (tiếp theo - Trao duyên)

BỐ CỤC BÀI DẠY
A. Kiểm tra bài cũ
B. Bài mới
I. Đọc hiểu khái quát
II. Đọc hiểu chi tiết
2. Đọc
1. Vị trí đoạn trích
3. Bố cục
4. Đại ý
1. Đoạn một:10 câu đầu
2. Đoạn hai: 8 câu tiếp
III. Củng cố
3. Đoạn ba: 16 câu cuối
Kiểm tra bài cũ
Câu 1. Nguyễn Du sáng tác Truyện Kiều theo một cuốn tiểu thuyết chương hồi của Thanh Tâm Tài Nhân có tên là:
A. Kim Vân Kiều truyện
B. Kim Kiều truyện
C. Kim Kiều tân truyện
D. Kim Vân Kiều tân truyện
A
Câu 2. Khái quát nào sau đây về giá trị tư tưởng của Truyện Kiều là không đúng?
A. Truyện Kiều là bài ca tình yêu tự do và ước mơ công lý
B. Truyện Kiều là tiếng khóc cho số phận con người
C. Truyện Kiều là lời than ai oán về sự dập vùi của định mệnh
D. Truyện Kiều là lời tố cáo mạnh mẽ, đanh thép
C
Câu 3. Gọi Truyện Kiều là “một bách khoa thư của muôn vàn tâm trạng” là một cách nhằm nhấn mạnh:
A. Truyện Kiều thiếu sự căng thẳng, gay cấn, hấp dẫn
B. Truyện Kiều chỉ là một tập thơ trữ tình
C. Truyện Kiều đã trở thành một tập sách khoa học về tâm lý
D. Truyện Kiều đặc biệt thành công về miêu tả tâm lý nhân vật
D
TRAO DUYÊN
(Trích Truyện Kiều)
Nguyễn Du
I. Đọc hiểu khái quát
1. Vị trí đoạn trích
Đoạn trích thuộc phần nào của tác phẩm?
Vị trí đặc biệt: Khép lại cuộc sống ềm đềm, hạnh phúc; mở ra đoạn đời nổi lênh, phiêu bạt, đắng cay của Kiều.
Em hãy kể những sự kiện chính diễn ra trước đó?
- Sau đêm thề nguyền, Kim Trọng phải về gấp hộ tang chú ở Liễu Dương
- Gia đình Kiều gặp tai biến: cha và em bị bắt, của cải bị cướp
- Kiều phải bán mình cho Mã Giám Sinh để chuộc cha và em. Đêm cuối cùng ở nhà, Kiều cậy nhờ Thuý Vân trả nghĩa Kim Trọng.
3. Bố cục
Đoạn trích được chia thành mấy đoạn? Em hãy nêu nội dung chính của từng đoạn?
Đoạn trích chia thành ba đoạn:
- Đoạn 1: 10 câu đầu: Kiều nói lời trao duyên
- Đoạn 2: 8 câu tiếp: Kiều trao kỉ vật cho em
2. Đọc
Nghe đoạn ngâm thơ của nghệ sĩ ưu tú Trần Thị Tuyết (ngâm theo văn bản SGK cũ)
- Đoạn 3: Còn lại: Tâm trạng Kiều sau khi trao duyên
- Miêu tả cách xử sự của Thuý Kiều khi nhờ Thuý Vân trả nghĩa cho Kim Trọng.

- Cho thấy diễn biến tâm trạng đau khổ, tuyệt vọng của Kiều khi buộc phải phụ tình Kim Trọng.
4. Đại ý
Đại ý chính của
đoạn trích là gì?
II. Đọc hiểu chi tiết
1. Đoạn một: Thuý Kiều trao duyên
+ Kiều phải đem tình yêu mặn nồng đầu đời của mình trao cho em.
Tình cảnh bi kịch của Kiều:
+ Chuyện vợ chồng là chuyện hệ trọng cả đời. Không yêu sao có thể lấy làm chồng.
Tình cảnh bi
kịch của Kiều
được thể hiện
thế nào? Tại
sao trao duyên
lại là chuyện tế
nhị khó nói?
THUÝ KIỀU TRAO DUYÊN CHO EM

Cậy chứ không phải nhờ. Vì:
+ Cậy có thanh điệu trắc gây điểm nhấn lắng đọng cho câu thơ.
+ Cậy mang sức nặng của niềm tin, là sự tin cậy vào quan hệ ruột thịt.
Lời lẽ trao duyên:
Qua câu thơ đầu em thấy Kiều đã lựa chọn lời lẽ thế nào để nói với em?
Chịu lời cứ không phải nhận lời. Chịu lời là một sự bắt buộc, còn nhận thì tuỳ lòng.
- Bình thường là trái đạo lí: Chị lạy em.


Cử chỉ của Kiều khi trao duyên
Em có suy nghĩ
gì về cử chỉ lạy em
của Kiều qua
lời thoại?
Nhận xét:

Kiều lựa chọn lời lẽ chính xác, chặt chẽ, đầy thắt buộc mà vẫn tế nhị
- Trong hoàn cảnh này là có lí: Kiều lạy đức hi sinh cao cả của em.

Nàng đã thề nguyền rất sâu nặng với Kim Trọng. Nhưng nàng buộc phải hi sinh chữ tình để giữ trọn chữ hiếu.
Kiều đưa ra lí do trao duyên
Kiều đã đưa ra lí do trao duyên là gì, bằng lời lẽ, lập luận như thế nào để Vân hiểu?
Kiều lấy tình máu mủ, ruột thịt thuyết phục em.
Qua lời trao duyên
em thấy phẩm chất
gì của Kiều?
Thông minh, đoan trang, tế nhị, hiếu thảo, tình nghĩa. Trong hoàn cảnh bi kịch, bối rối vẫn chọn lời lẽ chính xác, đầy sức thuyết phục
Lời lẽ tha thiết, thấu lí đạt tình khiến Vân không thể từ chối
THUÝ KIỀU
2. Đoạn 2: Kiều trao kỉ vật cho em
Kiều trao những kỉ vật gì cho em? Việc nhắc
lại những kỉ niệm tình yêu có ý nghĩa gì?

Bức tờ mây, chiếc vành, nhắc đến phím đàn, mảnh hương nguyền.
Gợi nhớ cảnh thề nguyền, khẳng định tình yêu sâu nặng, thề non hẹn biển Kim Kiều
Em hiểu thế nào là: Duyên này thì giữ vật này của chung? Câu thơ cho thấy tâm trạng gì của Kiều khi trao kỉ vật cho em?
Tâm trạng giằng xé, đầy mâu thuẫn, xót xa: Khi trao kỉ vật cho em là khi nàng sống với tình yêu mặn nồng đầu đời. Lí trí buộc làm nhưng con tim không muốn.
Từ ngữ: của chung nghe thật xót xa: kỉ vật tình yêu là của Thuý Kiều, Kim Trọng và cả Thuý Vân. Kiều trao duyên cho em mà không trao tình
Nhóm 1

Trao duyên xong,
Kiều có dự cảm gì
về thân phận ?
Hãy tìm những từ
ngữ cho thấy Kiều
đã nghĩ đến cái chết
? Việc tập trung dày
đặc những từ ngữ
đó có ý nghĩa gì ?
Nhóm 2

Kiều đối thoại với
những ai ? Nàng đã
nói gì với chàng Kim,
độc thoại gì với bản
thân? Thời gian tâm
trạng có sự thay đổi
như thế nào?
3. Tâm trạng của Kiều sau khi trao duyên

Ngôn ngữ trong lời thoại gợi ra cuộc sống ở cõi âm, đầy ma mị:
Nàng coi như mình đã chết. Đó là cái chết của tâm hồn. Vì nàng ý thức hạnh phúc của mình đã hết rồi, đã chấm dứt.
Trông ra ngọn cỏ lá cây
Thấy hiu hiu gió thì hay chị về
Hồn còn mang nặng lời thề
Nát thân bồ liễu đền nghì trúc mai
Dạ đài cách mặt khuất lời
Rưới xin giọt nước cho người thác oan
Kiều cảm nhận về thân phận
Kiều đối thoại với Thuý Vân, với Kim Trọng, độc thoại với chính mình.
Ý nghĩa: Tâm trạng xót xa, đau đớn đến tột cùng. Tình yêu tan vỡ nàng hoàn toàn trắng tay và coi như đã chết.
Ngôn ngữ đối thoại
Kim Trọng:

Kiều gửi đến chàng trăm nghìn lạy để tạ tội. Nàng gọi Kim Trọng là tình quân, Kim lang, chàng. Kiều tự coi chàng Kim là chồng nên mới đau đớn quên mất Vân ngồi trước mặt.



Nỗi buồn đau chất chứa kìm nén trong lòng Kiều giờ tuôn trào thành tiếng khóc nức nở vì đành phải phụ tình người yêu:
Ôi Kim lang! Hỡi Kim lang!
Thôi thôi thiếp đã phụ chàng từ đây!
Độc thoại nội tâm: Kiều tự ý thức về thân phận lỡ làng, nổi lênh, dang dở, phiêu bạt…qua những thành ngữ; từ ngữ và câu cảm thán:
Phận sao phận bạc như vôi
Đã đành nước chảy hoa trôi lỡ làng!
Thời gian tâm trạng như một dòng chảy miên viễn: hiện tại quá khứ tương lai hư vô hiện tại.
Ý nghĩa:
+ Sự khủng hoảng tinh thần làm Kiều mất ý niệm về thời gian.
+ Tâm trạng nàng giằng xé, đau đớn, tìm cách trốn tránh nhưng vẫn không thoát được thực tại tình yêu tan vỡ.
Kết luận chung
Tâm trạng phức tạp, đau khổ, tuyệt vọng
Trước khi
trao duyên
Khi
trao duyên
Sau khi
trao duyên
Tình của
mình
Trắng tay
Sống với
hiện tại
Sống với quá khứ
và hiện tại
Sống với tương
lai hư vô

III.Củng cố
1. Ghi nhớ
Ngôn ngữ
Đối
thoại
Độc
thoại
Nửa độc
thoại
Thời gian
tâm trạng
Hiện tại
Quá khứ
Tương
lai
Nghệ thuật
Miêu tả nội
tâm
CHÚC QUÝ VỊ ĐẠI BIỂU, QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH
MẠNH KHOẺ - THÀNH ĐẠT - HẠNH PHÚC
Câu 1. Của chung (trong câu Duyên này thì giữ vật này của chung) là của những ai?
A. Thuý Kiều với Kim Trọng
2. Luyện tập
D
B. Thuý Vân với Kim Trọng

C. Thuý Kiều với Thuý Vân

D. Thuý Vân, Kim Trọng và Thuý Kiều
Câu 2. Dòng nào dưới đây xác định không đúng vị trí của sự việc Thuý Kiều trao duyên cho Thuý Vân?
A. Sau việc bọn sai nha ập tới bắt bớ cha và em trai Kiều
B. Sau khi việc bán mình chuộc cha đã thu xếp xong
C. Sau khi Kim Trọng phải đi hộ tang chú ở Liêu Dương
D. Trước đêm Kim Trọng và Thuý Kiều thề nguyền
D
Câu 3. Từ lạy trong câu Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa đã góp phần tạo không khí khác thường thế nào cho câu chuyện trao duyên mà Kiều sắp nói?
A. Sự thay bậc đổi ngôi: chị thành nhỏ bé, em thành lớn lao.

D
B. Người được cả nhà chịu ơn bỗng thành người chịu ơn em gái mình.
C. Quan hệ máu mủ thông thường thành quan hệ của lời nước non.
D. Cả A, B và C
Câu 4. Thành công quan trọng và đặc sắc nhất về nghệ thuật của Nguyễn Du trong đoạn trích này là gì?
A. Miêu tả tâm lí nhân vật
B. Lựa chọn, sử dụng từ ngữ, hình ảnh
C. Dựng đối thoại, độc thoại
D. Tạo tình huống đầy mâu thuẫn
A
Câu 5. Thời gian trong đoạn trích miên man như một dòng chảy: hiện tại – quá khứ - tương lai - hiện tại. Dòng nào dưới đây không đúng khi nhận định về cách xử lí thời gian nói trên của tác giả Truyện Kiều?
A. Sự khủng hoảng tinh thần khiến Kiều mất dần ý niệm về thời gian.
B. Quá khứ, hiện tại, tương lai không còn ranh giới vì đều thương đau.
C. Xáo trộn ngẫu nhiên, không theo một yêu cầu hay dụng ý nào cả.
D. Dòng chảy của thời gian phải nương theo dòng chảy của cảm xúc
C